Goud is out

De goudprijs staat op het laagste niveau in meer dan vijf jaar. Bij geen enkele financiële calamiteit in die periode heeft het goud zijn rol van veilige haven waargemaakt.

Na twee opeenvolgende verliesjaren kon het goud in de eerste helft van dit jaar de schijn ophouden met een klein positief rendement in Amerikaanse dollar. Maar nadat in juli het bodemniveau van november 2014 werd doorbroken, daalde de prijs van een troy ounce goud voor het eerst sinds februari 2010 onder de grens van 1100 dollar.

Bij geen enkele financiële calamiteit van de jongste vijf jaar — zoals de Griekse crisis of de groeivertraging in China — heeft goud zijn rol van veilige haven waargemaakt. Nadat in 2008 de financiële crisis was uitgebroken, daalde de goudprijs richting 700 dollar, maar de koers veerde snel weer op. Daarop volgden enkele goede jaren, met als hoogtepunt een record van 1923 dollar in september 201. Sindsdien is de goudkoers in vrije val. Het einde lijkt nog niet in zicht. Analisten lopen elkaar voor de voeten met neerwaartse bijstellingen van hun prijsprognoses voor dit en volgend jaar.

Ultrasoepel beleid

Toch hoeft de daling van de goudprijs niet te verbazen. Alle grondstoffen krijgen dit jaar klappen. Vergeleken met andere edelmetalen en basismetalen doet goud het niet eens zo slecht. Het verlies loopt sinds begin dit jaar op tot bijna 8 procent, maar bij platina (-19 %), palladium (-22 %), aluminium (-12 %), koper (-16 %) en nikkel (-24 %) zijn de negatieve rendementen nog groter.

Naast de algemene malaise op de grondstoffenmarkten zijn de sterke Amerikaanse dollar en de anticipatie op een monetaire verstrakking in de Verenigde Staten de meest aangehaalde verklaringen voor de lage goudprijs. Na een korte adempauze heeft de Amerikaanse munt onlangs zijn opwaartse trend weer hervat. Dat is ongunstig voor allegrondstoffen die in dollar worden verhandeld. In zekere zin heeft de dollar de rol van veilige haven van goud overgenomen. Vanuit het standpunt van de investeerders valt dat goed te begrijpen, want de markt van Amerikaanse overheidsobligaties is de meest liquide ter wereld.

Door haar ultrasoepele monetaire beleid is het balanstotaal van de Amerikaanse centrale bank (Fed) sinds juli 2008 gestegen van 900 miljard naar 4500 miljard dollar. Een groot deel daarvan bestaat uit hypotheekpapier en Amerikaanse obligaties. De fundamenten van de dollar zijn dus eigenlijk niet zo sterk. Maar dat is geen bezwaar voor de markt.

Lege markt

Opmerkelijk — en dat gebeurde niet voor het eerst — was dat de grote verkooporders werden uitgevoerd op een lege markt. Die lage liquiditeit verklaart de hoge prijsschommelingen op korte termijn. Behalve de mijnbouwbedrijven zijn er weinig partijen die belang hebben bij een stijging van de goudprijs. Speculatieve investeerders zitten short op goudtermijncontracten, terwijl centrale banken en private investeerders die fysiek goud kopen er geen bezwaar tegen hebben dat ze dat tegen lagere prijzen kunnen doen.

Op korte termijn leidt de weg van de minste weerstand voor goud dan ook naar beneden. Behalve als er een totale vertrouwensbreuk ontstaat in het financiële systeem — een latent risico dat elk ongedekt geldsysteem vroeg of laat bedreigt — zijn de recordprijzen uit 2011 nog een hele tijd veraf.

Koen Lauwers