Bij GSK Vaccines laat de energiecrisis zich voelen, maar de bevoorradingszekerheid en de stijgende loonkosten zijn de echte kopzorgen. Er gaat ook veel tijd naar de compensatie van bevoorradingsproblemen.
Met 9.000 werknemers is GSK Vaccines een sleutelspeler in de Belgische farmasector. Uiteraard voelt de vaccinproducent met vestigingen in Gembloux, Rixensart en Waver ook de hoge energieprijzen, maar voor de 60-jarige Emmanuel Amory, die de divisie leidt, is de energiebevoorrading een grotere kopzorg. “We kunnen ons niet permitteren de productie even stil te leggen”, zegt hij. “De aard van ons productieproces maakt dat we dan het werk van een maand dreigen te verliezen. Hetzelfde geldt voor het in stand houden van de koudeketting. Als onze vaccins boven een bepaalde temperatuurdrempel komen, moeten ze onherroepelijk de vuilnisbak in. Energiezekerheid is daarom voor ons belangrijker dan de prijzen zelf, al raakt de hoge energieprijs ons natuurlijk ook.”
Als er ooit prioriteitenlijsten voor de energiebevoorrading moeten worden opgesteld, dan is het logisch dat wij daarop staan
Is er geen plan B? Zelf duurzame energie opwekken bijvoorbeeld?
EMMANUEL AMORY. “In tien jaar tijd hebben we ons energieverbruik voor het produceren van één vaccindosis al met 23 procent verminderd. De komende jaren willen we er nog eens 30 procent vanaf doen. Daarnaast zitten we volop in een energietransitie. We investeren al in duurzame energie, maar er komen nog grote investeringen aan. We elektrificeren onze processen stap voor stap, zodat we tegen 2030 CO2-neutraal kunnen produceren.
“De energiecrisis zet ons ertoe aan om dat alles te versnellen. Je kunt een parallel trekken met de jaren zeventig. Als de oliecrisis er toen niet was geweest, zouden we nu nog altijd met benzineslurpende auto’s rijden. Die oliecrisis heeft de industrie ertoe aangezet zuinige wagens te ontwerpen. Ik zie het als onze verantwoordelijkheid om als industriëlen van deze crisis gebruik te maken om onze productieprocessen te herzien. Dat is geen economische kwestie, maar een ecologische missie. In tegenstelling tot sommige collega’s bekijk ik de situatie daarom misschien wat positiever, omdat ze ons forceert om die transitie te versnellen.”
Hoeveel kost de energiecrisis aan GSK?
AMORY. “Onze energiefactuur stijgt dit jaar met enkele tientallen miljoenen euro’s, volgend jaar kunnen dat enkele honderden miljoenen zijn. Boven op de stijging van de energiekosten komt een stijging van de loonkosten en de grondstoffenprijzen. Uiteindelijk zien we een impact van ongeveer 20 procent op onze rentabiliteit.”
Vreest u de productie te moeten stilleggen?
AMORY. “Als er geen gastoevoer meer is, dan is dat een probleem als we niet tijdig worden ingelicht. Gelukkig is de strategische gasvoorraad in België voor ongeveer 90 procent gevuld. Daarmee zouden we het hele land een week kunnen doen draaien. Stel dat de bevoorrading van gas en elektriciteit in het gedrang komt, dan vragen we toch wel om als prioriteit te worden gezien. Als er ooit prioriteitenlijsten moeten worden opgesteld, dan is het logisch dat wij daarop staan. Uiteindelijk redt onze industrie elke dag levens door infectieziekten te voorkomen en miljoenen mensen over de hele wereld te beschermen. Dit is een prioritaire fabriek.”
In Duitsland klaagt de sector over een tekort aan grondstoffen. Hebt u daar in Waver last van?
