FN gaat op jacht

Een degelijk financieel en commercieel beleid spijst tien jaar na een dreigend faillissement een flinke oorlogskas. De wapengroep FN-Herstal uit Luik zint op acquisities die passen in haar diversificatiestrategie.

Het topmanagement van de Waalse wapenproducent Groupe Herstal harnast zich in een egelstelling. De jongste tijd zijn er net iets te veel negatieve berichten in de media. ‘FN-wapens in handen van Khadaffi-getrouwen’, of ‘FN-geweer te zien op YouTube-filmpje uit Bengazi’. En dan is er nog de recente vernietiging door de Raad van State van vijf exportlicenties met bestemming Libië en het feit dat onze federale politie achtduizend pistolen bestelt bij het Amerikaanse Smith&Wesson. Het doet gedelegeerd bestuurder Philippe Claessens en zijn voorzitter Jean-Sébastien Belle de lippen op elkaar klemmen. En bovenop dat alles, is er het gerucht dat Osama Bin Laden gedood werd door een beruchte SCAR (Special Combat Assault Rifle) van FN, het favoriete wapen van special forces wereldwijd en geleverd aan een Amerikaans elitekorps in Afghanistan.

Nochtans beweegt er wel wat bij Groupe Herstal, wereldleider in de productie van lichte wapens voor militair en burgerlijk gebruik. Er wordt gewerkt aan een nieuwe strategie. Herstal mikt op technologische vernieuwingen en de versterking van complementaire activiteiten in alle afdelingen van de groep: zowel in de militaire tak rond onder meer FN-Herstal (ongeveer 400 miljoen euro omzet) als in de civiele toepassingen van Browning (zowat de helft kleiner). In die vernieuwde strategie passen, volgens informele bronnen, eventueel acquisities in Europa en in de Verenigde Staten. De onderzoeksafdelingen – goed voor 3,3 procent van de omzet op groepsniveau en ongeveer het dubbele voor FN-Herstal – zouden in Luik blijven. Maar tot de algemene vergadering in juni geldt een informatiestop.

Dus moeten we het voorlopig doen met de resultaten van 2009, toen de groep alweer een sterke balans kon voorleggen: 338 miljoen euro eigen middelen, een geconsolideerde omzet van 611,869 miljoen euro bij een nettowinst van 58,180 miljoen euro. Het overheidsbedrijf, volledig in handen van de Waalse regering, gaat helemaal in tegen de gangbare clichés: een degelijk beleid, uitstekende producten, een uitgekiende marketing en verkoopstrategie wereldwijd. Tussen 2000 en 2009 steeg de omzet met 139 procent, het nettoresultaat na belastingen met 749 procent en de werkgelegenheid met 28,8 procent. De Waalse regering liet nog geen dividenden uitkeren; het zijn de vakbonden die bij FN premies opstrijken (van ongeveer 200 euro per jaar per werknemer).

Uit de loopgraven

Nochtans zat FN vóór de eeuwwisseling te ploeteren in de loopgraven. Met het einde van de Koude Oorlog en het terugschroeven van defensieaankopen in alle westerse landen, was de wapenmarkt oververzadigd. Diverse pogingen tot diversificatie in het midden van de jaren tachtig, toen Generale Maatschappij nog 76,5 procent bezat, waren mislukt; opeenvolgende herstructureringen ook. De werkgelegenheid slonk van 10.000 arbeidsplaatsen aan het begin van de jaren tachtig tot onder de 2000 twintig jaar later. Op 31 december 1990 had de Generale de wapengroep verkocht aan het Franse GIAT Industries (vandaag Nexter).

GIAT slaagde er niet in het tij te keren en toen het Amerikaanse COLT een overnamebod deed, was er de vrees dat het de Amerikanen er alleen om te doen was een concurrent te ontmantelen. Daarop nam de Waalse regering de Luikse groep over. Als overheidsbedrijf kwam Groupe Herstal er zowaar bovenop. De man die de metamorfose realiseerde, is de Franse topmilitair Philippe Tenneson, die tot vorig jaar het roer in handen had.

“Tenneson is een uitmuntende bedrijfsmanager”, zegt Luc Mampaey, onderzoeker bij GRIP (Groupe de Recherche et d’Information sur la Paix et la sécurité – de evenknie van het Vlaamse Vredesinstituut). GRIP vindt dat een Waalse wapenindustrie recht van bestaan heeft, voor zover ze zich beweegt binnen duidelijk politiek afgebakende krijtlijnen. GRIP adviseert de Waalse regering, zonder betrokken te worden bij de beslissingen over exportvergunningen. Mampaey keerde zich herhaaldelijk tegen leveringen aan Khadaffi. “Zelfs al zou FN scrupuleus de ethische criteria uit de Europese Gedragscode respecteren, dan nog blijft het een heel rendabel bedrijf”, zegt Mampaey.

Spitstechnologie

Philippe Tenneson focuste op nieuwe, uiterst doeltreffende lichte wapens. “De man heeft een coherent, strategisch beleid uitgewerkt. FN heeft zich met onder meer de FN 303 en de SCAR opgewerkt tot wereldleider in geweren en pistolen voor special forces en ordehandhaving. Het specialiseert zich in zogenaamde less lethal weapons“, zegt Dany Van de Ven, directeur van Belgian Security&Defence Industry (BSDI, de koepel van de bewapenings- en beveiligingsindustrie). Die is goed voor 15.000 banen en een omzet van 1,5 miljard euro. Het is een technologische sector in volle expansie, zowel in defensie en oorlogsvoering als in de meest diverse toepassingen van burgerlijke beveiliging. Gaande van camera’s en sensoren, over biometrische identificatie, gesofistikeerde observatiemiddelen en controlecentra tot intelligente omheiningen en cyberdefence.

