Exclusieve champagne

Het oudste champagnehuis is ook één van de meest exclusieve. Ruinart werd reeds in 1729 opgericht. Nicolas Ruinart liet zich inspireren door zijn oom, de benedictijner-monnik Dom Thierry die van nabij de uitvinding van champagne door Dom Pérignon gevolgd had. In die 270 jaar heeft Ruinart vele stormen doorstaan, was een tiental jaren geleden nog op sterven na dood, maar gaat nu blakend van gezondheid het volgende millennium tegemoet.

Stichter van het huis, Nicolas Ruinart, was een lakenkoopman. Zoals vele burgers van Reims was de familie Ruinart ook eigenaar van een aantal wijngaarden in verschillende terroirs in de omgeving. Toen Nicolas Ruinart in 1729 – één jaar nadat het transport van champagnewijn in flessen werd geautoriseerd – besloot om ook champagne aan de man te brengen, was dat slechts een kleine bijverdienste. Het was in hoofdzaak de bedoeling om het bestaande cliënteel enkele flessen van de ‘nieuwe drank’ te verkopen. In het jaar 1730 werden welgeteld 170 flessen verkocht. Hoewel de champagne reeds zijn intrede had gedaan aan het hof van Louis XIV, duurde het nog een tijdje vooraleer de grote ‘boom’ kwam. In 1769, toen Nicolas Ruinart het huis overliet aan zijn zoon Claude, werden al 40.000 flessen verkocht… voor een prijs die 10 keer hoger ligt dan de huidige. Claude en diens zoon Irénée Ruinart loodsten het champagnehuis door de moeilijke tijden van de Revolutie. De familie had intussen hoog aanzien verworven. Claude Ruinart werd in de adelstand verheven door Louis XVI; Irénée Ruinart ontving Napoleon Bonaparte in zijn kasteel van Brimont. Hij werd door Charles X zelfs benoemd tot Vicomte de Brimont; het was meteen de laatste titel die door een Franse koning werd uitgereikt. We zijn intussen in de 19de eeuw aanbeland. De champagne verovert Amerika en Rusland. Edmond Ruinart – vierde generatie – wordt door president Jackson in het Witte Huis ontvangen. In de 20ste eeuw heeft het huis het moeilijk om de klappen van de twee wereldoorlogen op te vangen. Toch is Ruinart de officiële champagne tijdens de eerste vlucht met de Concorde. Tevens worden in de kelders van het prestigieuze huis de prijzen uitgereikt voor de beste sommelier van Frankrijk en van Europa.

Aan de kwaliteit van Ruinart-champagne heeft niemand ooit getwijfeld. Maar commercieel was het een flop en begin jaren ’80 werden amper 700.000 flessen verkocht. Bertrand Mure, de laatste erfgenaam van de familie, leidde het huis binnen in de grote groep Louis-Vuitton-Moët-Hennessy (LVMH) en met een flinke kapitaalinjectie werd aan een nieuwe toekomst gebouwd. Onder de dynamische leiding van chef de cave Jean-François Barot en directeur Roland de Calonne werd de productie op 10 jaar tijd meer dan verdrievoudigd en is de kwaliteit van de wijnen er alleen maar op vooruitgegaan. Het exclusieve merk ziet de 21ste eeuw hoopvol tegemoet en onderschrijft dat met de uitgave van een reeks uitzonderlijke magnums, onder de naam L’Exclusive, 14.000 genummerde exemplaren, in een zilveren foedraal van Christofle, verpakt in een doos van Afrikaans notenhout die nadien als humidor gebruikt kan worden. Prijs van dit exclusieve geschenk: 1000 euro.

Het huis Ruinart

is gelegen in de rue des Crayères, vlakbij andere grote namen als Pommery en Charles Heidsieck. Het gebouw heeft de typische structuur van de militaire bouwkunst in de 18de eeuw en zou zo een cavalerie kunnen herbergen. De huidige constructie werd na de eerste wereldoorlog weer opgebouwd naar de oorspronkelijke plannen. Opmerkelijk zijn ook de krijtgroeven ( les crayères), 8 kilometer lang, tot 34 meter diep, die van de Gallo-Romeinse tijd tot begin 16de eeuw dienst hebben gedaan. Nu rusten er 7,5 miljoen flessen in eikenhouten pupitres. Het merendeel van de flessen wordt mechanisch ‘ geremueerd‘ (verschoten) met de zogeheten giropalette, maar voor de meest exclusieve champagnes ( Dom Ruinart en L’Exclusive) doet men nog een beroep op des remueurs die vlot 48.000 flessen per dag kunnen omkeren. Overigens moet een remueur 3 jaar opleiding volgen “pour se faire les mains”, om de handen op elkaar af te stemmen. “Een goede remueur kent zijn flessen en kent zijn wijn”, zegt Michel Luisin, die al 36 jaar in het vak zit en in totaal zo’n 40 miljoen flessen door zijn handen heeft weten gaan. “Elke wijn gedraagt zich anders. Dezelfde wijn vertoont zelfs een ander gedrag als hij in een andere crayère rust.” Die krijtgroeven van Ruinart zijn niet alleen de grootsten van Reims, maar ook de enigen die beschermd werden als Patrimoine des Monuments Historiques. En het merkwaardige is: wanneer je een doorsnede neemt van zo’n krijtgroeve, dan heb je precies de vorm van een champagnefles. Als dat geen teken van voorbestemdheid is?

