EUROPA DRAAIT NAAR HET OOSTEN

H oe komt het dat de Europese beurzen zoveel beter presteren dan de Amerikaanse? Hoe komt het dat de Europese export niet heeft geleden onder de zwakke dollar? Hoe komt het dat de Europese economie in het eerste kwartaal van 2007 vier keer sterker groeide dan de Amerikaanse? Europa heeft zijn richting veranderd: van west naar oost.

Dat ik geen carrière zou maken in de muziek, was al duidelijk na de lessen blokfluit in het eerste jaar van het middelbaar onderwijs. Ik mag dan al redelijk goed de kazoo (1) beheersen, daarmee win je nog geen Koningin Elisabethwedstrijd … Ik heb een enorme bewondering voor componisten en muzikanten die schijnbaar moeiteloos woorden op muziek kunnen zetten. Maar zelfs noten lezen is me nooit echt gelukt. Grafieken lezen daarentegen … Ja, die kan ik na vele jaren oefening redelijk goed interpreteren. Toon me een grafiek, en ik vertel je een verhaal.

De muziek achter een grafiek. Op deze pagina staat een grafiek die zo mooi en duidelijk is dat de econoom in u spontaan het verhaal zou moeten meezingen. Het is tegelijk de eenvoudigste én allerbelangrijkste grafiek ooit in deze columnreeks.

Het verhaal gaat als volgt. Tot voor enkele jaren leefde de Europese economie op het Amerikaanse ritme. Of nauwkeuriger geformuleerd: op de echo van het Amerikaanse ritme. Als het tempo in de VS versnelde, versnelde het drie tot zes maanden later ook in Europa. Speelden de Amerikanen pianissimo, dat wist je zeker dat dit ook de economische muziek in onze contreien zou worden.

Het leven van een Europese econoom was makkelijk: je keek naar de toestand van de Amerikaanse economie, en voorspelde hetzelfde in Europa enkele kwartalen later. Life was easy.

Maar in 2000 ging het licht in de VS uit, en een jaar later zat het land in een recessie. Europa werd meegetrokken, en ging bijna mee kopje onder. Maar net op het moment dat het water aan onze lippen stond, kwam er een sterke kracht uit het oosten die de Europese economie behoedde voor een recessie. Inderdaad, zonder het oosten zou euroland in 2003 een recessie hebben gekend waarvan we vandaag misschien nóg niet zouden zijn hersteld.

Ik herhaal het even: zonder de groei uit het oosten zou onze economie vandaag nog altijd niet zijn hersteld van de dip in 2003. Het is immers niet de binnenlandse vraag die het Europese herstel heeft gedragen. Ook de export naar de twee grootste handelspartners van dat moment – de VS en het Verenigd Koninkrijk – droeg niet bij aan de groei. Tot op vandaag steekt de export naar die twee landen, of naar het westen, in het moeras.

Het economische herstel van euroland werd volledig gedragen door het oosten. Iets wat te danken is aan twee factoren. Ten eerste waren de Europese bedrijven al jarenlang aan het zaaien in het vroegere Oostblok, zoals ze ook Azië – en meer bepaald China – aan het verkennen waren. Ten tweede hadden de nieuwe EU-landen in 1998 zwaar te lijden gehad onder de Russische financiële crisis. Maar vanaf 2002 ging het economisch weer beter. En vanaf eind 2001 speelde de Chinese economie ook plots een rol in de wereld.

2005, een scharnierjaar. Euroland kreeg in 2003 dan ook een stevige oosterse groei-impuls. En dat resulteerde in 2005 in een historisch feit: sinds dat jaar is de Europese economie meer gericht op het oosten dan op het westen. Deze trend is de jongste tijd nog sterker geworden, en lijkt zeker nog niet te stoppen.

Die evolutie verklaart heel wat paradoxen van onze economie.

– Hoe kan je onze sterke export verklaren, terwijl de dollar sinds 2001 bijna 40 % in waarde is gedaald? De export naar het oosten heeft de zwakte naar de VS opgevangen.

– Hoe komt het dat de VS nu minder snel groeit dan Europa? De Europese economische dynamiek komt niet langer uit Amerika. Europa geniet van het oosten én het Verre Oosten. De Europese economie is naar het oosten gekeerd, de Amerikaanse is naar binnen gekeerd.

– Hoe komt het dat de Europese beurzen sterker presteren dan de Amerikaanse? De bedrijfswinsten hier evolueren beter. Onze ondernemingen halen immers meer winsten uit het oosten.

Zelfs als je geen rekening houdt met de nieuwe EU-landen, blijft deze thesis overeind. 27 % van de extra-EU-export komt uit Azië (Japan niet meegerekend). 21 % van onze afzet gaat naar olie-exporteurs. Door de sterke euro lijden we niet alleen minder onder de dure olie, we genieten zelfs meer van het oliegeld. Slechts 13 % van de extra-EU-export gaat naar de VS. Dat betekent dat, met Japan erbij, 55 % van onze export naar het oosten gaat.

Het is een ontnuchterende analyse voor de economie van euroland. Maar het is eveneens een waarschuwing voor alle bedrijven: het oosten is voor iedereen een realiteit. Ofwel betekent het nieuwe afzetopportuniteiten, ofwel nieuwe productiemogelijkheden. Maar het kan ook nieuwe concurrentie betekenen. Voor alle ondernemingen geldt de regel: maak een strategie voor het oosten of je zal over tien jaar wellicht niet meer bestaan.

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be (1) http://nl.wikipedia.org/wiki/Kazoo

Geert Noels