Geen happy end voor de eurozone

De Franse president François Hollande zal het niet graag horen, maar de Europese crisis is nog lang niet bezworen, zegt Andreas Höfert, de hoofdeconoom van UBS. Volgens hem is er zelfs nog geen begin van een oplossing.

Het einde van de Europese crisis is eindelijk in zicht, verklaarde de Franse president François Hollande onlangs in een interview aan zes Europese kranten. De Zwitser Andreas Höfert, de hoofdeconoom van UBS, de grootste vermogensbeheerder ter wereld, is het daar niet mee eens. “We hebben het ergste kunnen afwenden en het systemische risico werd ingedijkt. Griekenland maakt nog altijd deel uit van de eurozone en Spanje is nog niet failliet. Maar zeggen dat de Europese crisis bijna achter de rug is, is niet realistisch. Er is nog veel werk aan de winkel als men van de eurozone een leefbaar Europa wil maken. Er moet een stap naar een fiscale en een bancaire unie worden gezet. De concurrentiekloven tussen de sterke en de zwakke economieën moeten worden gedicht, waarvoor transfermaatregelen nodig zijn. Het zal jaren vergen om die structuren te implementeren. Maar we zullen dan een federaal Europa hebben, dat een economische grootmacht is naast reuzen zoals China, Rusland, India en de Verenigde Staten. De politici moeten dan wel die richting willen uitgaan.”

TRENDS. Is de redding van de euro dan niet de belangrijkste doelstelling van de Europese politici?

ANDREAS HÖFERT. “De Europese politici zijn vandaag geen vragende partij om een deel van hun soevereiniteit op te geven voor een federaal Europa. Bij de lancering van de euro bestond die politieke wil nog wel. Ondanks de waarschuwingen van economen werd te lang getalmd om de structuur op te zetten die de levensvatbaarheid van de euro zou verzekeren. In de loop van de jaren hebben de fouten zich opgestapeld en ze hebben geleid tot de crisis van vandaag. Europa heeft bijvoorbeeld een zware vergissing begaan door Portugal op te nemen in de eurozone. De euro heeft dat land vleugellam gemaakt. De textielsector – een belangrijke pijler van de Portugese economie – heeft alle concurrentiekracht verloren tegenover de veel goedkopere Maghreblanden. Portugal heeft nu geen andere keuze dan zich diep in de schulden te steken om te overleven. Ook Griekenland verdiende geen plaats in de eurozone. Als het kwetsbare landen toelaat, moet Europa ook bereid zijn een echte geïntegreerde economie uit te bouwen.”

Zijn er buiten een geïntegreerd Europa alternatieven om de eurozone te redden?

HÖFERT. “Nee, de Europese politici hebben geen andere keuze dan een federaal Europa uit te bouwen als ze de eurozone willen redden. Er is geen happy end voor de eurozone. Een echte Europese integratie heeft een prijskaartje, maar dat heb je ook als de unie uiteenvalt. Duitsland zal in beide scenario’s bloeden. De terugkeer naar de sterke Duitse mark zou leiden tot een zware afstraffing van de exportsector, de motor van de Duitse economie. En als we afstevenen op het behoud van de eurozone, zullen de Duitsers moeten meebetalen om de ongelijke concurrentiekracht van de lidstaten terug te dringen.”

Is het einde van de euro een geloofwaardig scenario?

HÖFERT. “De uitbouw van een federaal Europa is een realistisch scenario, maar het is even plausibel dat de eurozone in elkaar stort. Het kan zelfs snel die richting uitgaan. Tot op heden hebben de Europese politici niets anders gedaan dan reageren op acute dreigingen, zonder de wortels van de crisis aan te pakken. Die strategie houdt grote risico’s in. Stel u voor dat de Griekse regering valt en dat bij nieuwe verkiezingen extreem links aan de macht komt. Het land zal dan de eurozone verlaten. Daarmee gaat de doos van Pandora open. Het zou best kunnen dat zo’n scenario het einde van de euro inluidt. Dat zou jammer zijn, want de euro is een goed idee en het voorbeeld van de Verenigde Staten toont aan dat een federaal land met een sterke economische verscheidenheid goed kan functioneren.”

Staan de Verenigde Staten er beter voor dan Europa?

HÖFERT. “Als de Verenigde Staten in Europa lagen, zou ook dat land vandaag steun krijgen van Duitsland. De Amerikanen kampen met gigantische schulden en de zwakke economische groei maakt de zaken er niet gemakkelijker op. De nieuwe Amerikaanse president moet die schuld snel afbouwen, wie er ook wordt verkozen. De ontwikkelde landen hebben op krediet geleefd en moeten nu de buikriem aanhalen om hun schulden terug te betalen.”

Om het hoofd boven water te houden, hebben de Verenigde Staten en Europa de geldpers aangezet. Bestaat het risico dat ze daarmee een onbeheersbare inflatie op gang brengen?

HÖFERT. “We hoeven niet te vrezen voor de inflatie. De spaarders zijn daar natuurlijk de dupe van. Maar zijn er wel andere oplossingen? Moeten we inflatie niet verkiezen boven jaren van zware bezuinigingen of het faillissement van de landen die met schulden kampen? De geldpers aanzetten lost het onderliggende probleem niet op, maar maakt het wel mogelijk tijd te winnen om tot echte oplossingen te komen.

“Als er een inflatie is die we moeten vrezen, dan is het die in Japan. Dat land is het Europa van binnen tien à vijftien jaar. Het heeft een gigantisch hoge schuld en de demografische evolutie is rampzalig (de Japanse bevolking wordt almaar ouder en haar schuldgraad bedraagt 239 procent van het bruto binnenlands product, nvdr). De Japanse economie is op sterven na dood. De handelsbalans van het land was de voorbije drie jaar negatief, wat betekent dat het activa uit het buitenland moet repatriëren om zijn economie te financieren. Dat zal niet volstaan, zodat Japan zich in de schulden moet steken in het buitenland. Om potentiële investeerders over de streep te trekken, moet de rente die vandaag nul procent bedraagt, opnieuw worden opgetrokken. Japan wordt dan geconfronteerd met een onbeheersbare inflatie.”

U ziet onze toekomst dus somber in?

HÖFERT. “Ik ben gewoon realistisch. Maar ik blijf hoop hebben, want in een decennium tijd kan er veel veranderen. Tien jaar geleden gaf niemand een cent voor de toekomst van Duitsland. Na drastische hervormingen staat de Duitse economie er weer als nooit tevoren.”

KARINE HUET

“Moeten we inflatie niet verkiezen boven jaren van zware bezuinigingen?”