Feng shui in uw bedrijf

Spiegels ophangen in de kantoren, wat zachte tinten aanbrengen, en er vooral op letten dat personeelsleden niet met hun rug naar de deur zitten gekeerd. Zal u op die manier werkelijk het ziekteverzuim in uw bedrijf zien dalen? Of is feng shui niet meer dan wat pseudo-wetenschap?

“Goede feng shui zie je niet,” zegt een West-Vlaamse bedrijfsleider. “Maar je voelt het wel als je ergens binnenkomt. Je voelt je op je gemak zonder daarvoor een wezenlijke verklaring te hebben.”

De man, die aan het hoofd staat van een textielonderneming, wilde in dit artikel liever niet bij naam worden genoemd. “Sommige van mijn relaties zouden het niet begrijpen,” verontschuldigt hij zich. “Wij zijn allemaal nuchtere zakenmensen.” Aan zijn personeel legde de ondernemer wél uit wat feng shui – spreek uit fung shwee – voor hem betekent. De West-Vlaming kwam met deze leer in contact dankzij zakenrelaties in het oosten, de bakermat van feng shui. “Ik verdiepte me in de literatuur over het onderwerp, en toen bij de jongste oosterse beurscrash Hongkong vrij ongehavend uit het gewoel kwam, raakte ik er echt door gefascineerd.” Hij wil niet gezegd hebben dat dit alles te danken was aan feng shui, maar “motivatie is een motor”. “Sinds de aanpassingen in mijn bedrijf voelt iedereen zich beter op zijn plaats. En een goed gevoel beïnvloedt zowel de collega’s als de prestaties. Niemand doet nog moeilijk als hij eens wat langer moet werken. Zelfs de rabiate haters van overuren blijven nu makkelijker, zonder morren.”

Een vijfduizend jaar oude leer

Feng shui betekent letterlijk wind en water en ontstond zo’n vijfduizend jaar geleden in het oosten. Tijdens de Ming-dynastie werden de belangrijkste geschriften van deze oosterse levenskunst opgesteld.

De mens kwam al vlug tot het besef dat hij wordt beïnvloed door de natuurelementen. Uit pragmatische overwegingen probeert hij die elementen in zijn voordeel om te buigen. Concreet: om zijn rijstvelden optimaal te laten renderen of zijn woning te beschermen, gaat de mens deze plaatsen in een gunstige omgeving. Namelijk, op die plaatsen waar een ideaal klimaat (wind en water) heerst. Deze ‘wetenschap’ werd aan de hand van symbolen overgeleverd zodat de volgende generaties konden putten uit die ervaring. De symbolische beschrijving vindt men terug in de Vormschool, die algemeen als de basis van feng shui wordt gezien.

Op bepaalde plaatsen in China baseerden de inwoners zich vooral op de windrichtingen. De daaruit gedistilleerde regels vinden we onder meer terug in de I Ching, een benadering die ook wel de Kompasschool wordt genoemd. De stroming onderzoekt de invloed die uitgaat van de energie van wind en water op mens en gebouw. In de loop van de jaren werden bepaalde aspiraties aan de windrichtingen toegekend, zowel op het vlak van getallen, kleuren, vormen als materialen. Door een evenwichtige combinatie van deze kenmerken ontstaat er in de ruimte een grotere harmonie. De acht windrichtingen vormen samen de Bagua (achthoek), die een grondplan vormt voor elke ruimte en de basis waarop feng shui is gestoeld.

De hotels van Luc Rammant

Feng shui mag dan al ingeburgerd zijn in het oosten, in België is het niet zo makkelijk om zakenlui te vinden die openlijk over de leer willen praten. Linda Wellekens, feng-shuiconsulente beaamt dit. “Er zijn inderdaad maar weinig ondernemers die openlijk toegeven dat ze de feng-shuileer volgen. Velen zien feng shui nog steeds als een soort bijgeloof.” Wellekens geeft dan ook liever geen namen. “Meestal gaat het om personen die zelfs binnen het bedrijf moeten opboksen tegen sceptici.”

