Handgemaakte keramiek is booming business: ‘Ons publiek wil geen bloempot als bij de buren’

In de duurste restaurants, in de exclusiefste hotels en op de meest unieke locaties eet je exquise gerechten op Belgisch keramiek. De meest indrukwekkende bloempotten in koninklijke paleizen en tuinen van voetbalsterren zijn handmade in Belgium. De markt voor vakmanschap met een luxueuze stempel groeit

De zanger Nick Cave toert met zijn duivelsbeeldjes in keramiek de wereld rond. Arne Quinze verlegt de grenzen van de keramiekkunst tijdens de Biënnale van Venetië. Nog tot november toont hij er zijn witte kleisculpturen, als onderdeel van zijn tentoonstelling We are aliens. De sculpturen ontstonden uit een samenwerking met Atelier Vierkant, de Belgische specialist in handgemaakte potten en plantenbakken in uitzonderlijke maten.

“In elk project is het een uitdaging de wensen van artiesten en architecten te realiseren, maar dat is net onze bestaansreden. Ons publiek wil geen bloempot zoals bij de buren. Ze willen een eigen, unieke pot, die past bij hun persoonlijkheid, de sfeer van hun woning en waarmee ze zich kunnen verbinden”, zegt Dries Janssens van Atelier Vierkant. Hij nam met zijn broers Bert en Ward de zaak van zijn ouders, Willy Janssens en Annette Lantsoght, over. Ook zij zijn nog creatief actief in de zaak. Intussen telt Atelier Vierkant zestig medewerkers op vier locaties in Oostende en is de verkoopstrategie uitgepuurd.

Nauwe banden met architecten staan centraal, en het netwerk van ambassadeurs die Atelier Vierkant introduceren bij nieuwe klanten. “We zijn trots dat we de à-la-carteproductie hier, in Oostende, kunnen realiseren en bekostigen. We hebben wel testen gedaan om in het buitenland te produceren, maar waren nooit overtuigd”, zegt Ward Janssens. “We willen een eerlijk product op de markt brengen. Met eerlijk materiaal. Op eerlijke manier gemaakt door mensen die verliefd zijn op klei, en die gemotiveerd zijn telkens weer een topwerk te maken. Net omdat de productie en de kennis samenzitten, zien we wat kan, wat mislukt en met welke technieken het wel lukt. Keramiek heeft een bepaalde grens.”

Grens

De kmo weet de grens steeds te verleggen. De zware realisaties van Atelier Vierkant zijn een combinatie van eigen ontwerpen en talenten, met de verwachtingen van hun klanten, meestal toparchitecten die het unieke stuk zoeken voor een hotel in Miami, een privéhotel in Tokio, de tuin van topvoetballers als Christiano Ronaldo of Kevin De Bruyne, het koninklijk paleis in Abu Dhabi, vastgoed in de Caraïben enzovoort. Productieprijzen van 5.000 tot 10.000 euro zijn geen uitzondering. Een speciale bank in de vorm van een walvis, volgens de 3D-tekening van de klant gesigneerd met een bepaald logo, is ongetwijfeld duurder.

Na jaren van 10 tot 15 procent groei zit Atelier Vierkant naar eigen zeggen aan zijn plafond. Het bewerkt 90 ton klei per week en draait een jaaromzet van 18 tot 19 miljoen euro. Al ligt er weer groei in het verschiet. “Distributeurs vragen al lang naar betaalbare ontwerpen, die ze op stock kunnen nemen”, zegt Dries Janssens. “We hebben de knoop onlangs doorgehakt. We starten eind 2024 met een productiesite in Ninove.”

Over luxe spreekt Atelier Vierkant liever niet. Ward Janssens: “We weten heel goed hoeveel werk in een pot kruipt. Alleen al door de arbeidskosten, het gebruiken van de duurste klei en onze kwaliteit belanden we in een hogere prijsklasse.” Wel zagen ze de markt evolueren. Dries Janssens: “Vroeger diende een pot om de hoek op te vullen of aan de deur te plaatsen. Vandaag is het een object dat binnen en buiten waarde toevoegt. Omdat het een paar generaties meegaat, is het eigenlijk geen duur product. Wel een duurzaam.”

