De Europese Commissie onderzoekt of een aantal langetermijncontracten van Distrigas strijdig zijn met het EG-Verdrag. Distrigas zou de marktwerking op de Belgische aardgasmarkt te zeer belemmeren.
Zoals u misschien weet, onderzoekt de Europese Commissie momenteel bepaalde akkoorden op de markt voor de bevoorrading van aardgas in België. Deze akkoorden hebben onze aandacht getrokken en betekenen mogelijk een inbreuk op artikel 81 en 82 van het EG-Verdrag.” Dat schrijft het directoraat-generaal Competitie van de Europese Commissie in een vragenlijst die Belgische spelers op de aardgasmarkt vorige maand in de bus kregen. De vragenlijst maakt deel uit van de informatieronde waarmee het DG Competitie momenteel bezig is in zijn onderzoek naar de contracten van Distrigas.
Artikel 81 van het EG-verdrag verbiedt overeenkomsten tussen ondernemingen en gedrag van ondernemingen die de mededinging op de interne markt belemmeren of onmogelijk maken. Artikel 82 verbiedt het misbruik van een machtspositie op de interne markt of een onderdeel daarvan.
Het onderzoek is een eigen initiatief van de Commissie en kwam er dus niet na een klacht van een concurrent van Distrigas. Uiteraard kan het DG Competitie over het onderzoek nog niet veel kwijt. “We onderzoeken of een aantal langetermijncontracten de concurrentie in bepaalde markten belemmert,” zegt woordvoerder Luc De Hert. “We zullen dit onderzoek trouwens ook uitbreiden naar andere Europese gasmarkten. Daarnaast staat de Commissie op het punt een algemeen onderzoek naar de marktwerking van de Europese elektriciteits- en gasmarkt te lanceren. Maar dat is een ander dossier.”
Distrigas zegt dat het onderzoek in een brede context moet worden geplaatst. “We kregen een aantal algemene vragen over onze contracten, die ook andere Europese spelers krijgen. De Europese Commissie doet geregeld onderzoek in alle markten die geliberaliseerd worden.”
Nieuwkomers zijn afhankelijk van Distrigas
De Belgische markt is bijna helemaal geliberaliseerd, maar Distrigas is er nog altijd heer en meester. De grafiek ( Distrigas domineert de Belgische gasmarkt) toont dat de concurrentie tot nog toe heel bescheiden marktaandelen kon veroveren. De tandem Electrabel Customer Solutions/Distrigas heeft nog altijd ruim 90 % van de markt in handen.
In principe kan iedereen vrij aardgas invoeren en verkopen op de Belgische markt. In de praktijk blijkt het echter een stuk moeilijker om Distrigas concurrentie aan te doen. “Als nieuwe speler op de gasmarkt ben je verplicht het nodige aardgas bij Distrigas in te kopen,” zegt André Jurres, de topman van energieleverancier Essent Belgium. “Want voor dat je het risico wil nemen om zelf invoercontracten te sluiten, moet je eerst een bepaald volume verkopen op de markt.”
Zolang de concurrentie echter moet inkopen bij Distrigas, is het bijna onbegonnen werk om dat marktaandeel op te krikken. Als hun hoofdleverancier kan Distrigas als het ware de marges van zijn concurrenten bepalen. En zolang dat marktaandeel niet hoog genoeg is, durft niemand grootschalige leveringscontracten aan te gaan die de markt kunnen openbreken. De vrijmaking van de markt holt dus achter de eigen staart aan.
De dominantie van Distrigas is nog uitgesprokener in de verkoop van Nederlands laagcalorisch gas (L-gas). Dat L-gas wordt verdeeld via een eigen netwerk in delen van de provincies Antwerpen, Limburg, Vlaams-Brabant, Henegouwen en Waals-Brabant, en is goed voor ongeveer 30 % van het Belgische aardgasverbruik. Klanten voor L-gas kunnen niet zomaar overschakelen op hoogcalorisch gas (H-gas). Concurrentie tussen beide types is virtueel uitgesloten. Zowat alle marktspelers beschouwen deze L-gasmarkt als een afzonderlijke markt. Ze staat los van de rest van de aardgasmarkt, die H-gas invoert uit bijvoorbeeld Algerije, Noorwegen of Rusland.
Distrigas heeft een quasi-monopolie op de L-gasmarkt, omdat het als enige L-gas mag inkopen bij de Nederlandse Gasunie. Die is op haar beurt zowat de enige aanbieder van het Nederlandse L-gas. Het DG Competitie struikelt wellicht vooral over dit exclusieve contract tussen Distrigas en Gasunie, dat Distrigas tot zowat de enige invoerder op de Belgische L-gasmarkt verheft. Alleen Gaz de France kan ook wat L-gas op de markt brengen dankzij een contract met Gasunie om Nederlands gas via België naar Frankrijk te voeren.
De Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (Creg) maakte vorig jaar de studie De concurrentie op de L-gasmarkt, maar moest die concurrentie met een vergrootglas zoeken. “Vrijwel alle lagen van de L-gasmarkt zijn gekenmerkt door een bijzonder sterke concentratie, geringe effectieve mededinging en hoge toetredingsdrempels,” zo schrijft de toezichthouder van de Belgische energiemarkt. De productie van L-gas is bijvoorbeeld volledig in handen van Gasunie en groothandelaars zijn volledig afhankelijk van Gasunie. Deze Nederlandse structuur verstoort de mededinging, maar valt uiteraard buiten de bevoegdheid van de Creg. De toezichthouder suggereert daarom dat, bij afwezigheid van een geschikte Nederlandse regeling, de Belgische overheid tussenbeide moet komen door… een klacht in te dienen bij de Europese overheid.
Distrigas moet van de Belgische Raad voor de Mededinging (als voorwaarde om de klanten van de gemengde intercommunales over te nemen) wel L-gas tegen niet-discriminerende voorwaarden ter beschikking stellen van andere concurrerende leveranciers op het distributienet. Essent Belgium koopt bijvoorbeeld L-gas van Distrigas aan. “Het is een noodoplossing in afwachting van betere tijden,” zegt André Jurres.
Op langere termijn zal het Nederlandse L-gas aan belang verliezen. “Het historische contract tot 2016 met Nederland volstaat om aan de Belgische vraag naar L-gas te voldoen. De Nederlandse L-gasreserves zijn momenteel nog aanzienlijk, maar na 2014 zullen ze snel slinken,” schrijft de Creg in haar indicatieve plan van bevoorrading in aardgas. De Creg kiest er daarom voor om niet meer te investeren in het L-gasnetwerk, maar wel om klanten te laten overschakelen van L-gas naar H-gas. Uiteindelijk moet één homogeen gasnetwerk de Belgische marktwerking versterken.
Daan Killemaes
Als hun hoofdleverancier kan Distrigas als het ware de marges van zijn concurrenten bepalen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier