Haal een aap in huis

Gorilla’s zoals Yahoo! en Microsoft zullen morgen in Europa ontstaan. Zo stellig is die overtuiging bij Jeroen Mol, dat hij elke wollige start-up van een comfortabele habitat voorziet. Wat heb je twee jaar later? Een volwassen bedrijf dat rijp is voor de beurs.

Amsterdam (Nederland).

Dit is dus GorillaPark: een oude garage op een paar kilometer van het centrum van Amsterdam, geklemd tussen een brandweerkazerne en een Opel-dealer, in een van die wijken zonder inwoners waarvoor ook de start-ups in San Francisco een voorliefde hebben. Alles verwijst hier naar het Californische model: grote open kantoren zonder hiërarchie, een industriële look met beton en staal, een schaakspel in reuzenuitvoering, een enorme bar, overal iets om te knabbelen, affiches met de slogan Eat bananas… Dit is het koninkrijk van Jeroen Mol, 35 jaar oud, chief executive officer van GorillaPark.

Deze incubator kent geen grenzen. Hij startte in Nederland, vestigde zich in Londen, München en Parijs en trekt binnenkort ook naar Scandinavië en Zuid-Europa. Dat alles is mogelijk met de steun van aandeelhouders zoals Cable & Wireless, dat in juni nog een kapitaalinjectie van 20 miljoen dollar deed.

Het project gaat zijn eigen gang, ondanks de tegenwind op de beursmarkten. Het is zelfs het grootste zelfstandige initiatief in Europa. Dit topidee ontsproot aan het brein van een jonge ondernemer die de smaak van het succes te pakken heeft. In 1997 verkocht Jeroen Mol zijn softwarebedrijf, Prolin, aan Hewlett-Packard voor een niet nader bekend bedrag. De Nederlandse pers heeft het over 100 miljoen gulden (2 miljard frank).

TRENDS. Is GorillaPark een incubator of een accelerator?

JEROEN MOL. “In de Verenigde Staten bestaan incubators al lang. Ze zijn er vaak gekoppeld aan wetenschappelijke instellingen zoals universiteiten en Nasa. Het zijn lokalen waar men een onderneming kan lanceren. Je hebt er een dak boven het hoofd en een secretariaat ter beschikking, je kunt gebruik maken van een netwerk, maar wat ontbreekt, is een geïntegreerde benadering. Daarom noemen wij onszelf liever een accelerator. De jongste jaren is de business in Europa sterk geëvolueerd. Eindelijk kunnen we ook hier verwachten dat er een aantal reuzenbedrijven, echte gorilla’s van het type Cisco of Microsoft, het daglicht zullen zien.”

TRENDS. Wat is er veranderd in Europa?

MOL. “Europa wordt eindelijk een concurrent waarmee rekening moet worden gehouden. Hoewel de eenheidsmarkt al sinds 1993 bestaat, denk ik dat hij pas vorig jaar echt van start is gegaan. Op de tweede plaats is er het feit dat de beursmarkten in volle ontwikkeling zijn en steeds grootschaliger worden. Ze veranderen ook. Easdaq en Neue Markt hebben een enorme invloed op de traditionele beurzen. In Amsterdam bijvoorbeeld werd de reglementering aangepast. Een bedrijf hoeft niet langer drie jaar na elkaar winstgevend zijn om op de beurs genoteerd te kunnen worden. Resultaat: er is veel geld beschikbaar. Vroeger was het onmogelijk om hier een gorilla te lanceren, omdat de fragmentatie van de markt geen snelle ontwikkeling toeliet. Of je moest naar de Verenigde Staten trekken om er erkend te worden en geld te verdienen op de Nasdaq. Je had altijd twee jaar achterstand op de Amerikanen. Business Objects is daar een goed voorbeeld van: de firma werd opgericht in Frankrijk maar was verplicht uit te wijken naar de Verenigde Staten en is nu een Amerikaans bedrijf geworden.

“Snelheid wordt echt het kritieke punt. Terwijl men vroeger zes à zeven jaar rekende vanaf het prille idee tot de beursintroductie, moet dat nu op twee à drie jaar rond zijn. Amazon deed er 22 maanden over van de oprichting tot de beursintroductie. De openbare markten investeren sneller in ondernemingen.”

TRENDS. Zelfs na de koude douche die de beurs in april jongstleden kreeg? Er zijn veel minder beursintroducties.

