Grexit als hefboom voor een politieke unie

De pro-Europese verkiezingsuitslag in Griekenland lijkt een stap in de goede richting, maar is dat niet. Europa heeft de schoktherapie van een Grexit nodig om zichzelf te reanimeren.

Europa volhardt in de boosheid. Het houdt vast aan de failliete strategie om de Europese schuldencrisis te bedwingen en de eurozone bij elkaar te houden. Die strategie bestaat erin dat de zuiderse eurolanden zich kapot saneren terwijl in ruil de Europese centrale banken en de Europese leiders de vingers in de gaten van de dijk steken.

Maar de bressen worden almaar groter, getuige de 100 tot 200 miljard euro die nodig is om het Spaanse banksysteem op de been te houden, terwijl de bereidheid om nog meer vingers op te offeren steeds kleiner wordt in de sterkere eurolanden. Een totale dijkbreuk is slechts een kwestie van tijd als Europa niet snel van strategie verandert. Europa moet eindelijk werk maken van een politieke unie die de broodnodige solidariteit van de sterkere eurolanden verenigt met de even noodzakelijke discipline in de zwakkere eurolanden.

De uitkomst van de verkiezingen in Griekenland lijkt Europa echter de kans te geven om door te gaan met zijn failliete aanmodderstrategie. De Nieuwe Democratie van Antonis Samaras won de Griekse verkiezingen nipt op basis van de belofte om voort te besparen en om zo lid te blijven van de euroclub. Dit Griekse aanmodderen blokkeert een grote Europese doorbraak naar een totaaloplossing en de creatie van een politieke. In Europese kringen rijpt het besef dat een Griekse exit uit de eurozone niet langer “onbespreekbaar en onbetaalbaar” is, maar eerder “waarschijnlijk en wenselijk”, niet alleen voor Griekenland zelf (om het land snel opnieuw een groeiperspectief te bieden), maar ook voor Europa. Want een uitstap van Griekenland uit de eurozone is misschien de hefboom die Europa nodig heeft om de koe eindelijk bij de horens te vatten.

Een exit van Griekenland kan alleen maar relatief goed aflopen als Europa stevige branddeuren bouwt, wat op het terrein betekent dat er eindelijk werk wordt gemaakt van die politieke unie. Precies deze potentieel catastrofale gevolgen maakt van een Grexit een hefboom om Europa te dwingen om het juiste te doen. Anders gezegd, Europa heeft een Lehman Brothers-moment nodig om zichzelf te redden. De meest voor de hand liggende maatregel om de gevreesde besmetting te vermijden, is de creatie van een bankenunie, waarbij er één Europese depositogarantieregeling komt, één Europees fonds om banken in moeilijkheden te helpen of ordentelijk op te doeken en één Europees toezicht op de banken, wat een enorme overdacht van bevoegdheden impliceert van de nationale staten naar het Europese niveau. Daarnaast kan de bankencrisis pas echt verholpen worden als ook de vertrouwenscrisis in de Europese overheidsfinanciën aangepakt wordt. Dat kan door de uitgifte van euro-obligaties en de creatie van een fiscale unie waarbij Duitsland de lakens kan uitdelen in Europa. Het oude continent zou dan kunnen overgaan tot een groeistrategie op zijn Amerikaans, waarbij de budgettaire consolidatie wordt uitgesteld tot de economie voldoende hersteld is. Maar ook de duurzaamheid van zo’n strategie is allesbehalve bewezen.

De financiële markten maken de politici intussen duidelijk dat ze klaar zijn voor een ‘bloed, zweet en tranen’-speech, als Europa eindelijk werk maakt van een politieke unie. Een Griekse exit kan dan een nieuwe start betekenen. Tenzij Europa, in het aanschijn van de ondergang, toch voor de ondergang zou kiezen.

Een uitgebreidere analyse kan u vanaf donderdag in Trends lezen.

Volg Daan Killemaes ook op Twitter