Het dubbele gezicht van Facebook

Internet is een groter maatschappelijk succes geworden dan iemand tien jaar geleden had kunnen vermoeden. Alleen blijft het zoeken naar een stabiel economisch en financieel model. Een van de succesvolste websites, Facebook, illustreert dat nu er gesproken wordt van een beursgang.

Als je jezelf en je tienerkinderen een plezier wil doen, ga dan samen kijken naar de film ‘The Social Network’ over de sociaalnetwerksite Facebook en zijn stichter Mark Zuckerberg. Er is ook een Belgisch tintje, want de film gebruikte de cover van Radioheads ‘Creep’ door het Aarschotse meisjeskoor Scala voor de trailer van de film.

In korte tijd is Facebook uitgegroeid van een kleine studentikoze website tot een wereldwijd megasucces. De stichter, Mark Zuckerberg, schonk onlangs een groot deel van zijn vermogen aan goede doelen. En de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs heeft een private plaatsing gedaan van aandelen in voorbereiding van een beursgang over enkele jaren. Als de klanten van Goldman er geld willen mee verdienen, moet Facebook bij een beursgang meer dan 50 miljard dollar waard zijn. Ter vergelijking: gevestigde commerciële internetbedrijven zoals Ebay en Yahoo! halen deze waardering niet. Google en Amazon hebben een hogere waardering, maar ook meer en stabiele inkomsten. Zo heeft Facebook slechts een omzet van een 2 miljard dollar, en een winst van 500 miljoen dollar. Tegen 100-maal de verwachte winsten mag je gerust stellen dat Facebook een plaatsje had verdiend in de internetbubbel aan het einde van het vorige millennium.

Om aan de verwachtingen te voldoen, zal Facebook dus volop gebruik/misbruik moeten maken van de schat aan persoonlijke gegevens waarop het zit. Facebook-gebruikers leveren rechtstreeks geen inkomsten op. Maar de persoonlijke gegevens die ze prijsgeven, kunnen veel waard zijn voor marketeers en commerciële bedrijven. In de oude media is gerichte marketing moeilijker, en is de ‘hitratio’ kleiner. In de nieuwe media kan chirurgisch worden gemikt op geïnteresseerden, op community’s en nicheconsumenten.

Maar internet wordt door gebruikers nog vooral als ‘gratis’ beschouwd. Gratis informatie, gratis zoekmachine, gratis sociaalnetwerksite. Uiteraard bestaat gratis niet. Zal Google sympathiek, hip en no evil blijven als men weet dat het uw zoektermen manipuleert voor betalende opdrachtgevers? Zullen gebruikers hun privacy laten schenden door Facebook als ze weten dat er miljarden winst mee wordt gemaakt? Een ander aspect is dat niets zo tijdelijk cool en hip is als technologie. Dat Facebook meer waard zou blijven dan pakweg Siemens, maker van noodzakelijke kapitaalgoederen, lijkt me onwaarschijnlijk. En misschien is de steile klim van Apple ook wel een soort echo van de technologiebubbel.

Voor Goldman Sachs is deze operatie in ieder geval een winstgevende zaak. De beursintroductie van Facebook zou 500 miljoen tot 1 miljard dollar aan inkomsten opleveren, bijna de helft van de jaarinkomsten van Facebook. En hoe de koers van de sociaalnetwerksite na de beursintroductie ook evolueert, die inkomsten zullen nooit meer ter discussie staan. Het businessmodel van Goldman is gebouwd op hebzucht, wat helaas sterker is dan dat van Facebook. Deze kapitaaloperatie roept dus meer dan één ethische vraag op.