Ook Marie Diamond is feng-shuiconsulente en heeft in die hoedanigheid al verscheidene ondernemingen geholpen bij de kantoorinrichting. “Soms geef ik zelfs de raad een geplande verhuis of verbouwing niet uit te voeren of te wachten tot een gunstiger tijdstip.” Diamond is momenteel aan het werk voor Luc Rammant, die in het centrum van Brugge twee hotels uitbaat. Rammant, bekend door zijn casinoverleden – hij was concessiehouder van de casino’s van Blankenberge en Middelkerke, tot die werden verkocht aan de Rank Organization – geeft graag toelichting.

“Na een bezoek aan een chiropractor besefte ik dat er, naast de klassieke behandelingen, parallelle genezingsmethoden bestaan die vanuit energiebanen werken. Eind 1998 kreeg ik de kans om twee Brugse hotels – historische panden uit de vijftiende eeuw – aan te kopen. De ligging en de basis waren perfect, de infrastructuur en decoratie wou ik op topniveau brengen. Ik kende intussen feng shui, en vond het vanzelfsprekend dat ik met de principes ervan rekening zou houden.”

Marie Diamond maakte een dossier waarin onder meer de persoonlijke gegevens van Rammant, het personeel en de datum van aankoop werden verwerkt. Bedoeling was een evenwicht te vinden tussen de mensen die er werken en degenen die er verblijven. “Elke kamer, elke plaats en zelfs de tuin is beschreven volgens de beste harmonische samenstelling van kleur, vorm en materiaal.”

Het prijskaartje voor de begeleiding is voor Rammant van geen tel. “We moesten sowieso verbouwingswerken laten uitvoeren.” En ook over eventuele sceptische reacties is hij kort. “Al onze medewerkers wisten dat we deze principes toepasten. Als er al scepsis was, dan werd die door het aanvoelen van een aangenamere interactie tussen mens en omgeving in een positieve houding veranderd.”

Zakelijk succes gegarandeerd?

Te oordelen naar de verkoop van boeken over feng shui zit de oosterse leer duidelijk in de lift. En wie een internationaal gerenommeerde consulente als Hélène Weber in huis haalt, betaalt al vlug 10.000 Franse frank (zo’n 61.000 frank), per consultatie-uur welteverstaan.

Feng shui zou ervoor zorgen dat er positieve energie ( chi) door uw werk- en leefomgeving stroomt, wat op zijn beurt een gunstige invloed zou hebben op de prestaties. Dat klinkt als muziek in de oren van managers, die gruwelen van een term als onthaasten. De Britse futuroloog Patrick Dixon, onlangs in Brussel te gast voor een seminarie, stelt dat onze westerse maatschappij momenteel een heropleving van de zachte waarden kent. Feng shui past volledig in dat denkpatroon. Er ontstaat een echt spanningsveld. Er is een tekort aan arbeidskrachten, maar personeelsleden willen ook en vooral minder lang werken. Mensen zoeken het minder in het rationele, maar kiezen voor nieuwe ervaringen in het spirituele en emotionele. Werken alleen staat niet langer centraal. Bedrijven doen er dus goed aan de werkomgeving zodanig aan te passen dat de werknemers er zich goed voelen.

“Dat gevoel van welzijn bereikt men door evenwicht,” zegt architect Egied Vandezande. Hij heeft ervaring met feng shui, maar bewaart een nuchtere kijk. “In verschillende culturen is het verschijnsel van de energiestromen bestudeerd om het comfort van het wonen te optimaliseren. In het Westen werden al heel wat studies gemaakt over bouwbiologie, in China spreekt men van oudsher van feng shui,” aldus Vandezande. Hij merkt echter op dat alles draait rond een zekere logica, maar door de grote aandacht die de oosterse filosofie nu te beurt valt, hangt er een zweem van spiritualiteit en mystiek rond. “Nochtans is het niet meer dan een combinatie van bouwbiologie, ergonomie en gezond verstand. Feng shui is geen set van regeltjes zoals het al te vaak wordt voorgesteld, maar een goed-gevoelcreatie.” Vandezande ergert zich ook aan de indirecte link die wordt gemaakt met geld en succes. “Het verplaatsen van de toegangsdeur of het inrichten van een kantoor volgens de juiste windrichtingen zorgt niet gegarandeerd voor zakelijk succes.”