AMORY. “We hebben voor onze vaccinproductie meer dan 5.000 componenten nodig. Als er daar één van ontbreekt, kunnen we niet voort. We hebben weinig last van de tekorten aan elektronische componenten, maar in de aanvoer van kunstofcomponenten en primaire grondstoffen voelen we wel de impact van de moeilijkheden in China, de oorlog in Oekraïne en het haperende maritieme transport. Daarom zetten we hard in op de verkleining van de bevoorradingsrisico’s en de zoektocht naar alternatieven. Zo delen we in het GSK-netwerk grondstoffen, maar we wisselen ook met andere biotech-, farma- en chemiebedrijven materialen en grondstoffen uit. Dat gebeurt in een werkgroep die de sectorfederatie essenscia tijdens de pandemie heeft opgezet. GSK moedigt zulke initiatieven aan.”
Welk probleem weegt zwaarder: de energiecrisis of de automatische loonindexering?
AMORY. “Energiecrisissen zijn tijdelijk: de markt zal zich op een bepaald moment wel stabiliseren. Daar staat tegenover dat je niet kunt stoppen met je personeel te betalen. Een loonsverhoging is onomkeerbaar. Je kunt die lonen niet opeens met 10 procent verlagen om inflatie uit het verleden te corrigeren. Zodra iets verworven is, blijft dat verworven.
“De automatische loonindexering is een handicap voor België, terwijl het geld niet uit de hemel valt. De sociale partners moeten beseffen dat de extra miljoenen die we dit jaar moeten vinden voor de indexering, onze winst fors afromen. Als de winstgevendheid wordt ondermijnd, dreigen hier op termijn ook activiteiten te verdwijnen. En je mag niet vergeten dat die activiteiten de basis zijn van onze lonen.
“Begrijp me niet verkeerd. Ik ben voor de verhoging van lonen voor de mensen die dat echt nodig hebben. Ik ben me er van bewust dat het koopkrachtverlies voor sommige mensen groot is. Alleen is de automatische loonindexering niet het beste antwoord, omdat die alle lonen optrekt. Terwijl een stijging niet voor iedereen even hard nodig is.”
Als de loonkosten stijgen, kunt u de lonen misschien niet verlagen, maar wel het aantal werknemers. Ligt dat op tafel?
AMORY. “Nee. Dat is ook helemaal niet zo makkelijk: we hebben een bepaald aantal werknemers nodig om onze activiteit te garanderen. De vraag naar vaccins vermindert ook niet. We moeten daarentegen wel proberen onze productiviteit te verhogen om de loonsverhogingen te compenseren. Dat komt neer op onze groei realiseren met hetzelfde aantal werknemers, zonder voor het extra werk extra mensen aan te trekken.”
Is België dan nog een goede plek om te investeren?
AMORY. “Ik vind van wel. Zeker in farma en biotech. We hebben hier een echte biofarmavallei zoals ze nergens anders bestaat. De loonkosten zijn dan misschien hoog, maar de kwaliteit van het personeel is dat ook. En dat maakt wel degelijk een verschil. Als je vaccins maakt, is er geen ruimte voor vergissingen. Je redt levens met je werk. Dat maakt de kwaliteit van het werk belangrijker dan de kostprijs. Ik heb in meer dan twintig landen gewerkt, en ik kan u verzekeren dat het niet makkelijk is om onze werknemers te evenaren.
“In Europa staan we bovenaan het lijstje van landen waar het meest in onderzoek en ontwikkeling wordt geïnvesteerd. Er is dan ook een return on investment dankzij het gunstige kader om investeringen in onderzoek en ontwikkeling aan te trekken. Het is cruciaal dat die ondersteuning blijft bestaan, zodat we deze sector met veel toegevoegde waarde in België kunnen houden. Ik denk dat er in België nog maar weinig ruimte is voor wie actief is in de basisindustrie, maar met hoogtechnologische bedrijven waar technologische competenties en knowhow een verschil maken, kunnen hier wel nog een competitief voordeel uitbouwen. Mijn vraag aan de beleidsmakers is daarom dat ze blijven investeren in onderwijs en ons blijven ondersteunen om te investeren in innovatie.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier