GEPRONK

IN ZAIRE EN INDONESIE.

De beslissing in 1992 van Soeharto om Nederlandse hulp te weigeren, veroorzaakte geestdrift in alle geledingen van de Indonesische samenleving. “Ook bij diegenen die kritisch stonden tegenover het bewind in Jakarta, ” zegt professor Onghokham. “De ergernis van de elite wordt in koloniale termen gegoten : niet voor niets werd Pronk regelmatig aangeduid als inspekteur-generaal. “

Wezenlijk gebeurde hetzelfde in Zaïre bij de breuk met België. Maar het kwam niet aan de oppervlakte : er blijft sympatie hangen voor ons land ; het gewone volk leeft nog in de illuzie dat de blanke beterschap zal brengen (na 35 jaar is de herinnering niet, zoals in Indonesië na 50 jaar, helemaal weggedeemsterd). Het kritische deel van de Zaïrese elite bleef echter vooral de Belgische media naar de mond praten ; haar ware gevoelens komen nu met vertraging naar boven : Tshisekedi, de leider van de radikaleZaïrese oppositie, staat vandaag op één lijn met Moboetoe wanneer hij de westerse trojka (België, VS, Frankrijk) toewerpt : “Laat ons met rust. “

Merkwaardig aan het staatsbezoek van Beatrix aan Jakarta is ook dat het grotendeels eenzelfde patroon vertoonde als bij officiële bezoeken van België aan Zaïre : dubbele bodems enerzijds in het gastland en spanningen anderzijds die niet leven in het bezochte land, maar meer de binnenlandse konsumptie dienen in respektievelijk Brussel en Den Haag. Het volstaat er de titels van de Nederlandse dagbladen op na te slaan en de polemiek rond het al dan niet aanbieden van ekskuses. Niemand in Indonesië vraagt daar echt om. Integendeel, veroorzaakte het “uitgesteld bezoek” van hare majesteit wrevel alleen de Nederlanders schijnen zich te verbazen dat de persoonlijke ontmoeting tussen Soeharto en Beatrix “uitgesteld” werd en dat minister van Buitenlandse Zaken Hans Van Mierlo “met uitstel” via de internationale media kon vernemen dat Indonesië de ongebonden landen over de Bosnische krisis samenroept. Grappig is dat.

Het ritueel dat Soeharto rond het staatsbezoek weefde, lijkt zó door Moboetoe geregisseerd : eerst drie politieke gevangenen vrijlaten en dan, terwijl Beatrix de Indonesische grond betreedt, worden executies aangekondigd. Uiteraard miste dat zijn effekt niet in de Nederlandse kranten. Indonesië konstateerde nog maar eens dat de relatie met Nederland grotendeels een debat zal blijven tussen stomme wajangpoppen.

Beatrix hield haar tafelrede tijdens het door Soeharto aangeboden staatsbanket in het Engels. Soeharto deed dat vanzelfsprekend in zijn taal : het Bahasa Indonesia. Het is ondenkbaar dat de Duitse Bondskanselier in Jakarta in een andere taal dan Duits een toespraak zou houden ; dit geldt a fortiori voor een Brits of een Frans staatshoofd. De Indonesische toehoorders, waarvan het merendeel Nederlands begrijpt, zullen er meewarig het hunne van gedacht hebben : provincialisme vertaalt zich vaker in identiteitsschaamte en het uitdragen van een (pseudo)kosmopolitisme als schaamlap.

De emotionele bevlogenheid waarmee de Nederlandse minister van Ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk de ontwikkelingslanden de les spelde, gold ook in België als het toonbeeld van beschavingswerk. Daarom ging Erik Derycke in 1993 in Jakarta pronkerig met het opgeheven vingertje zwaaien. Maar Pronk wordt al lang niet meer au sérieux genomen. “Voor ontwikkelingslanden vormt deze pronkhaan letterlijk een ramp, ” besluit columnist Nic Van Bruggen in Elsevier zijn evaluatie van Pronks “waan-van-de-dag-ideeën”.

SOEHARTO EN MOBOETOE. Ze lijken wel elkanders regisseur.