Herstal en FN in het bijzonder maken geen kalasjnikovs, maar spitstechnologie die vooral geïndustrialiseerde landen zich kunnen aanschaffen. FN is de eerste leverancier van het Amerikaanse leger voor lichte, uiterst doeltreffende wapens. “Het potentieel van FN-Herstal zit bij bestellingen van Europese legers en politiediensten en bij NAVO-lidstaten. Daar zit de markt van FN, niet in contracten van 10 miljoen euro met Libië”, benadrukt Luc Mampaey (GRIP).

Heroriëntering

De toekomst van FN en Herstal ligt volgens GRIP in het inspelen op technologische ontwikkelingen in zeer specifieke niches. Luc Mampaey heeft geen probleem met de SCAR, waarin FN excelleert. “Uiteraard dringt zich de vraag op of westerse troepen Afghanistan moesten bezetten. Maar de wereld is wat hij is en dat de NAVO kiest voor het beste wapen, lijkt mij logisch.”

Die hoogtechnologische niches situeren zich volgens Van de Ven (BSDI) in de evolutie van COTS-producten naar MOTS-producten of van ‘Commercial Off The Shelve’ tot ‘Military Off The Shelve’. Vroeger werden militaire wapensystemen omgebouwd voor burgerlijke toepassingen, maar door besparingen worden tegenwoordig meer burgerlijke beveiligingssystemen omgebouwd en aangepast voor militaire toepassingen. FN heeft dat slim aangepakt en kan in Groupe Herstal synergie ontwikkelen tussen zijn burgerlijke tak – Browning, specialist in jachtgeweren en sportwapens – en FN, dat beantwoordt aan militaire behoeften.

“FN is blijven investeren in Onderzoek & Ontwikkeling”, legt Van de Ven uit. “Zijn ingenieurs zetten in op het maken van wapens die geïntegreerd kunnen worden in een wapensysteem. Ze worden systeembouwers.” FN zorgt er bijvoorbeeld voor dat een wapensysteem bediend kan worden van in het pantservoertuig, zodat de schutter niet meer kwetsbaar is. Het jaarverslag over 2009 alludeert op die heroriëntering van de groep. Omdat de sterke groei van de voorbije jaren weleens uitzonderlijk kan zijn voor een doorgaans cyclische industrie, en door de sterke euro. Nieuwe acquisities moeten wellicht in dat kader geplaatst worden.

FN Herstal heeft drie fabrieken: Herstal en Zutendaal in België en een in de VS: FN Manufacturing. Browning fabriceert in Herstal en in de VS. Beide takken staan onder de holding Groupe Herstal die zelf onderdeel is van de Waalse overheidsholding Wespavia.

Via samenwerking- en opleidingsakkoorden is Groupe Herstal ‘onder de radar’ wereldwijd actief. Tot in de jaren tachtig produceerde FN onder licentie in een tiental landen (zoals Argentinië, Brazilië, Egypte, India, Indonesië, Venezuela), maar dat resulteerde in kopieën van FN-wapens die in dubieuze handen en bij dictatoriale regimes terechtkwamen. Productie onder licentie is stopgezet.

Traceerbaar

Volgens GRIP is FN ver vooruit op zijn concurrenten in het markeren van wapens, zodat die overal traceerbaar zijn. Het heeft daarvoor niet gewacht op een wettelijke verplichting. “We hebben daarover met FN een zeer constructieve dialoog gehad”, zegt Luc Mampaey. Hij betreurt dan ook dat FN Herstal minder samenwerkt voor een voorstel van decreet van de Waalse regering, dat een voorafgaande goedkeuring oplegt telkens het bedrijf een verkoopcontract wil afsluiten.

“De Waalse regering zou dan niet langer onderhevig zijn aan chantage van het management en de vakbonden door een fait accompli“, zegt Mampaey. “Wat die exportcontracten betreft, heerst echter in Luik een onverbrekelijk, irrationeel verbond tussen vakbonden en management.” Dany Van de Ven (BSDI), ook voorzitter namens de industrie in de expertsgroep voor Waalse wapenexport, beklemtoont dat de Belgische producenten van wapen- en beveiligingssystemen ethische gedragscodes ten volle willen naleven, maar “dat men realistisch moet blijven”. Het wordt volgens hem onhandelbaar als men procedures om de haverklap gaat herzien en de zaken emotioneel benadert. “In deze sector zijn zekerheid en vertrouwen essentieel voor de klant. We houden ons aan de gedragscodes en regels van degelijk bestuur, zoals bepaald door AeroSpace Defence Europe. Die organisatie houdt strikt rekening met de drie kernvragen: waar en hoe komt het terecht en wie gaat het gebruiken? Wie nog verder wil gaan, ondermijnt de bestaanszekerheid van tientallen bedrijven en toeleveringsbedrijven in deze hoogtechnologische sector. ”

ERIK BRUYLAND

FN is ver vooruit op zijn concurrenten in het markeren van wapens, zodat die overal traceerbaar zijn.

De toekomst van FN en Herstal ligt in het inspelen op ontwikkelingen in hoogtechnologische niches.