Hedendaagse kunst omarmt Gent

‘Een stad heeft geen grenzen. Kunst heeft geen grenzen. TRACK heeft geen grenzen’, meldt het manifest van TRACK. Vier maanden lang zoekt het initiatief de confrontatie tussen de stad Gent en hedendaagse kunst. En die kunst is niet langer vrijblijvend.

Twaalf jaar na Over the Edges en 26 jaar na Chambres d’Amis wordt de stad Gent opnieuw het decor voor moderne kunst. Met TRACK wil Philippe Van Cauteren, de artistiek directeur van het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst S.M.A.K 41 hedendaagse kunstenaars in dialoog doen treden met de stad in al haar facetten. Hij werkte daarvoor in co-curatorschap samen met Mirjam Varadinis, curator van het Kunsthaus Zürich.

Het wordt een uitgestrekte tentoonstelling die de hele zomer lang voor verrassende en verrijkende ontmoetingen moet zorgen. De kunstwerken komen op verschillende publieke en semipublieke locaties in de stad, grosso modo op de as die de stations Dampoort en Gent Sint-Pieters met elkaar verbindt. De curatoren selecteerden 41 kunstenaars uit 17 landen. Enkele namen: Michaël Borremans, Fischli & Weiss, Ahmet Ögut, Tercerunquinto, Christoph Büchel, Tazu Rous, Pawel Althamer,…

Opvallend is dat er ook veel ‘minder bekende’ namen meewerken aan TRACK. Een bewuste keuze, zo blijkt. “We hebben bewust het risico genomen mensen aan bod te laten komen van wie we vermoedden dat ze door het concept van TRACK uitgedaagd zouden worden. Dat is veel boeiender dan alleen met de ‘usual suspects’ aan het werk te gaan”, legt Van Cauteren uit.

Geen ufo’s

Door hedendaagse kunst een zomer lang in de stad te brengen, moet de kunst haar ivoren toren verlaten. Ze hoort niet alleen thuis binnen de muren van het museum. “Maar de kunstwerken zullen niet als ufo’s in de stad neerdalen en daarbij die stedelijke context als een toevallige locatie beschouwen, maar wel in die stad verankerd raken”, verklaart Van Cauteren.

Die confrontatie moet natuurlijk de stedelingen aanspreken. Lezingen in de zes wijken waarin de werken komen te staan, moeten de betrokkenheid van de bewoners verhogen. Samenwerkingen met allerhande en veelsoortige organisaties zorgen voor een gediversifieerde lokale participatie en interactie. Maar uiteraard mikt het S.M.A.K. met dit evenement niet alleen op stedelijke bezoekers. Toerisme Vlaanderen promoot TRACK via zijn buitenlandse kantoren. Het evenement moet dus ook een impact hebben op de horeca: dagtoeristen die 10 euro voor een ‘rittenkaart’ betalen, cafés en restaurants én hotels moeten beter worden van TRACK.

Van Cauteren is ervan overtuigd dat het evenement veel volk zal trekken: “We rekenen op zo’n 250.000 bezoekers. Ik ben er zeker van dat TRACK een unieke troef wordt die heel wat toeristen naar Gent zal lokken. En vergeet bovendien niet dat het project op zijn hoogtepunt aan ongeveer 120 mensen werk verschaft. Dat maakt de primaire economische return alvast niet onbelangrijk.”

Aan de kostenzijde valt het plaatje volgens Van Cauteren nog mee. “Reken op een budget van ongeveer 3,6 miljoen euro. Een vergelijkbaar project in het Duitse Münster – ongeveer even groot als Gent – kost 5,5 miljoen euro. De Vlaamse Gemeenschap geeft ons 1 miljoen euro, de stad Gent 600.000 euro en het S.M.A.K. levert 300.000 euro. Daarbovenop komt nog eens bijna 400.000 euro aan privésponsoring.” Het resterende bedrag wordt onder andere samengebracht via stichtingen en fondsen, en zal moeten komen uit de verkoop van bezoekersgidsen en ‘rittenkaarten’ waarmee je toegang krijgt tot de gesloten locaties waar kunstwerken staan.

Democratisch appel

Een en ander doet sterk terugdenken aan de initiatieven van Jan Hoet. “Toen ik in 1986 als tiener Chambres d’Amis bezocht, was ik danig onder de indruk”, bevestigt Van Cauteren. “Ik durf zelfs te zeggen dat ik zonder Chambres d’Amis nooit tot het idee gekomen zou zijn om een kunstervaring als TRACK in een stedelijke context op poten te zetten.”

Toch wil TRACK anders zijn, horen we van Van Cauteren. “TRACK mag en kan absoluut niet vrijblijvend zijn. TRACK beantwoordt aan de overtuiging van het S.M.A.K. dat kunst een noodzakelijke plek inneemt in een maatschappelijk en stedelijk debat, zeker in cultuur-economisch kwetsbare tijden. TRACK heeft een democratisch appel, het wil iets teweegbrengen. Alleen al door in het TRACK-manifest te schrijven dat een stad geen grenzen heeft, veroorzaken we bij sommigen al ophef.”

Bekijken we de werken die aan bod komen, dan valt inderdaad op dat het vaak om geëngageerde kunst gaat. “Dat engagement is nodig als je de grenzen wil aftasten. Het gaat om kunstenaars die sociaal betrokken zijn. Je kan dat ook al lezen in ons Manifesto”, zegt Van Cauteren. “Een mooi voorbeeld is wat het Mexicaanse collectief Tercerunquinto doet. Het zocht mensen in Gent met een onduidelijke status: vluchtelingen, sans-papiers, en vroeg hun in de drie landstalen de Belgische grondwet met de hand over te schrijven. Dat ‘boek’ wordt dan tentoongesteld in de hal van het Gentse stadhuis. Met dergelijke en andere projecten willen we de status van de kunst aanpassen van een to look at naar een to relate to.

Blijvende stempel

TRACK wil de dialoog tussen stad en hedendaagse kunst bevorderen. Maar het project wil ook blijvende sporen nalaten, horen we van Van Cauteren. “We hopen dat we de bezoekers blijvend inspireren om na te denken over de manier waarop het stedelijk weefsel en actuele kunst met elkaar omgaan. En tegelijk hopen we dat er een aantal van de kunstwerken niet tijdelijk maar permanent op hun locatie kunnen blijven staan.”

Dat hoopt Van Cauteren onder andere van de prachtige grafzerken die Gentenaar Leo Copers in het Citadelpark installeerde, vlak bij het S.M.A.K.. Elke grafzerk staat voor een topmuseum uit de wereld van de moderne kunst. Van Cauteren: “De kunstenaars staan open voor ons voorstel hun werken een permanente basis in de stad te geven. Het zou fantastisch zijn mochten we hier in het Citadelpark een aanzet kunnen geven van wat in de toekomst een beeldentuin zou kunnen worden.”

TRACK loopt van 12 mei tot 16 september.

AART DE ZITTER