Crisis bij Audi Brussels: de alternatieve pistes, overnamekansen en terugvordering van miljoenen aan Vlaams subsidiegeld

De arbeiders bij Audi Brussels gaan woensdag niet, zoals gepland, opnieuw aan de slag na weken van collectief verlof en sluiting. Er blijven te veel vragen open over hun toekomst, nadat de directie dinsdag bevestigde dat geen enkel model zal worden toegewezen door Audi en de groep Volkswagen. Volgens de vakbonden betekent dat de sluiting van de fabriek, al spreekt de directie dat tegen. Wat zijn de mogelijkheden?

Normaal moest de productie bij Audi Brussels woensdagochtend geleidelijk hervatten, na weken van collectief verlof en sluiting, maar de arbeiders hebben collectief beslist om niet aan het werk te gaan. Dat bevestigt vakbondsman Franky De Schrijver van het ABVV.

Volgens woordvoerder Peter D’hoore van de Audi-fabriek in Brussel zijn de betrokken arbeiders woensdagochtend naar hun afdeling gegaan, waar ze werden toegesproken door hun leidinggevenden. “We begrijpen dat de mensen met veel vragen zitten en informeren hen nu in kleine groepjes”, zei hij. Volgens de woordvoerder zijn een aantal bedienden in de nevendiensten (niet-productiegerelateerd, red.) woensdagochtend wel aan de slag gegaan.

Geen toekomstperspectief

ABVV’er De Schrijver verwacht dat ook de volgende ploegen arbeiders niet aan het werk zullen gaan en dat de fabriek dus ook de volgende dagen stil zal liggen. “Er is totaal geen toekomstperspectief op dit moment”, zegt hij. De bonden roepen alleszins niet op tot staken. “We nemen heel bewust geen positie in”, klinkt het.  

De bonden kregen dinsdag te horen dat Audi Brussels geen nieuw model krijgt toegewezen, wat ze doet vrezen dat dit de sluiting van de fabriek inluidt. ACV-secretaris Jan Baetens wijst erop dat het nieuws van gisteren “is ingeslagen als een bom” en dat het dus te verwachten was dat de productie vandaag niet zou heropstarten.

Baetens roept de directie op om zo snel mogelijk duidelijkheid te verschaffen over de alternatieve pistes. “De volgende ondernemingsraad staat gepland voor 17 september, maar ten opzichte van de werknemers van Audi en ten opzichte van de tientallen toeleveranciers schenkt men best zo snel mogelijk duidelijkheid”, klinkt het. Volgens de ACV-secretaris is een alternatief slechts zinvol als het “minstens de helft” van de ongeveer 3000 werknemers aan het werk kan houden.

De directie van Audi Brussels beklemtoonde dinsdag dat er nog pistes worden onderzocht, zoals het aantrekken van investeerders of alternatieve productie.

Meer dan 3000 banen op de tocht

Dinsdag raakte dus bekend dat er geen nieuwe autoprojecten of productievolumes gepland zijn voor de Brusselse fabriek in de komende jaren. Momenteel produceert Audi zijn elektrische SUV, de Audi Q8 e-tron, in Vorst. Maar de productie wordt versneld stilgelegd en verhuist naar Zuid-Europa. Er staan daardoor in totaal meer dan 3.000 Belgische banen op het spel, en dit jaar kunnen al meer dan 1.400 werknemers hun job verliezen. Daarnaast werd bekend dat fabrieksdirecteur Volker Germann Audi Brussels zal verlaten. Hij wordt opgevolgd door Thomas Bogus, wat door het concern in een persbericht werd bevestigd.

“Het is nu heel duidelijk dat er geen nieuw model meer komt”, zegt vakbondsman Ronny Liedts (ACV-Metea). Van de drie mogelijke scenario’s – een nieuw model, investeerders of alternatieven – zijn nu enkel nog die laatste twee over. De piste van het aantrekken van investeerders, zoals een andere autobouwer die de site overneemt, wordt nog verder bewandeld. En ook alternatieve productie, zoals bijvoorbeeld van onderdelen voor een andere assemblagefabriek, wordt nog bekeken.

‘Nieuwe spelers dringen Europa binnen’

Audi reserveerde ook al 1,3 miljard euro aan “herstructureringskosten”, dat raakte bekend bij het delen van de haljaarresultaten. “Herstructureringskosten van momenteel naar schatting 1,3 miljard euro voor een alternatief gebruik of de sluiting van Audi Brussels zullen vooral wegen op de bedrijfswinst in de tweede jaarhelft van 2024.” Dat bedrag vloeit naar versnelde afschrijvingen van het productiepark en bijzondere waardeverminderingen, de verschuiving van de productie, juridische en advieskosten, en uiteraard naar ontslagpremies.

