En het begint nog maar

Het is alsof de politieke oorlog over de staatshervorming het enige is waar ons land nog van wakker ligt. Die heeft zo’n mythische proporties gekregen dat het lijkt alsof we gered zijn als de politici eindelijk tot een akkoord komen.

Dat klopt natuurlijk niet. Een akkoord over de staatshervorming is slechts een begin. Wordt ze slecht onderhandeld, bijvoorbeeld zonder akkoord over de responsabilisering van de deelstaten, dan is ze het beginpunt voor een volgende staatshervorming. Want de Franstalige illusie dat er nog jaren geld kan uitgegeven worden zonder dat er ook verantwoordelijkheid moet worden genomen voor de inkomstenkant, spat ooit uiteen.

Biedt de staatshervorming een efficiënte oplossing waarbij ook een deel van de federale staatsschuld wordt geregionaliseerd, dan kunnen de politici eindelijk werk beginnen te maken van het noodzakelijke herstelbeleid.

In het politieke tumult van de afgelopen weken is de aandacht voor de economische crisis en het gapende gat in de overheidsfinanciën naar de achtergrond verdwenen. Handig voor de politici, maar de teller tikt ongenadig voort.

De 340 miljard euro opgebouwde schuld smeekt om saneringsmaatregelen. Maatregelen waarvan al voor de verkiezingen bekend was dat ze harde en moeilijke beslissingen vergen. Door de overheveling van bevoegdheden verdwijnt deze besparingsnood niet.

De politici die deel gaan uitmaken van een federale regering zullen de tering naar de nering moeten zetten: minder ministers, gedaan met de clowneske aanstelling van een legertje staatssecretarissen en gevoelig besparen op budgetten en uitgaven.

Na slepende onderhandelingen over de staatshervorming staan de onderhandelaars dus nog meer moeilijke momenten te wachten. De burger kan alleen maar hopen dat tegen dan voldoende politici doorhebben dat wat telt de toekomst van het land is en niet de eigen partijpolitieke agenda. Of de eigen ministerspost, iets wat blijkbaar sommige onderhandelaars nu al meer wakker houdt dan het finaliseren van de gesprekken over de staatshervorming.

Ook de Vlaamse regering mag zich niet de illusie maken dat ze de nieuwe bevoegdheden met dezelfde middelen als voorheen kan uitvoeren. De nieuwe taken die ze krijgt moeten één voor één tegen het licht gehouden worden. Bij elke overgehevelde bevoegdheid moet de vraag gesteld worden in welke mate er moet gesleuteld worden aan het voorziene budget, hoe de backoffice wordt georganiseerd, enzovoort.

De staatshervorming heeft als finaliteit dat de regio’s hun beleid beter kunnen afstemmen op de noden. Daarbij is het noodzakelijk dat de Vlaamse regering tabula rasa maakt in enkele bevoegdheden die ze erft omdat de huidige aanpak niet is afgestemd op Vlaamse noden.

Indien de staatshervorming efficiënt wordt georganiseerd dan zal Vlaanderen onvermijdelijk meer fiscale autonomie vergaren, maar ook een deel van de federale staatsschuld erven (lees blz. 16). Om die extra schuld af te betalen, moeten meer mensen aan het werk en dringen extra besparingen zich op. De Vlaamse regeringsleiders wachten hopelijk niet tot de staatshervorming van kracht wordt om hun huiswerk hierover te maken.

Het echte werk begint dus nog maar na een akkoord over de staatshervorming. Als die er ook komt. De Franstalige vrees dat de aanpassing van de financieringswet of de overheveling van de personenbelasting hen doet verarmen, getuigt van weinig respect voor de Franstalige regionale beleidsmakers.

Het is impliciet beweren dat hun beleidsmakers er niet in zullen slagen een goed beleid uit te tekenen. Bovendien schetsten de Franstalige politici zo het beeld van een egocentrisch en ego-istisch Vlaanderen dat niet langer solidair wil zijn. Terwijl een efficiënte staatshervorming beide landsdelen moet verrijken.

Eurostat berekende begin deze maand dat het inkomen van de Belgen minder snel groeit dan dat van inwoners uit andere landen. Als deze trend zich voortzet, dreigen de Belgen op termijn geconfronteerd te worden met een stilstand of achteruitgang in hun welvaart.

In Wallonië zag de situatie er volgens het statistisch bureau nog minder rooskleurig uit dan in Vlaanderen. De vrees van de Franstalige politici dat de Walen verarmen is terecht. Maar laat het duidelijk zijn dat dit niet de eerste verantwoordelijkheid is van de Vlaamse regeringsleiders. Wel van henzelf.

Het is dan ook hun verantwoordelijkheid om de situatie recht te trekken. Met de hulp van de Vlamingen via een efficiënte staatshervorming die de belangrijkste solidariteit niet op de helling zet. Of zonder de Vlamingen. Finaal zijn het de Franstalige politici die de keuze moeten maken. En de verantwoordelijkheid voor hun keuze moeten dragen.

DE AUTEUR IS HOOFDREDACTEUR.

An Goovaerts

De Vlaamse regering mag zich niet de illusie maken dat ze de nieuwe bevoegdheden met dezelfde middelen als voorheen kan uitvoeren.