Gazellen groeien innovatiever

Innovatie maakt van een gewoon bedrijf een snelgroeiend bedrijf, een gazelle. Het verschil zit in de bedrijfsorganisatie. Dat blijkt uit een onderzoek van de Serv-dochter Stichting Innovatie & Arbeid naar de Trends Gazellen.

De Gazellen zijn een begrip geworden. Ieder jaar bekroont Trends de snelst groeiende bedrijven in de vijf Vlaamse provincies tot Gazelle. Hendrik Delagrange onderzocht voor de Serv-dochter Stichting Innovatie & Arbeid de Gazellen. Hij keek vooral naar de manier waarop gazellen zich aan hun groei aanpassen. Behalve de literatuur en cijfers doorpluizen, ging Delagrange ook persoonlijk bij tien Gazellen langs.

Opmerkelijk genoeg verschilt een Trends Gazelle niet zo heel veel van de doorsnee-onderneming. Gemiddeld zijn ze 25 jaar oud, en ze komen voor in alle groottes: bij kleine, middelgrote en grote ondernemingen. “De oudere Gazellen tonen dat een onderneming nooit voor eens en altijd goed zit. Sommigen hebben een doorstart genomen na een periode van groei of stabiliteit, en worden daarna een Gazelle.”

Gazellen, zo blijkt uit onderzoek, hebben een meer dan gewone impact op de economie. Ze zijn verantwoordelijk voor een flink deel van de tewerkstellingsgroei, maar vooral hun rol als innovator levert hun politieke aandacht op. Toch zijn ze ook moeilijk te vatten als doelgroep voor beleid, onder andere omdat ze geen sectorfederaties hebben. Ze komen in alle sectoren voor, al zijn er meestal wel een paar sectoren waar ze meer dan gemiddeld voorkomen.

Innoverende kracht

Het opvallendste kenmerk van de Gazellen is hun innoverende kracht. Denk daarbij niet in de eerste plaats aan onderzoek en ontwikkeling. Wel aan vernieuwende toepassingen van bestaande materialen of concepten, of in vernieuwing van hun organisatie. Kortom, ze innoveren vooral in hun ondernemerschap. Hun sterke punt is hun organisatiekracht, waardoor ze kunnen reageren op noden in de markt, op maatschappelijke veranderingen of op vragen van klanten. Ze zijn ook sterk in het overwinnen van groeipijnen: de zoektocht naar gekwalificeerd personeel en het managen van verandering. “Mogelijke belemmeringen zien ze eerder als een omstandigheid waarin moet worden gewerkt, en ze formuleren er hun eigen antwoord op”, merkt Delagrange op. Minstens gedeeltelijk realiseren ze hun groei in het buitenland, en overnames en fusies zijn er een essentieel onderdeel van.

Belangrijk is de figuur van de ondernemer zelf. Die moet de ambitie hebben om te groeien, eerder dan de controle over de volledige organisatie te willen behouden. Zij anticiperen doorgaans op de snelle groei, onder andere door bepaalde taken uit te besteden. Ondernemers starten met een groeistrategie, de structuur van de organisatie komt nadien. Dat blijkt ook uit de casestudies: bijna alle zaakvoerders zijn actief in netwerken van ondernemers. Ze kiezen ook bewust voor de rol van ondernemer, eerder dan voor die van manager of ambachtsman. Voor elk aspect van de bedrijfsvoering – grondstoffen, ontwikkeling, marktkennis, inzet van arbeid – hebben ze een strategie ontwikkeld. Allemaal hechten ze groot belang aan een goed personeelsbeleid, en doen ze daarvoor vaak een beroep op een competentiemanagementsysteem.

Het onderzoek van Delagrange maakt een analyse van de 3440 Nederlandstalige ondernemingen die tussen 2003 en 2009 minstens één keer Gazelle zijn geweest. Iets meer dan de helft van de bedrijven is meer dan één keer Gazelle geweest, maar liefst 46 zelfs elk van de zeven onderzochte jaargangen. Ruim negen op de tien zijn nog steeds actief. Van de rest is een deel overgenomen, wat het aantal falingen nog kleiner maakt. Vijftien procent heeft meer dan 200 werknemers, ruim drie vierde heeft er tussen 20 en 199. Bijna zes op de tien zijn actief in de dienstensector, één op de acht in de bouwsector. Vooral de industrie is met 24 procent relatief oververtegenwoordigd, terwijl overheid, onderwijs en social profit amper twee procent van de Trends Gazellen leveren. Amper 0,58 procent van de Gazellen is beursgenoteerd, maar ten opzichte van het gemiddelde van alle ondernemingen (0,03 procent) is dat nog altijd veel. Omgekeerd, rekening houdend met de 212 Belgische beursgenoteerde bedrijven, zijn bijna vier op de tien beursgenoteerde bedrijven minstens één keer Gazelle geweest tussen 2003 en 2009.

luc huysmans

De ondernemer moet de ambitie hebben om te groeien, eerder dan de controle over de volledige organisatie te willen behouden.