Eerste Belgische Mannenfestival: ‘Waarom zou een man altijd alles alleen moeten doen?’
Afgelopen weekend vond het eerste Belgische Mannenfestival plaats. Het sluit aan bij een trend: steeds meer mannen voelen behoefte met elkaar in gesprek te gaan over mannelijkheid. ‘Mannen die zich goed in hun vel voelen: daar worden ook vrouwen, en de hele maatschappij, beter van.’
Van 7 tot 9 september vond in De Kluis in Sint-Joris-Weert het eerste Belgische Mannenfestival plaats. Denk daarbij niet aan een men-onlyversie van Pukkelpop of Tomorrowland. De mannen die zich daar drie dagen lang terugtrokken, deden dat niet alleen voor hun plezier, maar ook om te werken aan hun persoonlijke ontwikkeling, en om samen na te denken over wat man zijn anno 2018 inhoudt.
Het Mannenfestival is een primeur voor ons land, maar in de Scandinavische landen, Groot-Brittannië en Nederland is het niet meer zo uitzonderlijk dat mannen zich enkele dagen in groep afzonderen. Het Nederlandse Wildeman Festival, dat al drie edities achter de rug heeft, inspireerde Erik Habraken om in België het Mannenfestival te organiseren, samen met vijf collega’s. ‘Maar we gaven er onze Belgische draai aan, met humor en met veel Belgische lesgevers’, zegt Habraken. Die lesgevers zorgden voor een programma met meer dan veertig workshops, verspreid over drie dagen: onder meer vuurlopen, drummen, dansen, yoga, kampvuurgesprekken, en sessies over voeding, massage en stressmanagement.
Het programma oogt wat alternatief en spiritueel, en zelfs een beetje zweverig. ‘Zweverig is het festival zeker niet’, maakt medeorganisator Gert Daniels zich sterk. Hij verkoopt brandbeveiligingssytemen en houdt zich daarnaast bezig met het organiseren van internationale mannenconferenties. ‘Er zijn ook praktische sessies, over communiceren bijvoorbeeld. Ook een concreet thema als vaderschap komt aan bod. Het is ook niet allemaal bittere ernst, er wordt op zo’n mannenfestival ook flink wat afgelachen. Ons publiek is trouwens behoorlijk gevarieerd. De geitenwollensokkenman ontbreekt zeker niet, maar zakenmensen en bedrijfsleiders schrijven zich evengoed in.’
Toch is niet iedere man bereid een andere man te masseren. ‘Dat klopt’, zegt Habraken. ‘In onze cultuur zijn wij niet gewend lijfelijk met elkaar om te gaan. Maar iedere deelnemer stelt zijn eigen programma samen, en niemand wordt onder druk gezet om wat dan ook te doen. En belangrijker dan het programma is dat we mannen de kans geven om te praten en steun te vinden bij elkaar.’
Sterk zijn
‘In mijn praktijk als transformatiecoach krijg ik veel meer vrouwen dan mannen over de vloer’, vertelt medeorganisator Dennis Deridder. ‘Stilaan is dat aan het veranderen, maar hulp vragen zit bij mannen echt niet ingebakken. Logisch, als je weet dat mannen van kindsaf wordt geleerd dat ze altijd sterk moeten zijn. Maar waarom zou je als man altijd alles alleen moeten doen? Waarom zou je je niet kwetsbaar mogen opstellen?’
Ook in een professionele context staan mannen er vaak alleen voor, meent Daniels. ‘Een gevolg van de competitieve sfeer die vaak tussen mannen heerst. Zelf heb ik op een mannenfestival ervaren hoe fijn het voelt die onderlinge competitie te ruilen voor een meer broederlijke omgang.’ Ook voor Habraken, die professioneel al langer met mannenwerk bezig is, is het duidelijk dat mannen behoefte hebben aan diepgaande gesprekken met andere mannen. ‘Op de mannencirkels die overal in Vlaanderen worden georganiseerd, komen steeds meer mannen af. Het aanbod blijft beperkt tot kleine initiatieven, wij vonden dat de tijd rijp was voor een grootschaliger evenement.’
