Europa heeft een Siegfried nodig

Als de geschiedenis in al haar brutaliteit u toch kan troosten, als u er bij gelegenheid ook graag illusies uit put om met de toekomst om te gaan, hier een reistip. In het vredigste deel van Duitsland, aan de hoog ingedijkte Niederrhein waar alleen het drukke scheepsverkeer de rust verstoort, daar liggen Xanten en Wesel. Stadjes van niks verbonden door fietsers.

Maar wat een reis door de tijd begint in Xanten en eindigt in Wesel. In Xanten streken lang geleden twee legioenen Romeinen neer, om er de Colonia Ulpia Traiana te stichten, een enorme vesting met luxueuze thermen. Het legerkamp werd na de ondergang van het Romeinse rijk een steengroeve. Met het puin werd de stad Xanten gebouwd. Enkele jaren geleden herrees het kamp als een imposant archeologisch park, erg populair bij scholen.

Waar ze die leerlingen bijna zeker met geen stokken naartoe krijgen, is het Siegfriedmuseum in dezelfde stad. Daarvoor moeten bezoekers inderdaad al wat Wagner achter de kiezen hebben en weten wat veel bevlogen Duitsers 1500 jaar lang letterlijk bezielde. ‘Jede Zeit braucht ihren Siegfried‘, staat bij de ingang van dit merkwaardige museum. Het biedt een toegankelijk overzicht van de ingewikkelde Nibelungensage, en van het gebruik dat er door allerlei heersers van werd gemaakt.

Als ‘Neuer Siegfried‘ verenigde Bismarck de Duitse feodale lappendeken tot een sterk geheel. De late negentiende eeuw, en de twintigste met twee gruwelijke oorlogen, werden na hem epische tijden van liefde, haat, trouw en verraad, de universele thema’s van Siegfrieds Nibelungenlied. En werd Duitsland niet zoals Siegfried, in 1918 door een verraderlijke speer getroffen, op die ene zwakke plek? Als legendarische drakendoder ging Hitler prompt de mythische held belichamen. De ‘dolkstootlegende’ zou meegaan tot Duitsland in 1946 eindelijk een democratie en een voorbeeldige rechtsstaat werd.

Van zo veel epos krijgt een mens nooit genoeg, en in het nabije Wesel is nog meer geestelijk voedsel beschikbaar. In wat er na de verwoestingen van 1945 nog overbleef van zijn citadel, bouwde Wesel vijftien jaar geleden een Preussen-Museum. Men weet vandaag niet goed meer wat men met dat museum aan moet. De verzameling moderne kunst verdringt stilaan de geschiedenis. Wie ooit het allesbehalve correcte ‘The German Genius‘ van Peter Watson las, kan dat alleen jammer vinden. Waar is nog zo veel steile Pruisische opgang en zo veel verschrikkelijke, nationaalsocialistische ondergang te zien?

Duitsland produceert de materie voor wat straks het euromuseum wordt. Dat is tenminste wat Hans-Werner Sinn, de topman van het IFO-onderzoeksinstituut in het vooruitzicht stelde. En wat hij schetst in zijn jongste boek ‘Die Target-Falle‘. Daarin beschrijft hij hoe de sterke eurolanden gedurende jaren, via de ECB, de lopende tekorten financierden van de zwakke landen. Zo ontstonden vorderingen die elke verbeelding tarten. Dat structurele mankement van de euro, dat tekorten niet worden afgewikkeld, wordt nog erger nu ook de zuidelijke spaarders met hun kapitaal naar het noorden trekken. “There is no solution“, zei Sinn. “Some catastrophe is unavoidable. ”

Een doorgedreven beleid van besparingen “vernietigt samenlevingen”. Dat kan de eurozone niet volhouden. Duitsland zou kunnen helpen door in lengte van jaren pakweg 5,5 procent inflatie te aanvaarden en een streep te trekken door 42 procent van zijn rijkdom, maar vergeet dat. En de probleemlanden zouden de euro tijdelijk kunnen verlaten, maar dat heeft onbeheersbare en pijnlijke gevolgen.

Er is geen goede oplossing en er is ook niemand ‘schuldig’. Sinn bekent dat hij de hele opzet van de euro heeft gesteund en ook niet meteen een andere aanpak kan voorstellen. Of toch. Ten eerste moeten lopende tekorten tussen staten worden afgewikkeld. Een voorbeeld is de VS, waar de federale drukpers nooit kan worden ingezet om tekorten van staten te dekken. Ten tweede moet de muntunie uittredingen mogelijk maken. “Dat is de enige oplossing voor Griekenland.” Ten derde moet er snel een volwaardige bankenunie komen. Het balanstotaal van de Europese banken (9235 miljard euro, tegenover staatsschulden van slechts 3520 miljard) moet ook worden afgebouwd door schulden om te zetten in aandelenkapitaal, een vorm van Cypriotische ‘bail-in‘ dus. De Nederlandse socialist Jeroen Dijsselbloem is dan ook Sinns ‘new hero‘. Een Siegfried als het ware.

De auteur is publicist en voorzitter van de VFB.

Paul Huybrechts

Duitsland produceert vandaag de materie voor wat straks zeer waarschijnlijk het euromuseum wordt.