Eurobluesfestival

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

Reacties: visienoels@trends.be

et Eurosongfestival ontstond uit het liedjesfestival van San Remo. Dat werd in 1956 voor het eerst georganiseerd door een zevental landen (waarbij, behalve Zwitserland, de kern van het huidige euroland zat). In 1993 en 1994 vond er een eerste grote uitbreiding plaats met Oost-Europese landen, in 2004 gevolgd door een tweede. De oorspronkelijke kernlanden spelen sindsdien niet langer mee voor de Eurosong-overwinning. De populariteit van het gebeuren is in de stichtende landen dan ook tot onder het vriespunt gedaald.

Europa met twee snelheden. Een te snelle uitbreiding verwatert het oorspronkelijke concept. Zouden twee songfestivals niet beter zijn: één in de oorspronkelijke kern en één in de periferie? Met eventueel een finale waarin de winnaars van beide liedjeswedstrijden het tegen elkaar opnemen? Een Europa met twee snelheden dus, of twee eigenheden…

Politici hebben de onbedaarlijke wil om nieuwe projecten te starten nog vóór de oude zijn afgewerkt. De uitbreiding wordt door de strot van de Europeanen geduwd nog vóór de Economische en Monetaire Unie (EMU) op een stabiele koers zit. Bovendien lijken ook de entreetickets steeds goedkoper te worden. Het is alsof de ene voor zijn diploma vier jaar heeft moeten studeren en zware examens afleggen, terwijl een tijdje later de universitaire titels gewoon gratis worden uitgedeeld. Dat brengt frustraties met zich mee.

Duitsland is al meer dan tien jaar het levende voorbeeld dat een te snelle integratie een vergissing is. Oost-Duitsland werd verdoofd door een plotse welvaart waarvoor het niet had moeten vechten. De andere Oost-Europese landen hebben na de eenmaking een geleidelijker, maar duurzamere ontwikkeling doorgemaakt, omdat ze die welvaart ook moesten verdienen.

Geen grondwet, geen structurele veranderingen? Een Poolse diplomaat vatte het kernachtig samen: “Ik ben trots dat 150 Poolse loodgieters 60 miljoen Fransen bang hebben kunnen maken”. In Nederland slaagt een kruising tussen Pim Fortuyn en Elvis Presley, genaamd Geert Wilders, erin om het eurodebat naar zich toe te trekken. En Europees commissievoorzitter José Manuel Barroso is ook niet gekozen wegens zijn visionair leiderschap. Al jaren misbruiken onze politici Europa als alibi om noodzakelijke, maar onpopulaire maatregelen door te drukken.

Dat is meteen ook het grote risico van het Franse en Nederlandse neen. Als Europa niet langer de wortel kan zijn om de Europese hervormingen voort te duwen, dan valt het helemaal stil. Want de nationale politici hebben te veel schrik om hun kiezers de waarheid te vertellen. Je wint er al evenmin verkiezingen mee, zoals de Duitse kanselier Gerhard Schröder zelf recent nog mocht ondervinden.

De meeste Europeanen vergeten dat hun regio welvarend is geworden door hard werk, een vrije markt en investeringen van multinationals. Die periode ligt alweer een tijdje achter ons. Vandaag koesteren de EU-burgers vooral hun vrije tijd. De vrije markt wordt als een vloek gezien en de multinationals worden afgeschilderd als een schakel in het internationale kapitalistische complot om werknemers te onderdrukken. Blijkbaar vindt de aloude idee van de ‘kip met de gouden eieren slachten’ nog steeds heel wat aanhangers.

ECB als volgend doelwit? Nu met de referenda de vinger uit de dijk is getrokken, overspoelt de kritiek ongecontroleerd de massa. Alles wat te maken heeft met Europa, krijgt de volle laag, dus ook de euro. Nochtans bleek uit exit-polls in Nederland dat een even grote meerderheid vóór de euro was. Europa is evenwel goed op weg om dezelfde fout met de euro en de Europese Centrale Bank (ECB) te maken. Een populaire stelling is dat de ECB een van de hoofdschuldigen is voor de trage groei in Europa. De ECB zou achter de feiten aanlopen en haar rente fors moeten verlagen.

Maar verleden week bereikte de langetermijnrente alweer een nieuw naoorlogs dieptepunt: 3,2 %. Hoe kan je dan beweren dat de rente vandaag de investeringen of de consumptie belemmert? De ECB is terecht bezorgd voor allerlei excessen van een te lage rente, zoals vastgoedzeepbellen of kredietgroei.

Sommigen willen blijkbaar het Italiaanse model op Europese schaal uitproberen: een zwakke munt en een lakse begrotingsdiscipline. Fiat als bedrijfsicoon voor de Europese industrie, zeg maar. Of anders uitgedrukt: de illusie dat je competitief kunt worden door je munt regelmatig te devalueren. In werkelijkheid is het Fiat-model echter de snelste weg naar een fiasco.

Kleiner festival, maar ook betere liedjes! Europa heeft vandaag de blues. En toch kunnen crisissen tot betere structuren en oplossingen leiden. Het zou me niet verbazen indien er een nieuw Songfestival zou komen, met de groep van San Remo als harde kern. Dat kan een stap vooruit betekenen. Als die landen tenminste beseffen dat hun falend succes niet alleen door de uitbreiding is veroorzaakt, maar ook door de abominabele kwaliteit van hun eigen liedjes.

Geert Noels