De Antwerpse haven reageert ontstemd op de beslissing om haar mee te laten betalen voor de bouw van de Oosterweeltunnel. Topman Eddy Bruyninckx sluit niet uit dat hij investeringen of dividenden aan de stad moet verminderen.
De Vlaamse regering heeft beslist dat Antwerpen zelf moet opdraaien voor de meerprijs van de Oosterweeltunnel. Die tunnel kost 3 miljard, of 353 miljoen meer dan de Lange Wapperbrug. De stad hoopt een deel te recupereren door de ontwikkeling van gronden die nu vrijkomen. De helft van de factuur wordt doorgeschoven naar het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. Directeur-generaal Eddy Bruyninckx, diplomatisch: “Het is een politieke beslissing, die we lo-yaal zullen uitvoeren en waar we begrip voor hebben. We zijn alvast tevreden dat de knoop is doorgehakt.”
Daan Schalck van het Havenbedrijf Gent lost echter een schot voor de boeg. Hij vreest een precedent. “De kostprijs van basisinfrastructuur hoort bij de Vlaamse overheid. De havens zijn toch niet verantwoordelijk voor de aanleg van wegen die voor heel Vlaanderen dienen. Hopelijk blijft dit een hoogst uitzonderlijke beslissing.”
Minder geld voor haveninfrastructuur
Ook Francis Rome, de voorzitter van de Vlaamse Havencommissie, is verrast. “De Antwerpse bevolking koos in een referendum voor een tunnel uit vrees voor de ecologische last die de Lange Wapper op haar schouders zou leggen”, zegt de transporteconoom (UA). “Het is toch logisch dat de Vlaamse belastingbetaler de volledige kostprijs voor zijn rekening neemt. De Vlaamse bevolking krijgt ook de voordelen voor de mobiliteit en de economie, meer bepaald de versterking van de logistieke sector. Het baart me bovendien grote zorgen dat ook de Antwerpse haven mee moet betalen. De inkomsten die een haven genereert, kunnen veel beter worden geïnvesteerd in haveninfrastructuur of -promotie.”
Dit jaar besliste de regering dat de havens een deel van de nieuwe sluizen moeten financieren. In totaal kosten die 2 miljard. Naast de cofinaniering van de nieuwe sluis van 610 miljoen euro, komt daar voor het Antwerpse havenbedrijf nu 85 miljoen voor kaaimuren en 88 voor een bouwdok in het kader van de Oosterweeltunnel bij.
Eddy Bruyninckx waarschuwt: “De princiepsbeslissing over de sluizen heeft het basisdecreet van 1999 over de havenfinanciering door elkaar geschud. En het hoeft geen betoog dat de beslissing over de financiering van de Oosterweel een extra schok geeft. Uiteraard kan dat een gevolg hebben op de manier waarop we de sluizen kunnen financieren. Dat zullen we meenemen in de discussie hierover. Maar daarmee heb ik eigenlijk al te veel gezegd. Het kan ook dat we investeringen moeten schrappen.”
Waarmee de directeur-generaal impliciet ontkent dat een en ander geen financiële gevolgen voor de haven heeft, zoals burgemeester Patrick Janssens (s.pa) suggereert. “Net op dit moment, het herstel na een crisis, is de strijd om de maritieme marktaandelen volop bezig”, signaleert professor Rome. “Vlaamse havens kunnen elke euro gebruiken. Rotterdam zet in die strijd de Tweede Maasvlakte in. De financiering van de Lange Wappertunnel verzwakt onze concurrentiepositie.”
Haveneconoom Eddy Van de Voorde (UA) is het daarmee niet eens: “Net of de havenrechten of -concessies zullen stijgen door de extra uitgaven. Geen enkele haven kan zich dat veroorloven. Een haven die afwijkt van wat voor de rederijen aanvaardbaar is, prijst zichzelf uit de markt.”
Uit de oorlogskas
Wie draait dan wel op voor de meerkosten? Van de Voorde: “Alle havens hebben een oorlogskas voor crisissen. Antwerpen gebruikt die nu voor de Oosterweeltunnel. Een perfect verdedigbaar compromis. Het gekibbel over de verbinding hypothekeerde het imago van Vlaanderen als logistiek centrum. Verleden week kreeg ik op een congres nog de vraag wanneer de verbinding met het hinterland weer open zou zijn. De Nederlanders spuien in maritieme kringen het idee dat de groei van Antwerpen wordt belemmerd door allerlei actiegroepen. Die aanval kunnen we nu pareren.”
De professor waarschuwt wel dat dit soort uitgaven geen gewoonte mag worden. Het Havenbedrijf werd al verplicht 25 miljoen euro uit te trekken voor een nieuw Antwerps voetbalstadion en moet ook het Museum aan de Stroom mee financieren. Van de Voorde: “De overheid mag niet de indruk wekken dat ze de haven als een melkkoe beschouwt. Als de kas van een organisatie om de zoveel jaar wordt leeggehaald door anderen, zal het bestuur geen reserve meer willen aanleggen. Dan wordt ze natuurlijk erg kwetsbaar voor plotse schokken.”
Is een verlaging van het dividend aan de stad (13 miljoen per jaar) mogelijk ? Bruyninckx: “Het klopt dat de havenfinanciering acuter is geworden, maar dat betekent niet dat we geen reserves blijven aanleggen. De havendirectie werkt aan een nieuwe planning waarbij we alle eventuele nieuwe uitgaven en inkomsten op een rijtje zetten. We zullen ook de dividendenpolitiek in de planning opnemen. Het is perfect mogelijk die te verlagen of te verhogen.”
Verhoog de tol
Transporteconoom Evrard Claessens heeft een heel ander idee om 353 miljoen te vinden. De haven noch de belastingbetaler moet volgens hem de meerkosten betalen. “Laat de gebruiker opdraaien voor de maatschappelijke en financiële prijs. Een op de drie auto- of vrachtwagenbestuurders komt al uit Nederland en evenveel uit de rest van Vlaanderen. Zij profiteren van de verbinding, laat hen dan ook de volle pot betalen. Verhoog gewoon de tolgelden van de tunnel.”
Van de Voorde denkt echter dat de al eerder bepaalde tolgelden (2 euro voor auto’s en 14 euro voor vrachtwagens) de limiet zijn. “Ik ben akkoord dat de gebruikers alle kosten zouden moeten betalen, maar het zou niet slim zijn om als logistiek land voorop te lopen met dit principe. Zoiets wordt best Europees geregeld. De tol is al scherp en een verhoging zal maken dat de bestuurders een alternatief zoeken. Zo komt de financiering van de tunnel in het gedrang.”
Claessens: “Klopt niet. De Brennerpas kost 50 euro en heeft toch succes, zoals blijkt uit de behoorlijk lange files. Een verhoging van tolgelden kan perfect. En gebeurt vooral ten koste van het verkeer van en naar Rotterdam, de concurrent van Antwerpen. Twee vliegen in een klap.”
De berekening van de tolgelden aan de hand van de kostprijs van de werken dreigt sowieso een probleem te worden. Nu al zegt N-VA-topman Bart De Wever dat een en ander wel eens meer kan kosten dan 3 miljard. Professor Rome: “Iedereen weet toch dit dat soort van werken meestal twee tot drie keer duurder wordt dan berekend. Wie zal dan opdraaien voor de kosten: Vlaanderen, Antwerpen of weer eens de haven?”
hans brockmans
“De financiering van de Lange Wapper-tunnel verzwakt de concurrentiepositie van de Scheldehaven”
Francis Rome van de Vlaamse Havencommissie
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier