Europa’s verborgen kracht

De euro heeft een nieuw recordpeil bereikt tegenover de Amerikaanse dollar. Voor velen is dat een paradox. Onze economie – zo gaan velen ervan uit – doet het toch slechter dan de Amerikaanse? En we zijn toch minder flexibel? We kunnen u geruststellen: Europa verbergt niet zijn zwakte, wel zijn sterkte.

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

(*) Business Week maakt hier de fout die al door veel economen is gemaakt: het blad vergelijkt de geannualiseerde groei in de VS (7,2 %) met de niet-geannualiseerde groei in Europa (1,6 % op geannualiseerde basis). Bovendien waren in het tweede en derde kwartaal de boekhoudkundige verschillen tussen de VS en Europa uitermate belangrijk.

De euro heeft een nieuw record neergezet tegenover de dollar en flirt nu met de grens van 1,20 dollar per euro. Het valt op dat de zwakte van de greenback samenvalt met een van de sterkste groeikwartalen in de Amerikaanse geschiedenis. Wat zal er met de dollar gebeuren als het eens een kwartaal wat minder gaat?

Gratis lessen uit Amerika. De stijging van de euro is voor veel economen een aberratie. Vooral uit Angelsaksische hoek klinkt de kritiek dat de Europese economie ondermaats presteert. Het groeitempo benadert dat van een slak op leeftijd, de werkgelegenheid stagneert en de sociale onevenwichten (pensioenen, gezondheidszorg…) zullen het groeipotentieel van de economie en de winstgevendheid nog jarenlang ondermijnen.

Vorig week titelde het Amerikaanse weekblad Business Week op zijn cover ‘Hoe Europa weer zou kunnen groeien’, met de foto van een duif die zich uit zijn kooi bevrijdt. “Het Europese experiment zou welvaart brengen, maar faalt. De euro zou de groei een turbo geven en de uitbreiding van de Europese Unie naar het Oosten zou Europa opnieuw machtig maken…” Volgens Business Week is de bittere realiteit evenwel dat de Amerikaanse groei in het derde kwartaal 7,2 % bedroeg, terwijl Europa zich tevreden moest stellen met slechts 0,3 % (*).

Het blad geeft vervolgens gratis advies en verduidelijkt hoe Europa zijn groei op vijftien jaar tijd zou kunnen verdubbelen en de werkloosheid ongeveer halveren. De voorgestelde maatregelen zijn niet nieuw: Business Week denkt aan lagere belastingen, flexibeler aanwervings- en ontslagprocedures, werkloosheidsuitkeringen die beperkt zijn in de tijd, deeltijdse arbeid voor gepensioneerden, loononderhandelingen op bedrijfsniveau, privatiseringen enzovoort. In het algemeen roept Business Week Europa op om een beetje te gaan lijken op de VS.

Maar dit soort voorgestelde plastische macrochirurgie zou Europa evenveel doen lijken op de VS als Michael Jackson op een blanke jongeman. Sommigen verwijten trouwens dat euroland nu al te veel lijkt op het Neverland van Wacko Jacko: beide zouden virtuele landen zijn die het valse idee van een nieuwe jeugd willen creëren voor hun voorbijgestreefde meester(s). Europa moet echter geen complexen hebben. Het komt erop aan de zwakten te erkennen en het eigen economische gezicht te vormen en te aanvaarden.

Weg met de groeicomplexen. Allereerst moet Europa zijn groeicomplexen afwerpen. Sinds de start van de euro beleefde de wereldconjunctuur twee goede en drie slechte jaren. De slechte groeiprestatie van de wereldeconomie is niet te wijten aan de invoering van de euro, zodat ook de slechte conjunctuur in euroland niet volledig op rekening van de eenheidsmunt mag worden geschreven.

Wat overblijft, is het groeiverschil tussen de VS en Europa. En hierin speelt het verschil in demografische groei een belangrijke rol. Zelf gebruiken we als vuistregel dat de trendgroei van een land ongeveer 1,75 % bedraagt plus (of min) de demografische groei. In de VS groeit de bevolking met ongeveer 0,75 à 1 % per jaar; in Europa bedraagt dit cijfer 0 à 0,2 %.

De hogere groei in de VS wordt ook voor een belangrijk deel verklaard door een andere macroboekhouding. Volgens een studie van de Europese Centrale Bank (ECB) zou Europa met de Amerikaanse boekhoudregels een kwart tot een halve procent hogere groei per jaar afficheren. Dit verklaart trouwens waarom de nominale groeiverschillen tussen de VS en Europa véél kleiner zijn dan de reële – cijfers waar de economen zich te veel op blindstaren. De bijbehorende grafiek illustreert dat vooral het groeiverschil in reële termen sterk is toegenomen, vooral dan de jongste jaren.

Een munt is geen aandeel. Stel dat we de groeicijfers in Europa zouden uitzuiveren en rekening houden met de demografische elementen (de VS heeft vooral een sterkere immigratie!) en de boekhoudkundige verwerking van de groei, dan zou de Europese groei sinds de invoering van de euro zelfs 1,25 % (0,25 % per jaar) hoger liggen dan de Amerikaanse! Het wordt dus tijd dat Europa zijn groeicomplex (gedeeltelijk) afwerpt.

Bovendien is het gewoon een denkfout om een munt af te meten aan de economische groei van een land. Een munt moet niet worden beschouwd als een aandeel (zoals dat nu al sinds de start van de bubble gebeurt) maar als een obligatie. De gerealiseerde groei is de afgelopen jaren in Europa al volledig betaald, terwijl die in de VS op krediet is gestoeld. Deviezenbeleggers hebben daar meer en meer oog voor.

Kan Europa dan niets leren van Amerika? Jawel, als we willen weten hoe we onze economie nóg performanter en de sociaal-demografische tijdbom onschadelijk kunnen maken, richten we inderdaad best onze blik op de VS. Maar laat Europa alstublieft geen kloon worden van Wacko Jacko of van Alan ‘Baxter’ Greenspan!

Geert Noels

Het wordt tijd dat Europa zijn groeicomplex afwerpt.