MOL. “Ja. De beursmarkt is één ding, maar je moet ook rekening houden met de industriële cycli. Die zijn veel korter geworden. Dat gaat terug tot de komst van de pc. Volgens de wet van Geoffrey Moore (zie kader: De primaten van Geoffrey Moore) verandert de omgeving elke twee à drie jaar volledig: er zijn andere computers, andere programma’s. Nu kan je zelfs al stellen dat er om de twee jaar een volledige vernieuwing plaatsvindt. De volgende stap is de komst van de breedbandtechnologie, van de draadloze technologieën. Vandaag zit men volop in de ontwikkeling van GPRS, de upgrade van de gsm-netwerken die er over een paar maanden aankomt. Maar men heeft nu al de mond vol van UMTS, de gsm-technologie die over twee jaar zijn opwachting zal maken. De termijnen zijn dus heel kort. Om marktleider te worden op het vlak van facturatie op UMTS moet je nu al opstarten. Vroeger beginnen zou totaal geen zin hebben. De ondernemer moet nu in twee jaar doen wat hij vroeger op zeven jaar deed. Hij moet snel mensen aanwerven, onmiddellijk internationaal gaan werken, al vanaf het begin de introductie van zijn bedrijf op de beurs voor ogen houden. Beeld je maar eens in: in nauwelijks enkele maanden tijd 120 mensen aanwerven.

“In Europa is er een echte expertisekloof. We hebben in Europa geen mensen die ervaring hebben opgedaan in de algemene domeinen van Microsoft, eBay, Yahoo!, Cisco of Sun. In Silicon Valley lopen er massa’s mensen rond die dit soort ervaring wel hebben. Het concept van GorillaPark maakt het mogelijk om deze zeldzame middelen te delen.”

TRENDS. Hoe lost u de expertisekloof op?

MOL. “We werken met just-in-time human capital. Typisch voor een onderneming is dat ze niet lineair maar exponentieel evolueert: van acht naar 24 mensen, dan naar 64… Het is echt chaotisch. Hier kunnen wij de fasen programmeren, een beetje zoals men een Mercedes bouwt op een lopende band: je weet wanneer je banden of andere onderdelen nodig hebt. Wij weten dus wanneer we personeel moeten voorzien om de firma’s die we onder dak hebben te ondersteunen. Het personeel wordt net voor de groeifase aangeworven zodat het onmiddellijk in dienst kan treden. Ik heb het dan over mensen voor functies van het type financieel directeur. Op dat niveau is het moeilijk om competente mensen aan te trekken. Zij houden van zekerheid. Daarom worden ze aangeworven door GorillaPark. Ze werken voor een aantal start-ups voor ze echt deel gaan uitmaken van één specifieke start-up. Doet de jonge firma het niet goed, dan kunnen we het kaderlid inzetten op andere projecten.”

TRENDS. Hoe factureert u uw diensten?

MOL. “Ze zijn gratis.”

TRENDS. Gratis? Vraagt u geen huur, geen honoraria?

MOL. “Wij investeren en wij verwerven een deel van het kapitaal, maar daarmee houdt het op. De firma betaalt de leveranciers en de mensen die zij in dienst neemt. Maar de infrastructuur, de kantoren, de computers, het gebruik ervan, onze ondersteuning: dat is allemaal inbegrepen in de begininvestering.”

TRENDS. Incubators vragen meestal toch beheersvergoedingen, huur…?

MOL. “We denken dat een aantal van deze firma’s zal uitgroeien tot firma’s van het kaliber van eBay of Cisco. Wij zijn een accelerator en we gaan heel selectief tewerk. We willen een verandering teweegbrengen in de manier waarop firma’s gecreëerd worden, liever dan 1000 dollar te verdienen door een kantoor meer te verhuren.”

TRENDS. Wat doet u om ondernemingen sneller te laten groeien?

MOL. “In het evolutieschema van een groeionderneming zijn er drie ontwikkelingsstadia. Voor het eerste stadium, de seed stage, heb je niet veel geld nodig, minder dan een miljoen dollar. Daarna komt het stadium van risicodragend kapitaal, en ten slotte dat van de beursintroductie. Wij zijn actief in het eerste stadium.”

TRENDS. Welke inbreng levert u dan?

MOL. “Een bedrijfsproces van basisidee tot beursintroductie waarbij we de elementen identificeren die onontbeerlijk zijn voor een onderneming. Wij leveren alles, inclusief het seed money, tot een bedrag van 20 miljoen frank, in ruil voor maximaal 25% van het kapitaal. Wij leveren alle infrastructuur: de kantoren, de computers, het netwerk, koffie, bier, pizza’s… letterlijk alles.

“Om in aanmerking te komen voor een beursintroductie moet je ook over een aangepaste organisatie beschikken: een chief financial officer met een team, een chief technical officer met een team, een chief marketing officer, een customer team. De ondernemingen blijven achttien maanden bij ons, minder lang als ze snel groeien en meer dan 32 personen tewerkstellen, en negen maanden als ze geen andere investeerders vinden.

“Momenteel werken we met elf firma’s: vijf hier en zes in Londen. Tegen het einde van dit jaar hopen we dit aantal op te trekken tot twintig. Als we eenmaal op kruissnelheid zitten, denken we aan tachtig per jaar.”