Keramist

Naast een grote trendsetter als Atelier Vierkant zijn duizenden keramisten in hun thuisatelier aan het draaien. Libelia De Splenter is een van hen. De gewezen presentatrice van Studio Brussel vervaardigt in haar atelier unieke stukken servies. “Ik begon elf jaar geleden met keramiek, omdat ik iets compleet anders met mijn handen wilde doen. Het liep uit de hand. Zeven jaar geleden werd ik zelfstandig keramist in hoofdberoep. ’s Ochtends onderhoud ik mijn website, Instagram en webshop. ’s Middags trek ik met mijn hond naar mijn atelier. Ik creëer op bestelling, voor particulieren en restaurants. Het is een intensief proces. Het ontwerpen, draaien, afdraaien, drogen, bakken, glazuren en weer bakken duurt gemakkelijk een maand per servies.”

Financieel kan De Splenter ervan leven dankzij haar workshops. De afgelopen elf jaar zag ze de interesse in keramiek exploderen. “Het is waanzinnig, al zijn we misschien wel net over de piek. Veel mensen die een cursus volgden, starten nu zelf een atelier op. Zelf heb ik een lange wachtlijst met mensen die willen komen leren. Handgemaakte spullen werden door de jaren heen steeds meer gevraagd. Zeker tijdens corona zocht iedereen iets om met zijn handen te doen. Keramiek is super daarvoor. Heel meditatief ook. Je kan niets anders doen tijdens het draaien.”

Serax

De grootste speler in de Belgische keramiekmarkt is Serax. Het bedrijf groeide in 38 jaar uit van een bloempottenbedrijf tot een designlabel gespecialiseerd in keramiek, servies, meubels en verlichting. De oprichter en CEO, Axel Van Den Bossche, breidt het gamma voortdurend uit. “We draaiden 45 miljoen euro in 2022 met een tachtigtal mensen in België en verkoopteams in Duitsland, Nederland, Frankrijk en de Verenigde Staten. 75 procent is export. We mikken op een verdubbeling van de omzet in vijf jaar.”

Waarom wil de hele wereld Belgische borden en kommen? Serax met hoofdkwartier in Kontich realiseert de wens voor unieke stukken via Europese ontwerpen en serieproductie in voornamelijk China. “Daar beheersen ze nog het ambacht van draaien en glazuren. Ze kennen de technieken en willen het seriële handwerk nog doen”, verklaart Van Den Bossche. Een belangrijk succeselement is de jarenlange samenwerking met designers. Serax plaatst hen op de voorgrond. Na Roos Van de Velde was Pascal Naessens in 2010 een van de eersten. Het model, tv-gezicht en succesvolle auteur van kookboeken vergrootte de brand awareness van Serax bij het Vlaamse publiek gevoelig. Maar haar servies vindt evengoed de weg naar het buitenland, net zoals de designs van Ann Demeulemeester, Vincent Van Duysen, Kelly Wearstler tot Marni en Marie Michielssen. Sinds kort vragen ook modemerken Serax om servies met hun label te produceren.

“Keramiek is een groeiende markt, vooral in het luxesegment”, zegt Van Den Bossche. “Mensen willen zich omringen met mooie dingen. En ze willen investeren in duurzaam, tijdloos en kwalitatief design. Dat is niet nieuw. We zien de vraag naar exclusieve stukken al jaren toenemen. Een chef-kok wil een verhaal vertellen, op bijpassende borden met een signatuur. Hotels willen een exclusieve stijl aanbieden. Niet toevallig realiseren we 30 procent van onze omzet in hospitality.” Serax verkoopt aan het high-endsegment: vijfsterrenhotels als het Mandarin Oriental in Parijs en het Ritz-Carlton in St.Louis. Het historische en indrukwekkende Six Senses Fort Barwana in India dekt zijn tafels bijvoorbeeld met ontwerpen van Sergio Herman.

Deze week vindt u bij Trends ook de architectuurspecial van Trends Style