‘Hervé Niquet kan met deze Ferrari rijden’

Ze werken al meer dan tien jaar samen, maar vanaf september wordt de liefde bezegeld met een meerjarencontract: het Vlaams Radio Koor en de Franse topdirigent Hervé Niquet kiezen resoluut voor elkaar. Daar hangt een prijskaartje aan vast, maar de return moet navenant zijn: het koor moet tot de Europese top gaan behoren.

Le Concert Spirituel: het is het geesteskind van de dirigent Hervé Niquet dat niet alleen het ensemble maar meteen ook zijn chef een internationale reputatie gaf. Vooral in de wereld van de barokmuziek klinkt Niquets naam als een klok. De man studeerde een boekje vol met diploma’s bij elkaar aan Franse topconservatoria (even ademhalen: piano, clavecimbel, orgel, zang, compositie, koordirectie en orkestdirectie, wie doet beter?), en scheert nu met zijn in 1987 opgerichte ensemble hoge toppen. Dus het was zelfs voor insiders een verrassing te horen dat Niquet de nieuwe chef-dirigent wordt van het Vlaams Radio Koor. Dat koor, tot 1998 verbonden met de VRT en dus de zingende zus van broer Brussels Philharmonic, heeft een solide reputatie in eigen land, maar in het buitenland behoort het – nog – niet tot de zware kleppers.

Verfransing

Daar wil de intendant Gunther Broucke met zijn nieuwe chef verandering in brengen. We hebben een losse babbel met beide heren, vijf hoog in het grandioze voormalige omroepgebouw aan het Elsense Flageyplein. Broucke licht zijn keuze toe: “Ik hoef je niet te zeggen dat Hervé Niquet eerst en vooral een excellente chef is. Bovendien had ons koor nood aan een nieuwe dirigent. De afgelopen jaren hebben we geïnvesteerd in nieuwe zangers én in nieuwe projecten, zodat het Vlaams Radio Koor bij wijze van spreken 300 pk aan extra vermogen gekregen heeft. Daarom hebben we nood aan iemand die met zo’n Ferrari kan rijden. Niquet is een chef die het potentieel van dit koor juist kan inschatten én het bovendien perfect kan exploiteren.”

De nieuwe chef past bovendien in het plan om het Vlaamse Radio Koor – u leest het goed – wat te ‘verfransen’. Dat moeten we laten uitleggen door Niquet zelf natuurlijk. Hij is de verpersoonlijking van die verfransing: “Het gaat vooral om de inkleuring van de koorklank. We willen komend seizoen meer Franse lyrische koormuziek brengen.” Denk daarbij aan componisten als Francis Poulenc of Hector Berlioz. Niquet: “Dit koor heeft een enorm potentieel, daarom wil ik het repertoire wat diversifiëren. Er zal trouwens ook meer hedendaagse Amerikaanse muziek gezongen worden.”

Het mag duidelijk zijn dat Broucke zijn koor in een hogere versnelling wil schakelen. Precies zoals hij dat de voorbije jaren met zijn orkest, het Brussels Philharmonic – het Vlaams Radio Orkest, al deed. “We willen de rol van de zangers individueel opwaarderen, geschoold op de ideeën van het humanisme. Ieder individu speelt zijn rol die moet passen in het geheel van dit koor.” Dus deed Niquet iets wat – excusez le mot – ‘du jamais vu’ was: hij nodigde ieder koorlid uit voor een individuele auditie. Een auditie is iets wat je normaal alleen doet als je ergens solliciteert voor een baan in een orkest of een koor. Waarom wil Niquet zijn vaste koorleden dan toch individueel screenen? Hij antwoordt lachend: “Sommigen waren daar inderdaad nogal bang voor. Dat hoefde niet. Ik vind het logisch dat ik elke stem persoonlijk goed kan inschatten en begeleiden. Dat komt de kwaliteit van het geheel ten goede. Je mag je niet je hele leven verbergen in een beroepskoor en droevig zitten zijn. Ik wil het individu doen openbloeien in de schoot van ons koor.”

Laboratorium

Ontslaan staat niet in het woordenboekje van Broucke. ‘We doen het met de mensen die er zijn’ is zijn credo. Alle musici hebben contracten van onbepaalde duur en sommige zijn zelfs nog vastbenoemde ambtenaren. In die zin is het voormalige omroepkoor een absoluut unicum. Iets waarop Broucke én Niquet erg trots zijn. “Dat geeft me een enorme flexibiliteit”, zegt Niquet. “Ik weet dat mijn zangers er altijd zijn. Zo kunnen we serieus werken aan onze projecten.” Broucke: “Als voormalig omroepkoor zijn wij honderd procent vrij te doen wat we willen. Noem het flexibel en disponibel, zonder de daaraan verbonden nadelen.” Hij breekt meteen een lans voor het concept van een omroepkoor. Want in tijden waarin iedereen moet besparen, wordt al eens vaker gepleit om orkesten en koren een groot deel van hun inkomsten op de markt te laten halen. Dat zou tot vervlakking kunnen leiden. “Iedere onderneming die zichzelf ernstig neemt, doet aan onderzoek en ontwikkeling”, zegt Broucke. “Wel, met ons koor willen wij ook aan O&O doen, door concerten te geven die moderniserend zijn en daardoor misschien een enger publiek aanspreken. Wij hebben dus ook een laboratoriumfunctie, naast onze verplichting om het breder toegankelijke repertoire te brengen.”

Koordirigenten hebben niet de naam even dure vogels te zijn als orkestchefs met ronkende namen. Toch komt ook Niquet met een stevig prijskaartje naar Brussel. Het is tevergeefs hengelen naar concrete cijfers. Broucke omzeilt de vraag: “Het is mijn taak als intendant om het budget van ons orkest en koor te beheren. Daarbij moet ik onder andere naar de toegevoegde waarde kijken. Ik zie de kostprijs voor Niquet namelijk als een investering in de toekomst van dit ensemble. Alleen moet je beseffen dat de return on investment hier niet financieel meetbaar is. Je zult het effect wél merken aan de kwaliteit van de concerten en aan het aantal grote internationale zalen – zoals de Salle Pleyel in Parijs – die ons uitnodigen en nadien opnieuw uitnodigen. ‘

Huwelijk

Het doel is daarbij duidelijk: het Vlaams Radio Koor moet net als het zusterorkest op de internationale scène door kenners en opiniemakers als ‘belangrijk en van hoge kwaliteit’ bestempeld worden. Niquet zélf is er alvast van overtuigd. Hij heeft een contract getekend voor drie seizoenen en dat wordt nadien normaliter stilzwijgend verlengd. Hij zal jaarlijks een vijftal projecten met dit koor dirigeren. Niquet: “Die projecten moeten telkens een schot in de roos zijn. Verliezen is geen optie, dit is geen voetbal.” Maar hij is er gerust in: “Dit koor en ikzelf zijn al sinds 1999 verloofd. Nu treden we eindelijk in het huwelijk. Dat is voor mij het puurste geluk. Mijn oma zei het al: er is niets mis mee om jezelf een plezier te doen. Dat heb ik met dit koor gedaan. Mijn bruid is schitterend.”‘

www.vlaamsradiokoor.be

AART DE ZITTER, FOTOGRAFIE THOMAS DE BOEVER