Keldermeester

Jean-François Barot neemt ons mee naar de salons, waar we onder het goedkeurend oog van stichter Nicolas Ruinart, de wijnen zullen proeven. Ruinart heeft een beperkt gamma: vijf verschillende champagnes slechts. Typerend voor het huis is de (voor)liefde voor de chardonnaydruif. De champagnes zijn zeer brut en bevatten weinig suiker, tussen 6 en 10 gram. De kracht zit hem in de assemblages. Vijf flessen, die kunnen we snel doornemen.

We beginnen met de R de Ruinart rosé, het laatste kind van het huis, half om half chardonnay en pinot noir, een gedeelte van de pinot gevinifieerd als rode wijn. Zeer brut, levendig en elegant in de mond, een ietwat harde nasmaak. De enige toegeving die het huis Ruinart heeft gedaan aan de grillen van de mode. Een kleur van rozenblaadjes; geuren van rood fruit en bessen. Eerder vrouwelijk. Niet voor een geoefend champagnedrinker. Een zomerse aperitiefwijn.

De meest typische champagne van het huis – het naamkaartje als het ware – is de R de Ruinart Brut, met een licht overwicht van pinot noir (60%) tegenover 40 % chardonnay. De steekkaarten van de wijnen geven nooit pinot meunier aan, maar hier en daar zit er wel een klein scheutje in. Perfecte parels en schuimkraag. Strogeel, ja bijna goudgeel van kleur. Geuren van bloemen en linde, maar ook van vruchten met wit vlees: appels, peren. Een champagne die de smaakpapillen uitdaagt, structuur en kracht in huis heeft, een wijnachtig karakter heeft en naar een zinderende finale toegaat. Perfect als aperitiefwijn, of als begeleider van zeevruchten en schaaldieren of vlotte vissen als tong en tarbot. “Deze champagne is de moeilijkste om te maken”, zucht keldermeester Barot. “Precies omdat hij elk jaar dezelfde smaak moet hebben. Anders dan een millésimé die elk jaar zijn eigenheid kan tentoon spreiden.” Zonder meer een grote champagne.

De R de Ruinart 1992 is rijper in de mond, maar moet logischerwijze aan fijnheid en elegantie inboeten. Dit is een echte vin de repas, die een ietwat delicater voorgerecht aankan: een ganzenlever bijvoorbeeld. Past ook bij vissen als zeehaan, zelfs bij gevogelte, een duif of een parelhoentje bijvoorbeeld. Een champagne die uitzonderlijk lang bijblijft in de mond.

Zeer interessant – en kenners zullen dat beamen – is het gamma Dom Ruinart. Beginnen we met de Dom Ruinart Blanc de Blancs 1990, zoals het etiket al aangeeft, 100% zuiver chardonnay, ook 100% grand cru. Een wijn met een prachtige kleur, goudgeel en briljant. Een subtiele en complexe neus, die de frisheid van verse vruchten koppelt aan de diepere aroma’s van brood uit de toaster. Prachtige wijn bij een grote tafel vol met warme oesters, kaviaar, truffels, lamsvlees.

Van een totaal andere orde is de Dom Ruinart Rosé 1986, één van de meest wijnachtige champagnes, die het onmogelijke waarmaakt en iets weg heeft van een rijpe bourgogne. Gemaakt van 80% chardonnay en 20% pinot noir. Een kleur die naar cognac neigt. Een geur van bessen en vruchten die in alcohol gemarineerd werden, ook geconfijt fruit, overrijp fruit, bijna confituur, zelfs iets van kastanje en tabak. “De geur van een Londense pub met leren zetels, helemaal doordrongen van tabak”, aldus Jean-François Barot. We zijn ver van het aperitief verwijderd. Deze wijn past bij een stevig hoofdgerecht: een patrijs, een fazant, hertennootjes met bospaddestoelen. Eventueeel bij een dessert, met noten of peertjes. Maar misschien nog best als afsluiter van de avond, een halfuurtje na de koffie, bij een heerlijke sigaar.

We hadden de gelegenheid L’Exclusive te proeven tijdens de officiële voorstelling in het Brusselse hotel Conrad. Deze millenniumwijn werd samengesteld uit zes chardonnay grands crus van verschillende millésimes van de jaren ’80. Een feestwijn met een krachtige prikkeling en een elegante afdronk. Helaas werd de exclusieve champagne te warm geschonken om hem echt naar waarde te kunnen schatten.

Met een productie

van circa 2,2 miljoen flessen per jaar is Ruinart een buitenbeentje in de groep, waarvan de zes champagnehuizen samen één vijfde van de markt vertegenwoordigen. De andere vijf zijn: Pommery, Veuve Clicquot Ponsardin, Moët & Chandon, Canard Duchêne en Mercier. Ruinart is de enige die niet in de supermarkten verkocht wordt, maar uitsluitend bij de betere cavist. Het cliënteel bestaat dan ook voornamelijk uit de topgastronomie en een grote groep van trouwe privé-klanten. De export is in de eerste plaats op Groot-Brittannië gericht; dan komen Italië, Duitsland, Zwitserland én België op een verdienstelijke vijfde plaats. In Amerika en Rusland werd Ruinart zopas (her)ontdekt. Nu is men ook werk aan het maken van de Aziatische en de Arabische markt. L’Exclusive is het ideale visitekaartje om in exclusieve middens binnen te geraken.

HENK VAN NIEUWENHOVE / JAN VERLINDE