Financiële flitspaal lost weinig op

Net zoals een flitspaal geen waarborg is voor een veilig kruispunt, garandeert het nieuwe Europese financiële toezicht niet het einde van financiële ongelukken.

Natuurlijk is de nieuwe architectuur een stap in de goede richting, met een verscherpt grensoverschrijdend toezicht op banken, verzekeraars en de markten, en vooral met een nieuwe Europese Raad voor Systeemrisico’s (ESRB) die tijdig zeepbellen en andere ontwrichtende evoluties moet signaleren.

De ESRB is de nieuwe flitspaal van de Europese economie. Als de huizenprijzen in een land te snel stijgen, of als de kredietgroei te snel gaat, of als de overheidsschulden te hoog opgestapeld worden, of als financiële instellingen te veel risico’s nemen… dan moet de ESBR flits zeggen en de politici inlichten, zodat zij de borrelende crisis tijdig kunnen ontmijnen. Dat is de theorie die in de praktijk heel moeilijk zal blijken.

Zal er bijvoorbeeld een filmrolletje in de flitspaal zitten? Zeepbellen zijn op voorhand verduiveld behoorlijk moeilijk op te sporen. Er wordt altijd wel een rationele verklaring gevonden om stijgende prijzen te verantwoorden. Deze keer is het anders, weet u wel. Maar een nog grotere fout is te denken dat het deze keer hetzelfde is, en soms is een nieuwe ontwikkeling op de markten best te verdedigen. Het risico bestaat dus dat de ESRB een innovatie of opleving torpedeert. Kortom, de nieuwe instelling zal bijzonder stevig in de schoenen moeten staan als ze alarm slaat.

Een nog groter struikelblok is of het parket wat zal doen met de geflitste laagvliegers. Veronderstel dat de ESRB enkele jaren geleden Spanje had gewaarschuwd voor de snel stijgende huizenprijzen. Om dit te corrigeren had Spanje de belastingen moeten verhogen en dus een eind moeten maken aan het feest. Welke regering, met de volgende verkiezingen in het achterhoofd, is daartoe in staat? De kracht van de ESRB valt dus samen met haar overtuigingskracht bij de Europese beleidsmakers. Als het parket de snelheidsovertredingen systematisch seponeert, zal de flitspaal weinig indruk maken. De bal ligt dus nog altijd in het kamp van een beter behoorlijk economisch bestuur in Europa. Het oude probleem en de achillespees van de euro dus, dat door de ESRB niet zal worden opgelost.

De beste garantie voor het einde van de financiële crisissen ligt daarom in de terugkeer van discipline en ethiek in de marktwerking. Dat kan alleen door een einde te maken aan principes als too big to fail. Als banken failliet mogen gaan, dan zullen ze uit zichzelf voorzichtiger worden, net zoals chauffeurs veel sneller de voet van het gaspedaal halen als bij een botsing een stalen pin in plaats van een airbag te voorschijn komt. Dat kan alleen als de bonuscultuur niet langer brokkenpiloten rijkelijk beloond, terwijl de schade door aandeelhouder en maatschappij moet betaald worden. Alleen een verstandig gereguleerde markt, met een toezichthouder die respect afdwingt, zal hardrijders en vrijbuiters eruit halen. Een faire en betrouwbare in plaats van een corrupte en verraderlijke markt is de beste garantie om toch minstens de fatale kettingbotsingen uit het systeem te halen.

Daan Killemaes, chief economist van Trends