De vakbonden zijn alleszins minder overtuigd van alternatieve productie. “Als er bijvoorbeeld overgegaan zou worden op batterijassemblage, dan betekent dat werk voor een 300-tal mensen”, zegt Lieten. “Dat is tien procent van het huidige personeelsbestand. Duizenden mensen verliezen dan hun werk. Dat is geen alternatief voor ons en komt in feite neer op een sluiting. Een alternatief voor ons is wanneer minstens de helft van de mensen aan boord kan blijven.”

Het nieuws kwam een dag nadat bekend raakte dat Volkswagen AG – Audi’s moederbedrijf -voor het eerst in zijn geschiedenis overweegt om fabrieken in Duitsland te sluiten. Het zou gaan om minstens één assemblagefabriek en één site waar onderdelen worden geproduceerd. “De economische toestand is nog verslechterd en nieuwe spelers dringen Europa binnen”, was de uitleg van Volswagen CEO Oliver Blume.

Lees verder onder dit studiogesprek over de perikelen bij Volkswagen

Overnamekansen

De vraag is wat de kansen zijn op een overname van de fabriek in Vorst. Er zijn momenteel enkele Chinese automerken die op zoek zijn naar Europese verankeringen. Dat is omdat ze zich meer op Westerse markten richten, maar vooral om minder te worden blootgesteld aan de nieuwe verhoogde importtarieven van de Europese Commissie. De Chinese merken die een deel van het wagenpark in Europa bouwen, hoeven minder te betalen voor de import van auto’s die in China zijn gemaakt. Xpeng is een concreet voorbeeld van een Chinese constructeur die zijn pijlen richt op productie in Europa.

‘Het zou niet ondenkbaar zijn dat Xpeng of een andere Chinese fabrikant (BYD bijvoorbeeld) uiteindelijk zo’n locatie zou overnemen’

Tony Verhelle, Newmobility.news

Twee auto-experts waarmee Trends sprak hebben verdeelde meningen over de overnamekansen van Audi Brussels. Autojournalist Yves Wouters van Autofans.be is eerder voorzichtig. “Het is helemaal niet zeker dat er tegen 2025, als het verhaal in Vorst afloopt, ook een geschikte overnemer is”, benadrukt hij. “Ik zie dat veel van die Chinese merken het liefst een fabriek van nul bouwen in Europese landen met lagere loonlasten. De fabriek in Vorst heeft ook weinig uitbreidingsmogelijkheden, omdat ze zich vlak naast het centrum bevindt. Je kunt dus geen batterijfabriek naast de site neerzetten.”

Positiever is Tony Verhelle op van Newmobility.news. “Hoewel sommige bronnen suggereren dat Volkswagen niet geneigd is de fabriek aan een Chinese fabrikant te verkopen, is er ook interesse van andere partijen, zoals Guido Demarey van Punch. “Het is een onzekere situatie, maar het zou niet ondenkbaar zijn dat Xpeng of een andere Chinese fabrikant (BYD bijvoorbeeld) uiteindelijk zo’n locatie zou overnemen, afhankelijk van de ontwikkelingen.”

Subsidies

Als de Audi-fabriek in Vorst voor eind 2026 de deuren sluit, zal Vlaanderen de strategische transformatiesteun van de voorbije tien jaar terugvorderen. Dat bevestigt Vlaams minister van Economie Jo Brouns (CD&V) in antwoord op een vraag van Tom Lamont (Vlaams Belang). De afgelopen jaren gaf Vlaanderen iets meer dan 6 miljoen euro uit aan transformatiesteun voor Audi Brussels. In ruil daarvoor moest het bedrijf voldoende personeelsleden opleiden. Die steun is echter aan voorwaarden gebonden. Zo leidt een sluiting binnen de tien jaar na de indiening van de steunaanvraag tot een terugvordering.

“Dat betekent dat, indien de fabriek sluit voor 21 december 2026, het Vlaams Agentschap Innoveren & Ondernemen de toegekende steun zal terugvorderen”, schrijft Brouns in zijn antwoord. “Deze middelen moeten opnieuw op een efficiënte manier ingezet worden om de werknemers te begeleiden en kansen te bieden op de arbeidsmarkt”, zegt Lamont in een reactie. “Wanneer de getroffen werknemers dit trauma verwerkt hebben, vragen we dat alle arbeidsbemiddelingsdiensten ingezet worden om alle steun te bieden.”

Betoging op 16 september

Op 16 september houden de werknemers van Audi Brussels een betoging in de hoofdstad. Die manifestatie zal niet enkel over Audi gaan, maar over de toekomst van de industrie in België.