Een bedrijfsleider van een beursgenoteerd bedrijf moet het eens proberen: geld lenen en dat geld optellen bij de omzet om de resultatenrekening wat op te fleuren. Vijf minuten later staan de Bankcommissie en het parket voor de deur en is een nieuw Enron-schandaal geboren. Of u moet het thuis eens proberen: schat, we komen wel weer rond deze maand, ik heb alleen wat geld moeten lenen bij de bank en de juwelen van uw ma moeten verkopen. Buk u voor de bloempotten.
De federale regering echter is de schaamte voorbij. Ze bloost zelfs niet meer als ze de begroting uit de rode cijfers tilt door geld te lenen en dat bij de inkomsten te tellen. Meer nog, ze trakteert zichzelf op een daverend applaus dat de begroting van 2005 in evenwicht is afgesloten, en dat voor de zesde keer na elkaar. De manier waarop tart echter de verbeelding.
Het trieste dieptepunt is de overname van de pensioenreserves van de NMBS. De NMBS heeft niet eens een pensioenfonds, laat staan dat er geld in zit. Daarom moet de NMBS het nodige geld lenen (295 miljoen euro) en dat geld vervolgens doorstorten naar de staatskas. In ruil neemt de regering de pensioenverplichtingen van de NMBS over. Dat de regering (nog maar eens) haar toevlucht heeft genomen tot eenmalige maatregelen: tot daar aan toe. Alle regeringen deden en doen het, al doet deze Belgische regering het buitensporig veel, en niet meer als buffer, maar intussen bijna als een structurele bron van inkomsten. De regering moet die eenmalige inkomsten intussen zo ver gaan zoeken, dat ze is afgegleden naar technieken die kwalijk rieken naar enronitis.
De regering slaagt er dus in om toekomstige uitgaven nu in te boeken als inkomsten, dát is de verbijsterende realiteit. Met de keuze voor Freya Van den Bossche (SP.A) als begrotingsminister lijkt de regering te kennen te geven dat je maar beter niks weet van die oude technieken en klassieke wiskunde, dat zou alleen maar hinderlijk zijn. Bovendien is de eigenlijke waarde van die NMBS-transactie 0,0 euro, want tegenover de inkomsten staan evenveel verplichtingen en dus toekomstige uitgaven. De verkoop van achterstallige belastingen is trouwens ook een transactie die neerkomt op het lenen van geld, met belastingvorderingen als onderpand. En ook hier wordt de opbrengst vrolijk in de begroting ingeschreven, hoewel de operatie ook hier ten koste van toekomstige inkomsten gaat. Dat Eurostat alle geloofwaardigheid verliest door niet in te grijpen, toont hoe groot de politieke druk op de Europese statistici moet zijn.
Het refreintje dat de begroting in evenwicht is, verbergt nog andere structurele handicaps: de overheidsuitgaven zijn niet alleen veel te hoog, de samenstelling is compleet fout. De overheid geeft veel te veel uit aan sociale uitkeringen, personeelskosten en subsidies, en veel te weinig aan overheidsinvesteringen. Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) becijferde dat de overheid bijvoorbeeld de NMBS per reizigerskilometer veel meer toestopt dan in de buurlanden het geval is. De regering stelde in ruil voor de overname van de pensioenverplichtingen niet eens bijkomende voorwaarden aan de NMBS om de productiviteit te verhogen en het personeelsbestand verder af te bouwen, kwestie van de Europese concurrentie op het spoor het hoofd te kunnen bieden.
Met het overheidsgeld kan en moet anders en efficiënter omgesprongen worden. Dat is het debat dat we moeten voeren. Maar het enige wat de regering doet, is het bekende refrein afdreunen.
Daan Killemaes
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier