Financieel centrum én innovatiehub: Hongkong vindt zichzelf opnieuw uit

Omdat de Chinese en westerse smaken verschillen, zoeken Chinese productiebedrijven Europese designers om in China producten te ontwerpen voor Europese markten. Hongkong maakt start-ups het hof en biedt toegang tot de grote Chinese markt.

Grote buur Shenzhen staat bekend als de hardwarehoofdstad van de wereld, Hongkong wil de creativiteit leveren die nodig is om innovatieve producten te maken die in Shenzhen kunnen worden geproduceerd. Hongkong staat van oudsher bekend als het financiële centrum van Azië, maar de stadstaat wil van de creatieve industrie een bijkomend speerpunt maken. De overheid injecteerde sinds 2009 zeshonderd miljoen plaatselijke dollars (66 miljoen euro) in CreateSmart Initiative, een project dat financiële steun geeft aan de ontwikkeling van creatieve industrieën.

Zeker toen lokale rivaal Singapore hard begon te investeren in een ecosysteem voor innovatie en start-ups, was dat een waarschuwing voor Hongkong. De Zuid-Chinese stad haalde haar achterstand ondertussen in, heeft nu ook een overheid die innovatie stimuleert, en telt groeiversnellers en co-workingruimtes bij de vleet. Veel sneller dan bijvoorbeeld België, waar het ecosysteem voor start-ups zich ongeveer gelijktijdig begon te ontwikkelen, slaagde Hongkong erin zich te profileren als een aantrekkelijke plek voor lokale en buitenlandse start-ups.

Een overheidsaccelerator als Cyberport speelde daar een belangrijke rol in als aanjager en bindmiddel tussen universiteiten, acceleratoren en grote bedrijven. België heeft anno 2018 nog geen start-up die de status van eenhoorn heeft – een miljard dollar waard -, terwijl het kleinere Hongkong er al vier telt. Met RISE huisvest Hongkong de grootste technologiebeurs van Azië, en ook de grote investeringsfondsen vonden hun weg naar de start-uphub.

Kris Peeters, ‘president of Belgium’

Frédéric Gooris, de oprichter en industrieel ontwerper van Studio Gooris, verkaste na zijn studies in Antwerpen naar Milaan. Na een succesvolle loopbaan in Italië waar hij zijn eigen designstudio had, volgde hij zijn Hongkongse vrouw naar haar stad van herkomst. “Door in Hongkong te zitten, kan ik veel sneller ontwerpen maken omdat ik twee à drie keer per week met de producenten in Shenzhen kan overleggen”, zegt Frédéric Gooris. “Ik kreeg daardoor opdrachten van bekende merken als Alessi, die normaal alleen naar oudere designers gaan.”

De designer besloot niet enkel in opdracht te werken, maar ook zelf producten te ontwikkelen onder de merknaam Bombol. Een van die producten is een babystoeltje, dat je als ware het origami kunt dichtvouwen tot het helemaal plat is. “Het is ontworpen voor zowel ouders die graag op stap gaan met de kleintjes, als voor de horeca. We zijn nu bezig aan de tweede kapitaalronde gebaseerd op het potentieel”, zegt Frédéric Gooris. “We werken al met namen als Club Med, JW Marriot en Sheraton en leveren in meer dan dertig landen. Azië, en China vooral, ligt ver voorop in e-commerce. Met sterk ontwikkelde en verfijnde logistieke netwerken hebben ze het klassieke distributiemodel voor een groot deel overgeslagen. Het is een extra reden waarom het voor productgeoriënteerde start-ups als Bombol makkelijker is om je producten aan de man te brengen.”

“De markten in Zuidoost-Azië zijn gigantisch, de economieëen groeien er met dubbele cijfers, en je kunt er nog het verschil maken met het juiste product, sneller dan in Europa of de VS”, zegt Frederik Tibau, contentdirecteur van de netwerkorganisatie Startups.be, die in juli met GoGlobal een handelsmissie voor start-ups organiseerde naar Hongkong en Shenzhen. “Belgische start-ups beseffen dat onvoldoende. Een voorbeeld: de digital-healthmarkt boomt overal in Azië, van in Singapore tot in Peking. Maar uit een recente studie van Startups.be blijkt dat bijna geen enkele Belgische start-up in digitale gezondheidszorg actief is in die markten.”

Pieter Lesage is de oprichter en de CEO van Studio Dott, een designagentschap uit Antwerpen met dertig medewerkers. Hij zag wel de kansen. “Tijdens de Business of Design Week in 2013 werd ons kantoor in Hongkong geopend door minister Kris Peeters. Om niet de ingewikkelde Belgische structuur te moeten uitleggen, kondigden we hem aan als ‘president of Belgium’. We werken voor Chinese bedrijven die de overgang maken van produceren voor derden naar eigen merken met eigen producten, die ze willen exporteren naar Europa. 10 procent van omzet komt nu van Hongkong. We willen dat laten groeien tot 20 procent. Het kantoor in Hongkong geeft ook meer geloofwaardigheid in België. We krijgen er extra klanten door.”

Westerse wetten

Hongkong is een stad die zich aan het heruitvinden is. Het Verenigd Koninkrijk droeg de stadstaat in 1997 over aan China. Een onderdeel van de overdracht was de afspraak dat Hongkong nog vijftig jaar andere wetten kon behouden dan de rest van China. ‘Eén land, twee systemen’ heet die regeling. Heel wat Hongkongers ijveren ervoor de stadstaat democratischer te maken, al was er ook onder Brits bewind geen democratie. Ze vrezen hun rechten te verliezen zodra de transitieperiode voorbij is. Bovendien zag Hongkong de afgelopen decennia zijn economische positie bedreigd door de snelle ontwikkeling van Shenzhen, maar ook door Sjanghai en Singapore.

Zakendoen in Hongkong blijft evenwel makkelijker dan in de rest van China, omdat het Engels een officiële taal is in Hongkong en de wetgeving er meer op westerse leest is geschoeid. Veel buitenlandse start-ups die in China zakendoen hebben op zijn minst een legale entiteit in Hongkong om hun financiële stromen te regelen. De vennootschapsbelasting is er bovendien een vlaktaks van 16,5 procent en het hoogste tarief in de personenbelasting bedraagt 17 procent. Al moet gezegd dat Hongkong, waar 7,4 miljoen mensen op een kleine oppervlakte wonen, allerminst goedkoop is om te leven door de hoge huur- en woningprijzen.

Greater Bay Area

Gaandeweg begint Hongkong te aanvaarden dat zijn toekomst ligt in een steviger inbedding in de Chinese economie. China, Hongkong en Macau, de oude Portugese kolonie die net als Hongkong een speciale bestuurlijke regio is, halen de jongste jaren de banden aan. Hongkongse zakenlui hebben de mond vol van de ‘Greater Bay Area’ of de ‘Parelrivierdelta’. Ze verwijzen naar een akkoord dat China, Hongkong en Macau – vanuit Hongkong gezien aan de overkant van de baai – sloten om nauwer samen te werken.

Die Greater Bay Area kun je je voorstellen alsof San Francisco, New York en Las Vegas vlak bij elkaar liggen in één regio, zegt Karena Belin, medeoprichter van de netwerkorganisatie Whub, een van de gangmakers van Hongkong als start-upstad. “De Greater Bay Area bevat elf steden, waarvan Hongkong, Shenzhen en Macau er drie zijn. Hongkong is het financiële centrum, de tegenhanger van New York. Shenzhen is het Silicon Valley van de regio, en Macau is voor China wat Las Vegas is voor de VS. Het is een regio van zo’n 66 miljoen mensen, die beter met elkaar worden verbonden.”

“In het Greater Bay Area-project krijgen we bijvoorbeeld een hogesnelheidstrein die je in twintig minuten van Shenzhen naar Hongkong brengt. Met een bevolking van verschillende culturen die erom bekendstaat graag nieuwe technologie uit te proberen, is de Greater Bay Area bovendien een ideale proeftuin om te testen of je product op grote schaal rendabel is.”

De Greater Bay Area is een van de vertrekpunten van de Nieuwe Zijderoute, een gigantisch infrastructuurproject op maat van het containertransport, dat China ter land en ter zee beter moet verbinden met het Midden-Oosten, Europa en Afrika. Interessant voor een start-up als het Antwerpse T-Mining, dat het documentenbeheer van containertransport vlotter en veiliger laat verlopen door blockchaintechnologie te gebruiken. “Wij richten ons op steden met grote havens, en zeven van de tien grootste havens ter wereld liggen in China. Tijdens de missie naar Hongkong hebben we twee potentiële partners gevonden”, zegt Nico Wauters, medeoprichter en CEO van T-Mining.

“Voor ons is het belangrijk zulke partnerschappen te ontwikkelen, omdat we de omslag aan het maken zijn van lokale blockchaintoepassingen in havens naar toepassingen waarmee we over de landsgrenzen heen de documentflow ondersteunen voor de transportsector. Een van de partners die we in Hongkong ontmoetten, wou ons meteen voorstellen aan de chief information officer van de grootste terminalgroep ter wereld. Dat is ook het spannende aan zo’n missie, je weet niet hoe de week zal evolueren. Agendawijzigingen op het laatste moment voor nieuwe kansen zijn meestal een goed teken.”