Gemakkelijker, maar niet goedkoper

Vanaf 17 augustus wordt de nieuwe Europese erfrechtverordening van kracht, die het voor Belgen eenvoudiger moet maken een tweede verblijf te erven in het buitenland.

Het internationale privaat- recht bepaalt wie wat erft bij een internationale nalatenschap. Het is een complexe materie, zelfs voor juristen. Erfgenamen van buitenlandse eigendommen — denk aan de 170.000 Belgen die een buitenverblijf hebben in het buitenland — komen in een juridisch kluwen terecht. Op die nalatenschappen gelden wetgevingen van twee landen, en die komen weleens in botsing met elkaar.

De Europese erfrechtverordening, dat vanaf 17 augustus van kracht wordt, moet het erfrecht op een internationale nalatenschap versoepelen. De verordening dateert al van 2012, maar er gold een overgangsperiode van drie jaar. Anders dan een richtlijn hoeft een verordening niet in nationale wetgeving te worden omgezet. Alle landen van de Europese Unie nemen de verordening over — uitgezonderd Groot-Brittannië, Denemarken en Ierland. Voor mensen met een buitenverblijf in die landen verandert er dus niets.

Erfrecht van de woonplaats

Als een erflater in België woonde en een woning had in het buitenland, werd de nalatenschap van de onroerende goederen tot nog toe afgehandeld op basis van het erfrecht dat gold in het land waar de woning gelegen is. “Het Franse erfrecht bijvoorbeeld schreef voor aan wie de woning toeviel na het overlijden van de eigenaar. De roerende goederen zoals de inboedel en de Belgische woning van de erflater vielen onder het Belgische erfrecht”, zegt Sven Hubrecht, expert in successieplanning en nalatenschap bij Optima.

De nieuwe regels maken een einde aan die verwarrende situatie: vanaf 17 augustus geldt voor de hele nalatenschap het erfrecht van het land waar de erflater woonde op de datum van zijn overlijden. Hubrecht: “Als hij in België woonde, valt de hele nalatenschap onder het Belgische erfrecht. Dat geldt ook als hij een buitenverblijf had in Frankrijk of Spanje. Maar de volledige nalatenschap van een Belg die naar Frankrijk verhuist om er een bed and breakfast op te starten, valt na 17 augustus standaard onder het Franse erfrecht, ook als hij Belgische eigendommen en de Belgische nationaliteit heeft.”

Erfrechtshopping

De Europese verordening heeft nog andere belangrijke gevolgen. Zo worden de mogelijkheden om een voordelig erfrecht te kiezen — erfrechtshopping — beperkt na 17 augustus. “Een Belg die in het buitenland woont, maar van plan is terug te keren naar België en toch onder het voordeligere erfrecht van zijn huidige woonplaats wil vallen, moet snel handelen”, stelt Hubrecht. “Het kan nuttig zijn een testament op te stellen voor 17 augustus, zodat hij na zijn terugkeer toch nog altijd die voordelen geniet.” De verordening laat een beperkte keuzevrijheid open: een Belg die in het buitenland woont, kan nog altijd voor het Belgische erfrecht kiezen op basis van zijn nationaliteit.

Geen effect op erfbelasting

De Europese verordening verandert niets aan de successierechten of erfbelasting. Daar blijft elk land bevoegd voor en past het de regels toe die in het interne recht gelden. Dat kan tot gevolg hebben dat de erfgenamen soms twee keer belastingen moeten betalen — zowel in het land waar de erflater is overleden als in het land waar hij eigendommen had.

“Op een buitenverblijf in het buitenland moet ook in België erfbelasting worden betaald, want die wordt geheven op het wereldwijde vermogen”, licht Sven Hubrecht toe. “Daardoor dreigen de goederen in het buitenland dubbel te worden belast. België heeft met Frankrijk en Zweden een dubbelbelastingverdrag afgesloten om zo’n dubbele belasting te vermijden. Voor de andere landen staat het fiscaal recht een verrekening of vermindering toe. Dat betekent dat erfgenamen de erfbelasting die ze in het buitenland afdragen, in mindering mogen brengen van de belasting die ze in België betalen op hetzelfde buitenverblijf. Die vermindering geldt niet voor roerende goederen.”

“Als de erfbelasting in het buitenland hoger is dan wat in België verschuldigd is, kunnen de erfgenamen het surplus niet aftrekken. Dragen ze in het buitenland minder af, dan moeten ze het verschil in België bijleggen.” De vermindering wordt toegekend op basis van een gedateerde kwitantie van de belasting die in het buitenland is betaald en van een eensluidend verklaard afschrift van de buitenlandse aangifte van de nalatenschap.

Spaans rijksinwoner

De nieuwe regeling vergemakkelijkt een successieplanning niet. “Wie een successieregeling opzet voor een buitenlands onroerend goed, moet ervoor zorgen dat die regeling zowel in België als in het buitenland de erfbelasting uitschakelt”, zegt Sven Hubrecht. “Het is dan ook raadzaam zich goed te informeren en zich te laten begeleiden.”

Een speciaal geval is Spanje. In dat land is het niet van belang waar de erflater woont, maar waar de erfgenamen wonen. Dat heeft tot gevolg dat als de erflater een Spaanse rijksinwoner is, hij in Spanje geen onroerende goederen heeft en zijn erfgenamen in België wonen, er in principe geen erfbelasting verschuldigd is — noch in Spanje, noch in België. Heeft hij wel een onroerend goed in Spanje, dan worden de erfgenamen zowel in Spanje als in België belast.

Johan Steenackers

De Europese verordening verandert niets aan de erfbelasting. Daar blijft elk land bevoegd voor.