EIT Digital pleit voor hybride onderwijstrajecten

De pandemie mag dan de digitalisering versneld hebben, de behoefte aan werknemers met digitale kennis was nooit groter dan vandaag. Volgens Willem Jonker, de CEO van EIT Digital, moet Europa de opleidingstrajecten voor digitale profielen dringend aanpassen. Daarbij zou ruimte moeten komen voor private initiatieven.

“Vijftien jaar geleden schreeuwde iedereen dat de digitale kloof moest worden gedicht”, zegt Willem Jonker, de CEO van het Europese innovatie-ecosysteem EIT Digital. “Ondanks een decennium met initiatieven in de publieke en de private sector zien we dat de roep om digitale profielen nooit luider is dan vandaag.”

Waarom werken de initiatieven uit het verleden niet?

WILLEM JONKER. “Er zijn twee redenen. Aan de ene kant is de vraag geëxplodeerd, niet enkel in de typische technologiesectoren, maar ook in tal van andere sectoren. Kijk naar de auto-industrie: die is volop in de overgang van de verbrandingsmotor naar een motor die draait op software en batterijen. Het maakt dat die sector schreeuwt om mensen met digitale kennis. En dat geldt voor meerdere sectoren.

“Tegelijk is aan de aanbodzijde het aantal afgestudeerden niet drastisch gestegen. In Nederland bijvoorbeeld hebben technische universiteiten nog steeds een numerus fixus voor het aantal studenten dat ze in de richting computerwetenschappen toelaten. Er is in Europa nog veel ruimte voor verbetering. Het aanbod kan de vraag nog steeds niet volgen.”

Wat moet er veranderen?

JONKER. “Ondanks de goede bedoelingen blijven we steken in ad-hocinitiatieven en is er nog te weinig coördinatie tussen de diverse initiatieven. Sommige bedrijven doen iets en onze universiteiten doen wat anders. Dat verloopt niet gestroomlijnd. Natuurlijk is het onderwijs in de Europese Unie nog steeds een bevoegdheid van de lidstaten, of zelfs van de regio’s, zoals in Duitsland of in België het geval is. Dat maakt de drempel voor een goede coördinatie een pak hoger.

“Bovendien moeten de opleidingsvormen worden vernieuwd. Een klaslokaal van vandaag verschilt weinig met de klas van honderd jaar geleden. Er staat een lesgever vooraan en aan tafels zitten de studenten. Ook het curriculum in de opleidingen moet worden vernieuwd. Het eigenaardige is dat we in ons onderwijssysteem iemand tot z’n dertigste laten studeren om een PhD in computerwetenschappen te halen, om vervolgens in dertig jaar die investering proberen terug te verdienen, terwijl in die periode bovendien permanente bijscholing nodig is. Je kunt zo’n systeem moeilijk efficiënt noemen. We pleiten in ons rapport The Future of Eductaion for Digital Skills voor een meer gepersonaliseerd opleidingstraject. Als gepersonaliseerde geneesmiddelen en op het individu gerichte publiciteit de toekomst zijn, waarom zou dat dan niet gelden voor gepersonaliseerde opleidingstrajecten?

“Tegenover zo’n gepersonaliseerd traject staat nu niet echt een bruikbaar certificaat. Dat zou moeten worden aangepakt: er is een structuur nodig met microreferenties en -certificaten die toelaten een geloofwaardig curriculum op te bouwen. De vrees dat zo’n overtal aan microcertificaten fraude in de hand werkt, is begrijpelijk, maar uiteindelijk moeten we ook inzien dat we met een enorm tekort aan opgeleide digitale profielen zitten.”

U wilt dus meer private initiatieven laten bepalen wat wordt onderwezen?

JONKER. “In ons rapport hanteren we een scenario-aanpak. Wij zijn geen beleidsmakers, wij kunnen niet bepalen wat moet gebeuren. We zijn van mening dat de overheid in het onderwijslandschap de rol van spelverdeler moet blijven spelen, maar nu is de aversie voor private opleidingskaders te groot. Waarom zou je die niet kunnen inpluggen in een opleidingstraject en de combinatie maken van publieke en private initiatieven? De overheid kan een kader scheppen waar opleidingsmodules in elkaar kunnen klikken. Als publieke en private spelers dan erkend worden voor zogenaamde microreferenties, valt er vooruitgang te boeken.”

EIT heeft net een Deep Tech Talent Initiative gelanceerd. Kan dat helpen?

JONKER. “Onze universiteiten zitten vol met talent. Alleen mist dat meestal de ondernemersmindset. Dat hebben we nodig, techneuten die niet enkel blij worden van hun experimenten, maar een visie ontwikkelen van hoe hun onderzoek kan bijdragen aan de uitbouw van globale techondernemingen in Europa. Ik ben dus blij dat EIT start met het Deep Tech Talent Initiative, maar het eerste wat moet gebeuren is de ondernemersgeest in het project op te wekken. We hebben geen behoefte aan lobbyisten die in Brussel goede connecties hebben, maar aan mensen die in staat zijn economische techbedrijven uit de grond te stampen. Ik zou dus erg ontgoocheld zijn als het extra budget zou gaan naar meer doctoraatsthesissen in computerwetenschappen. Daarvan hebben we er al genoeg.

“Dit initiatief is nodig omdat er een enorme behoefte is aan digitale profielen in de Europese industrie. Je kunt daar proberen wat aan te doen, maar uiteindelijk blijft de arbeidsmarkt een competitieve markt. Sommige bedrijven begrijpen dat beter dan andere. Kijk naar de cluster rond ASML en Phillips in Eindhoven. De bedrijven daar hebben veel mensen nodig, maar trekken die ook van overal aan. Een aantrekkelijke werkgever die zich goed profileert, is dus even belangrijk als goed lobbyen voor Europese centen.”