“Verdient de regering-Tsipras, die Griekenland de voorbije maanden nog dieper in de economische ellende heeft gestort, uw vertrouwen nog?” Zo zou de vraag moeten worden geformuleerd die zondag in het referendum aan de Griekse bevolking wordt gesteld. De radicaal-linkse Griekse regering heeft al veel te lang de gek mogen houden met de schuldeisers en met de belangen van de Griekse economie. In het beste geval draait het referendum uit op een nederlaag voor de Griekse regering, nieuwe verkiezingen en een nieuwe kans op ernstige onderhandelingen.
In zes maanden een nieuwe recessie, gesloten banken en het vooruitzicht op chaos en verarming. Het is geen fraai palmares dat de regeringspartij Syriza kan voorleggen. De chantagepolitiek heeft gefaald, en de schuldeisers hebben eindelijk een streep getrokken onder de hopeloze onderhandelingen. Voor de euro en de Europese economie is een grexit geen ramp. Integendeel: de euro komt er sterker uit als de lidstaten die niet bereid zijn de spelregels te volgen, de uitgang wordt gewezen. Vergeet niet dat vooral Spanje, Portugal, en Ierland — de eurolanden die wel al fors hebben hervormd — het minst flexibel waren in de onderhandelingen met Griekenland.
De euro kan het zich niet veroorloven regimes te belonen die er de kantjes aflopen. Een euro met zwartrijders als Syriza heeft geen toekomst. Nee, de euro zonder Griekenland kan een hechter blok vormen, zeker als het wedervaren met Griekenland de euroleiders inspireert om de volgende stappen te zetten in de uitbouw van een politieke unie boven de euro en om de constructiefouten minstens gedeeltelijk te corrigeren. Een grexit hoeft niet het einde van de euro in te luiden, het is een unieke kans op een nieuwe start.
Maar een grexit is nog geen feit. Er bestaat zelfs geen procedure om een land los te weken uit de euro. Het lidmaatschap werd simpelweg als onomkeerbaar beschouwd. Wie trouwt, regelt ook niet meteen de scheidingsprocedure. Dat Griekenland nu aantoont dat het lidmaatschap van de euro niet in steen is gebeiteld, is noch een verrassing, noch een bedreiging voor de euro. De financiële markten hielden al sinds 2009 rekening met exitscenario’s, getuige de oplopende renteverschillen tussen de eurolidstaten. Het besmettingsgevaar wordt nu ingeperkt door het expansieve beleid van de Europese Centrale Bank, en vooral door het hervormingsbeleid dat elders in Europa wel wortel heeft geschoten. Het grootste risico is dat het herstel te lang op zich liet wachten, en dat er dit najaar in Spanje een regering aan de macht komt die de Griekse toer opgaat. Een Spaanse exit uit de euro zou veel gevaarlijker zijn dan een grexit.
Een grexit wordt niet op een blauwe maandag beslist en uitgevoerd. Het is een langzaam proces dat al jaren bezig is. De verkiezing van Syriza bracht het in een stroomversnelling, en toen de Griekse minister van Financiën tijdens de vergadering van de eurogroep afgelopen zaterdag vriendelijk werd verzocht op te hoepelen, werd Griekenland symbolisch uit de eurozone gezet. De schuldeisers verdenken de Griekse regering er trouwens van zelf op een exit aan te sturen. Het oprakelen van het Duitse oorlogsverleden en de bezoekjes aan de Russische president Vladimir Poetin tijdens cruciale eurogroepvergaderingen zijn provocaties die niet als doel hebben de onderhandelingen te smeren.
Syriza wil zijn handen niet gebonden zien door budgettaire regels of monetaire orthodoxie. Spenderen en geld drukken is gemakkelijker, maar het is een keuze die leidt naar devaluatie en verarming. Arme Grieken. Maar ze krijgen zondag een kans om neen te zeggen tegen het catastrofale beleid van Syriza.
Hoe moet het verder? Zonder verdere steun van Europa kan Griekenland zijn financiële verplichtingen niet langer nakomen. Of een failliet land lid van de euro kan blijven, weet op dit ogenblik niemand. De Griekse regering zal haar uitgaven — zoals de pensioenen — moeten financieren met een nieuw binnenlands betaalmiddel naast de euro. Binnen de Griekse economie zal een parallel betaalsysteem ontstaan, met de euro als spaarmunt, en de nieuwe drachme als rommelmunt die de Grieken zo snel mogelijk willen uitgeven.
Maar euro of geen euro, een veel grotere prioriteit voor Griekenland is de heropbouw vanaf nul van de Griekse economie en overheid. Die economie, voor zover ze nog bestaat, is rot tot op het bot (lees ook de getuigenissen vanuit Griekenland op p. 16). De Griekse economie kan enkel onder zware buitenlandse druk genezen. Hopelijk komen de Grieken zondag tot dat inzicht.
DAAN KILLEMAES
Een euro met zwartrijders als Syriza heeft geen toekomst.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier