Geen misbruik van marktdominantie

Is de iPad in het businessmodel van mediabedrijven de remedie tegen de gratiscultuur? Uitgevers vinden het prijskaartje van Apple ronduit onaanvaardbaar. De oorlog om de betalende nieuwemediaconsument is begonnen.

Vorige week een mailtje in de bus: lees De Tijd op iPad. De onderliggende boodschap? “Wees hip, wees bij. Wij en Apple, zij aan zij”. Ogenblikken later, een persmededeling van CD&V-europarlementslid Ivo Belet. “Het is onaanvaardbaar”, zegt hij, “dat Apple iPad-gebruikers verplicht om de apps voor kranten en weekbladen enkel nog aan te kopen via de webwinkel iTunes. Dat is een typisch geval van misbruik van dominante marktpositie.”

Toch niet zo zij aan zij dus. De App Store op iTunes, met toepassingen voor de iPod Touch, iPhone en iPad, registreerde sinds de start in juli 2008 ongeveer 10 miljard downloads. Zowat alle Belgische publicaties hebben er intussen een app voor de iPad op het schap – of in voorbereiding. Apple moet die toepassingen goedkeuren voor publicatie en int 30 procent commissie op de verkoopprijs.

Maar de App Store Review Guidelines die Apple begin september publiceerde gaan verder. In die guidelines verduidelijkt Apple – ruim twee jaar na datum – de criteria die toegang geven tot de App Store; of juist niet. Het is artikel 11.2 dat de uitgevers in de gordijnen jaagt. “Apps die iets anders dan de In App Purchase API gebruiken om content, functies of diensten aan te kopen in een app zullen worden verworpen.” Mogelijk te begrijpen als: wie met de verkoop van zijn publicaties de kassa van iTunes niet spijst, komt niet in de App Store.

Voor uitgevers stellen zich twee problemen. Zij leven voor een deel van reclame en hebben een directe band met hun lezers nodig. Dat Apple iTunes daartussen komt fietsen, is hinderlijk. Twee, zij nemen traditioneel zelf de distributie van content voor hun rekening. Daarvoor commissies afdragen, is niet de bedoeling. Zeker niet als de elektronische publicaties, zoals in de strategie van bijvoorbeeld de uitgever van dit blad, voor abonnees gratis worden gebundeld met de gedrukte versie. Juist omdat de elektronische publicatie gekoppeld is aan een papieren abonnement moet er een login zijn om te verifiëren of de gebruiker abonnee is, los van enig betaalsysteem.

Apple zelf heeft zijn standpunt nog niet bekendgemaakt, maar werkt aan een nieuw abonnementensysteem, tenminste volgens speculatie rond de iPad-krant The Daily van Rupert Murdoch. Juridisch staan de Californiërs sterk omdat je hun voorwaarden moet accepteren voordat je je apps kan verdelen via iTunes en de App Store.

Dit is echter geen juridische discussie, maar een commerciële onderhandeling.

Je niet afhankelijk maken van één partij, is een elementaire regel in het zakendoen. En er zijn alternatieven. Websites voor mobiel gebruik krijgen meer mogelijkheden met de nieuwe internettaal html 5. Er is Android als platform voor zowel smartphones als tablets. En uitgevers zetten eigen distributieplatformen op, zoals Zinio.com.

Al bij al lijkt het nog wat vroeg om al klachten over economisch machtsmisbruik te gaan formuleren bij de Europese Commissie. Daar hebben ze trouwens een gulden regel: geef innovatieve technologieën de vrije hand. Weinig kans dat ze daar nu al van afwijken.