Fondsen met een impact

De Franse vermogensbeheerder PhiTrust koppelt aandeelhoudersactivisme aan de sociale impact van de bedrijven waarin het belegt.

De Fransman Olivier de Guerre werkte bij Crédit Suisse, toen hij een tiental jaar geleden besliste een bocht van 180 graden te maken. Hij richtte PhiTrust op. ‘Phi’ slaat op filantropie, maar PhiTrust doet meer dan alleen liefdadigheid: de hoofdactiviteit is wat in de Angelsaksische wereld shareholder activism heet — activistisch minderheidsaandeelhouderschap. Met enkele aandelen op zak trekken die activisten naar aandeelhoudersvergaderingen, waar ze de directie op het matje roepen en de veranderingen doordrukken die ze nodig achten. Maar terwijl veel activisten druk zetten op directies om op korte termijn meer te verdienen, zet PhiTrust volop in op deugdelijk bestuur.

PhiTrust beheert het fonds Proxy Active Investors, waarvan de drie compartimenten sinds begin dit jaar prestaties tussen 15,9 en 18 procent hebben gehaald. De portefeuille is uitsluitend belegd in Franse aandelen die deel uitmaken van de CAC 40-index. Een vierde product, het fonds Euro Active Investors, investeert in aandelen uit de hele eurozone, waaronder België met AB InBev. Dat fonds is sinds begin dit jaar met 10,9 procent gestegen.

Algemeen welzijn

Het fonds PhiTrust Partenaires, dat werd opgericht in 2005, hanteert een heel andere filosofie: het is een private-equityfonds dat belegt in kleine, niet-beursgenoteerde bedrijven die een uitgesproken maatschappelijke of ecologische doelstelling hebben. Ze moeten rendabel zijn en mogen niet afhangen van subsidies. Beleggingen in zulke bedrijven vallen onder de noemer impact investing. Als een bedrijf voor het dilemma staat dat het zijn maatschappelijk doel tijdelijk niet kan vervullen zonder aan rendabiliteit in te boeten, geeft het prioriteit aan de maatschappelijke impact (impact first). De impact wordt gemeten volgens een gesofisticeerde procedure.

De portefeuille is voor de helft belegd in Frankrijk, voor een kwart elders in Europa en voor een kwart in Afrika. Het fonds richt zich uitsluitend op bedrijven die al een tijd actief zijn — dus geen start-ups — en waarvan het model kan worden gekopieerd, zegt Xavier Declève, de vertegenwoordiger van het fonds in België. Het fonds PhiTrust Partenaires Europe investeert uitsluitend in Europa. Het Europees Investeringfonds (EIF) heeft zich geëngageerd voor de helft van het kapitaal, of 10 miljoen euro. Dat filiaal van de Europese Investeringsbank (EIB) verstrekt middelen aan kmo’s.

Sociale inschakeling

Zoals vaak gebeurt bij klassieke private-equityfondsen is een beperkt aantal participaties — al zijn het minderheidsbelangen — de echte locomotief van PhiTrust Partenaires. Een ervan is La Varappe, een Frans bedrijf dat gebruikmaakt van de inschakelingsregeling die Europa in 2011 heeft ingevoerd en waardoor een overheidsopdracht moet worden toegekend aan een bedrijf dat voor een deel van de werken een beroep doet op moeilijk te plaatsen werkzoekenden.

Doordat grote bedrijven daar moeilijker in slagen, is er ruimte voor kmo’s die zich richten op die inschakelingsactiviteit en in onderaanneming werken. La Varappe doet dat via zijn uitzendkantoor Eureka. Het is daarnaast actief in de bouw van sociale woningen, afvalverwerking, de installatie van zonnepanelen en andere milieugerelateerde activiteiten. Het succes is opmerkelijk: 450 voltijdequivalenten (1500 personen in totaal), waarvan twee derde ingeschakeld personeel is.

Duurzame bedrijfsgebouwen

Onder de naam Mundo bouwt en beheert de Belgische nv Ethical Property duurzame bedrijfsgebouwen, die ze verhuurt aan organisaties in het maatschappelijk middenveld. De twee Brusselse gebouwen van het bedrijf hebben een totale oppervlakte van 7000 vierkante meter en zijn volledig verhuurd. Naast Brussel is er een centrum in Namen en volgend jaar begint het met de bouw van een centrum in Borgerhout en in Gent. De omzet bedraagt iets meer dan 1 miljoen euro. Het bedrijf Etic, een andere belangrijke participatie van PhiTrust, is actief in dezelfde branche in Frankrijk.

In Afrika investeerde PhiTrust Partenaires in La Laiterie du Berger, een bedrijf in Senegal dat is opgericht door een oud-student van de universiteit van Louvain-la-Neuve en dat lokale producenten beschermt tegen goedkope import. Het bedrijf Tagattitude maakt veilige banktransacties mogelijk via de eenvoudigste mobiele telefoons in Afrika. Het heeft een overeenkomst bereikt met een vooraanstaande bankpartner, SocGen, en breidt uit naar Latijns-Amerika en Azië.

Geloofwaardigheid

PhiTrust heeft een sterke geloofwaardigheid opgebouwd. Daarvan getuigt de instap van het EIF in het kapitaal. Vorig jaar behaalde het bedrijf het EuSEF-label (de afkorting van European Social Entrepreneurship Funds). Het begon ook een samenwerking met de bank BNP Paribas, die het deel impact investing voor zijn beleggers aan het fonds heeft toevertrouwd.

Het fonds belooft een rendement van 3 à 5 procent. Dat was tot voor kort nog een bescheiden opbrengst, maar dat is vandaag zeker niet meer het geval. PhiTrust telt een zestigtal aandeelhouders voor een kapitaal van ongeveer 12 miljoen euro, dat binnenkort stijgt tot 20 miljoen. Dat stemt overeen met een gemiddelde inbreng van 200.000 euro. Die kleine omvang is typisch voor impact investing-fondsen, onderstreept Xavier Declève. De investeringen liggen vaak tussen 200.000 en 500.000 euro.

Guy Legrand

Terwijl veel minderheidsactivisten druk zetten op directies om op korte termijn meer te verdienen, zet PhiTrust volop in op deugdelijk bestuur.