Herzie de wet op het gezamenlijk aanbod!

Onder de kerstboom ook een gsm voor uw kroost gelegd? Zo’n handige Tempo Pack van Mobistar, met gsm, sim-kaart en beltegoed, waarmee uw afstammelingen onmiddellijk aan de slag konden? Dan hebt u een verboden gezamenlijk aanbod in huis gehaald. Erger nog, u hebt Base en Belgacom Mobile schade toegebracht. Althans, dat beweren die operatoren in de klacht die ze begin september 2004 bij de Antwerpse rechtbank van koophandel indienden tegen Mobistar. Ze eisten zelfs dat de rechtbank u het bijgeleverde belkrediet zou afnemen. De rechtbank heeft hen twee dagen voor Kerstmis gelijk gegeven. Mobistar gaat nog in beroep.

De uitspraak is zeer verstrekkend op een ogenblik dat Versatel bellen en internet bundelt, en dat Scarlet telefoon, internet en mobilofoon in één pakket aanbiedt. De rechtbank baseert zich op artikel 54 van de wet betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument. Dat artikel verbiedt een gezamenlijk aanbod, tenzij de producten of diensten uit het aanbod een geheel vormen. Volgens de rechtbank vormt zo’n pack dus geen geheel.

De redenering is even rechtlijnig als onweerlegbaar. Een gezamenlijk aanbod is toelaatbaar als de consument afzonderlijk verkrijgbare producten doorgaans samen aankoopt, omdat hij ze gewoonlijk samen gebruikt. Wie zijn eerste gsm koopt, koopt gemakkelijk een pack. Dan kan hij meteen bellen. Vandaar dat – zoals Mobistar zelf aangaf – bij de opkomst van de gsm-netwerken 70 tot 80 % van de klanten tegelijk een gsm en een sim-kaart kocht. Vandaag is de markt verzadigd. Nog amper een derde van de klanten koopt nu zijn gsm en sim-kaart samen. Ergo, het samen kopen, is niet langer een gewoonte. Gsm en sim-kaart vormen niet langer een geheel. Mobistar werpt op dat van de nieuwkomers nog 80 % een pack koopt. Daarmee bewijst het alleen maar “de beïnvloeding van de koopbeslissing van de samen-aankopers,” aldus de rechter – zeker als in het pack belwaarden zitten die (Mobistar bestrijdt dit) van 17 tot 114 % van de waarde van het pakket gaan, aldus de rechter, die ook nog andere argumenten van Mobistar verwierp. Schaak en mat.

Zelfs Test-Aankoop, dat overlegde om een standpunt in te nemen over het verbod op gezamenlijke aankoop, vraagt zich af of de huidige regeling nog wel in het voordeel is van de consument. België is met het verbod een buitenbeentje in Europa, waar de Europese Commissie een richtlijn voorbereidt over gezamenlijke verkoop. Het verbod is ingevoerd om te verhinderen dat consumenten met geschenken worden gelokt (en misleid) en dat de concurrentie wordt vervalst. In de praktijk wordt het in de telecomsector vooral gebruikt om concurrenten te jennen en kan het een rem betekenen op de ontwikkeling van nieuwe diensten.

De woordvoerder van Test-Aankoop suggereert dat we misschien het verbod maar eens moesten omdraaien en gezamenlijke aanbiedingen toelaten, tenzij ze niet voldoen aan voor de hand liggende voorwaarden, zoals duidelijke prijzen voor elk van de componenten en een exacte becijfering van het voordeel voor de consument. De rechtbank hield er overigens de kerstsfeer in: Mobistar moet dan wel de verkoop van zijn packs staken, maar uw kroost mag het belkrediet houden.

Bruno Leijnse