TRENDS. Beschikt u over voldoende medewerkers?

MOL. “Momenteel zijn we met 74, dus zes mensen per firma. Wij hopen uiteindelijk uit te komen op een personeelsbezetting van 240 personen.”

TRENDS. Komt u ook naar België?

MOL. “Later misschien. We zijn van plan in de toekomst vestigingen te openen in gebieden waar veel technologiebedrijven zijn, zoals Flanders Language Valley, Cambridge en Sophia Antipolis, de zogenaamde technoparks dus. We bestaan nog geen jaar, dus geef ons nog een beetje tijd. Nu zijn er vestigingen hier in Amsterdam en Londen, en binnenkort in München en Parijs. We hebben ook een kantoor in San Francisco.”

TRENDS. Waar haalde u het idee voor dit concept? U had na Prolin toch gewoon een andere firma kunnen opstarten?

MOL. “Dat heb ik gedaan door net na Prolin het magazine Tornado Insider, een tijdschrift over Europese start-ups, te lanceren. Ik kreeg het idee voor GorillaPark in 1996, toen ik het proces om kapitaal vrij te maken doorworstelde. Ik moest zo veel dingen doen: een financieel directeur vinden, gespecialiseerde advocaten aantrekken, een raad van bestuur oprichten, alles als een goede huisvader beheren. Ik had zin mee te werken aan de oprichting van meerdere ondernemingen tegelijkertijd. Ik realiseerde me dat er door schaalvergrotingen veel bespaard kon worden op het proces tot de beursintroductie en dat dit een soort hefboomeffect kon hebben.

“Bovendien hadden we net een ernstige crisis doorgemaakt. Prolin, een firma die programma’s maakt om informaticadiensten te beheren, groeide toen 100% per jaar. De zaken gingen goed in Nederland, dus wilden we een kantoor openen in de Verenigde Staten. Onze bank zei dat het risico te groot was, dat we eerst hier moesten groeien en sneed onze kredietlijnen door. Ondanks onze groei, eigenlijk zelfs dóór onze groei, gingen wij bijna failliet. We hebben dit vermeden door te spelen met de kredietkaarten en door onze klanten te vragen om vroeg te betalen. Oracle heeft ons geld geleend. De crisis duurde van de zomer van 1994 tot begin 1996. Dat was een les.”

TRENDS. En wanneer trekt u naar de beurs?

MOL. “Voor het einde van het jaar.”

TRENDS. Is dat wel het juiste moment? Moet het echt zo snel gaan?

MOL. “Het is inderdaad zo dat we over de financiële middelen beschikken om ons project te ondersteunen. In januari haalden we 13 miljoen dollar op en in september nog eens 40 miljoen dollar bij risicokapitaalfondsen als Crescendo, Atlas Venture, NeSBIC en Initiatives IP. We werken met drie banken: ABNAmro, Goldman Sachs en Deutsche Bank. Nu hebben we strategische investeerders aangetrokken zoals Cable & Wireless, en het blijft maar doorgaan. Maar het zou vervelend zijn als wij het voorbeeld niet gaven. We zijn in oktober 1999 gestart en we denken dat we iets te bieden hebben, met heel interessante ondernemingen.

“Het is ook geen ramp als de start-ups hun doel niet bereiken. Zelfs als de helft er niet in slaagt een forse groei te realiseren, zal de accelerator toch uitstekend werk hebben geleverd. De start-ups die wel succes hadden, zullen dit voldoende compenseren. Wij wedden op ondernemingen die de manier van zakendoen veranderen. Soms zullen we het bij het rechte eind hebben, soms niet. Als het idee uiteindelijk toch geen voltreffer blijkt te zijn, zullen we niet aandringen en zullen we de middelen inzetten voor andere projecten.”

TRENDS. Wie zijn deze toekomstige gorilla’s?

MOL. “Eentje ervan is Hot Orange, een firma gespecialiseerd in e-commerce. Dat is de oudste firma die bij ons zit. Ze werd in oktober 1999 opgericht met vier mensen. Op dit ogenblik werken er 46 medewerkers en is het een van de grootste successen op het vlak van e-business in Nederland. Ze hebben onze lokalen ondertussen verlaten. Wij hebben onze rol van accelerator vervuld. Dan is er ook nog Nervewireless, een firma die een gsm omvormt tot een systeem om zaken vanop afstand af te handelen. Een andere interessante onderneming is Webperform, die de dienstverlening aan de klant in de e-commerce meet. Zij doen aan benchmarking.”

TRENDS. Belanden er veel projecten op uw bureau?

MOL. “Zo’n 250 per maand, behalve in de zomer. Toen daalde het aantal tot 160.”

ROBERT VAN APELDOORN