Misleiding van goedgelovigen

Al sinds Newton is de mens op zoek naar een manier om energie-uitwisselingen meetbaar te maken. Zonder resultaat echter, en precies dat feit wordt door de tegenstanders van feng shui aangegrepen om de hele leer weg te lachen. In Nederland werd in 1996 wel een onderzoek gedaan naar ziekteverzuim na neutralisatie van de omgevingsfactoren. Uit dat onderzoek, door P.N.C. van der Velden, bleek dat het ziekteverzuim met zo’n 30% was gedaald. Professor Veraart, van het Nederlandse studiebureau Tangram, wil echter een en ander nuanceren. “De betrouwbaarheidsfactor van het onderzoek bedraagt 95%. Maar alleen op basis van deze studie besluiten trekken, lijkt me voorbarig. Er moet op langduriger basis onderzoek worden gedaan.”

Een gelijkaardige studie voor België kreeg Trends niet onder ogen, integendeel. De Studiekring voor Kritische Evaluatie van Pseudo-wetenschap en het Paranormale ( SKEPP) laat geen spaander heel van feng shui. “Sinds het einde van de twintigste eeuw worden we overstelpt met rammelende theorieën, lichtzinnig bijgeloof en kritiekloze napraterij. Erger nog is dat een groeiende para-industrie zich door misleiding van goedgelovigen schatrijk maakt.” In de SKEPP-nieuwsbrief krijgt feng shui er dan ook van langs. De energiestromen waarvan sprake worden door de studiekring afgedaan als onmeetbaar, en dus onbestaand. “Mensen worden misleid met de term energie, die alomtegenwoordig is. Energiek zijn lijkt wel een voorwaarde om sociaal te worden aanvaard. Hoewel de wetenschap het bestaan van deze kosmische energie niet bewezen acht, blijven de aanhangers van alternatieve levenswijzen ongenuanceerd verklaren dat deze energie wel degelijk bestaat.”

Bij Motorola en Virgin Airlines

In Groot-Brittannië is feng shui, onder meer ook door de vele oosterse immigranten, behoorlijk populair. “Grote bedrijven als British Airways en The Body Shop hebben de leer toegepast in hun kantoren,” aldus Diamond. British Airways heeft in 1997 zo’n 12 miljard frank geïnvesteerd om zijn kantoren om te bouwen volgens de normen van feng shui. En ook Motorola, Virgin Airlines en Marks & Spencer zijn vertrouwd met deze manier van inrichten. De trend waait momenteel over naar de buitenlandse vestigingen. In Frankrijk zijn vele van deze bedrijfszetels eveneens aangepast. Net als Crédit Lyonnais, Conforama en Ikea bijvoorbeeld.

Rammant begrijpt het wantrouwen, maar kan alleen vaststellen dat er sinds de werken in zijn hotels een merkbaar verschil is: “De invloed van feng shui kan je moeilijk meten met objectieve maatstaven, maar het is toch opvallend dat na een aantal veranderingen de omzet met 40% is gestegen. Dat is opmerkelijk meer dan het gemiddelde in Brugge. Uiteraard kan feng shui alleen niet het succes van een zaak verklaren. Ik zie de oosterse leer eerder als de notenbalk waartussen service, inzet, vriendelijkheid en creativiteit de melodie schrijven.”

Ten slotte nog dit: feng shui gedijt van oudsher in de betere milieus, en het is opvallend hoe er steeds weer een indirecte link met geld wordt gemaakt. Toen Trends voor dit artikel de in Parijs residerende Weber contacteerde, kregen we als enige antwoord haar spreekuren en bijbehorende tarieven. Een initiatie aan haar academie kost ongeveer 40.000 frank.

LIEVEN DESMET