Euroland: de groeikampioen?

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

Reacties: visienoels@trends.be

I can prove anything by statistics, except the truth,” zei de Engelse eerste minister George Canning in de achttiende eeuw. Er is sindsdien niet veel veranderd. De komst van de computer en het internet heeft ons alle middelen gegeven om meer en vooral accuratere cijfers te leveren. Helaas is er één factor niet mee geëvolueerd met de technologie, namelijk de mens zelf. Ons vermogen om met cijfers om te gaan en er snel mee te rekenen is, door de komst van al deze technologie, waarschijnlijk zelfs afgenomen.

“Groei is goed”. De cijfers die nog altijd de meeste aandacht trekken, zijn de groeicijfers. Het nieuws dat een bedrijf of een economie groeit, wordt doorgaans zonder al te veel nadenken als goed gecatalogeerd. “Groei is goed.”

Groei kan je in ieder geval makkelijker uitleggen. “Uw loon zal 5 % stijgen” klinkt eenvoudiger en positiever dan “uw loon blijft bevroren, maar de loonfiscaliteit is 5 % gedaald”. Ook van economische groei wordt algemeen aangenomen dat hoger altijd beter is. “De VS zet een hogere groei neer dan Europa, dus presteert de Amerikaanse economie sterker”…

Beleggers stellen weinig kritische vragen en worden verblind door groei. De hype rond groeibedrijven leeft nog steeds. Maar er wordt ook altijd positief gereageerd op cijfers die erop wijzen dat de Amerikaanse economie sterk expandeert. Vooral met betrekking tot de Amerikaanse dollar blijft er een sterk geloof dat hogere groei de munt zal verstevigen. Nochtans bestaat het bewijs dat net het tegenovergestelde waar is. Zodra de Amerikaanse economie sneller groeit dan de Europese (en het groeiverschil dus toeneemt), verzwakt de dollar (zie grafiek).

Groei is geen doel op zich. Is sterkere groei dan altijd slecht voor een munt? Neen, het duidt er alleen op dat groei niet altijd gezond is. Er bestaat ook ongezonde groei en dan is meer groei nefast voor de munt. Dat is trouwens net hetzelfde voor een bedrijf, zoals beleggers tijdens de afgelopen jaren hopelijk hebben geleerd. Ongezonde groei is nefast voor het aandeel.

In drie gevallen is hogere groei ongezond:

Groei die zijn doel niet bereikt.

Groei die leidt tot financiële onevenwichten.

Groei ten koste van toekomstige groei.

Groei is uiteindelijk alleen maar een middel om een doel te bereiken (zie tabel). Voor een bedrijf is rentabiliteit een belangrijk objectief, voor een economie is welvaart een doelstelling. Want welvaart betekent voor de actieve bevolking vooral tewerkstelling.

De economische groei van de wereldeconomie was in 2004 historisch hoog, maar afgemeten aan deze drie criteria was hij niet even gezond. De groei leidde niet tot een duurzame verbetering van de tewerkstelling. Daarbij komt dat hij in de twee regio’s die voor 60 % de groei bepaalden (China en de VS), gepaard ging met groeiende financiële onevenwichten (het banksysteem in China en de lopende rekening in de VS). De groei was tegelijk gedeeltelijk ‘geleend’ van de toekomst. De lage rente vervroegde immers de consumptieve uitgaven of moedigde investeringen aan die anders pas over enkele jaren zouden plaatsvinden.

Euroland: de groeikampioen? De meesten gaan ervan uit dat de groei in de VS veel hoger is dan in Europa. Als we de groei zuiveren voor de bevolkingsgroei verandert dat beeld. De toename van het bruto binnenlands product (BBP) per capita sinds 1990 bedroeg in de VS 1,9 %, tegenover 1,5 % in euroland. Als euroland zijn groei op dezelfde manier zou berekenen als de VS, zou de groeivoet er 0,5 %-punt hoger worden. De groei tussen de twee blokken zou dan plots gelijk zijn. Misschien zou euroland zelfs een iets hogere groei presenteren. In de recentere periode – sinds 1999, het ontstaan van euroland – was de groei per capita eveneens vergelijkbaar. Maar de schuld in de VS nam in die periode met meer dan de helft toe (10 % per jaar), in euroland maar met een derde (6 % per jaar). Dat alles wijst erop dat de groei in euroland niet alleen even sterk, maar kwalitatief zelfs beter was dan in de VS.

Slow is beautiful… Het is niet de eerste keer dat we tegendraads positief zijn over Europa en – in het bijzonder – de eurozone. De kritiek op het Europese economische model lijkt me dikwijls ongenuanceerd, te veel vanuit een simplistisch groeioogpunt. Tegelijk moet duidelijk zijn dat het klinkklare nonsens is om sterkere groei in de VS als een argument voor een heropleving van de dollar te gebruiken. Het tegenovergestelde is vandaag juist. Tenslotte is (economische) groei geen doel op zich, maar een middel om iets te bereiken.

Die foute en enge focus op groei is een overblijfsel uit de bubbeljaren. De economie is echter zoals een rivier: het is niet de snelheid maar het debiet dat haar belang bepaalt.

Geert Noels