Dat klinkt allemaal aannemelijk, maar waarom zou dat praten in het gewone leven niet kunnen? Daniels: ‘Daar zit net een groot verschil tussen mannen en vrouwen. Vrouwen zijn spontaan meer geneigd hun fundamentele twijfels te delen met vriendinnen. Mannen voelen die behoefte evenzeer, maar ze hebben daarvoor een meer georganiseerde context nodig. Het voelt voor een man ook veiliger dat te doen met vreemden, die hem onbevangen bekijken. Dat valt op bij de inschrijvingen: de meeste mannen komen alleen, niet als vriendengroep.’
Dat mannen gewoon minder behoefte hebben aan praten, gelooft Habraken niet. ‘De realiteit en de cijfers leren ons iets anders. Er zijn veel meer zelfmoorden bij mannen. De gevangenissen worden voor 90 procent door mannen bevolkt. Dat kunnen we toch niet gewoon normaal vinden? Mannen ontsporen ook gemakkelijker in drank en drugs. Dat je je als man niet onzeker mag tonen, heeft daar veel mee te maken. Daarom is preventie belangrijk. Mannen moeten kunnen ventileren bij elkaar, net zoals vrouwen dat doen. Want als de druk té groot wordt, dan gaat het mis.’
Zachter worden
Het festival ging op zoek naar wat het vandaag betekent om man te zijn. ‘De verwachtingen ten opzichte van mannen zijn tegenwoordig nogal verwarrend’, legt Dennis Deridder uit. ‘We mogen geen macho’s zijn, maar ook geen softies. We moeten zachter worden, meer praten, beter luisteren en wat meegaander zijn, maar tegelijk moeten we genoeg karakter tonen. Dat mag klinken als een cliché uit een damesblad, feit is wel dat het lijkt alsof het nooit goed is, alsof er iets verkeerd is met de mannelijke aard op zich. Een man zou zich van minder onzeker voelen. Bij sommigen leidt dit ook tot kwaadheid, tot het opkroppen van emoties of tot vluchtgedrag.’
‘Bovendien missen veel mannen een voorbeeld’, gaat Deridder verder. ‘Omdat vaders afwezig zijn, of omdat kinderen opgroeien bij een alleenstaande moeder. Ook buitenshuis worden kinderen vooral door vrouwen opgevoed. Kinderopvang, kleuter- en lager onderwijs worden gedomineerd door vrouwen. Vaak zien jongeren pas in het middelbaar de eerste mannelijke leerkrachten. Daarom wilden wij op het festival de ruimte bieden om na te denken over wat mannelijkheid inhoudt.’
Alcohol drinken is tijdens het festival niet toegestaan. ‘Alcohol staat een goed gesprek in de weg’, zegt Habraken. ‘En als alcohol nodig zou zijn om de schroom weg te halen, dan missen we het hele punt van ons festival. Het klopt bovendien echt niet dat mannen zich enkel verbonden kunnen voelen met blikje Jupiler in de hand. We moeten af van die onvermijdelijke associatie van jongens-onder-elkaar en alcohol. Er geldt trouwens nog een ander verbod, dat we zelf belangrijker vinden: het is verboden foto’s of filmpjes te maken. De privacy van alle deelnemers moet gegarandeerd blijven. Een mobiele telefoon meebrengen mag wel, maar er is geen ontvangst daar in het bos’ ( luid gelach).
Drie dagen voor zichzelf
Als mannen die drie dagen voor zichzelf opeisen, bevestigt dat niet het cliché over mannen dat ze hun vrije tijd liever aan zichzelf besteden dan aan hun partner of hun gezin? Peter Grard: ‘Natuurlijk moet zijn partner of zijn gezin die man drie dagen missen. Maar een man die terugkomt van zo’n festival, heeft rust gevonden, en is erg attent en gevoelig voor de behoeften van zijn omgeving. Mannen die zich goed in hun vel voelen: daar worden ook vrouwen, en de hele maatschappij, beter van.’
Habraken: ‘Een groot aantal deelnemers heeft al voeling met de materie, als coach of als deelnemer aan een mannengroep. Maar we willen uiteraard ook de totale leek in die materie over de streep trekken. Dat was bij een eerste editie nog een uitdaging.’
‘Ik begrijp mezelf beter’
Jan Nouwen (52) is voormalig CEO van enkele middelgrote ondernemingen en ondersteunt nu bedrijven die willen groeien. ‘Ik werk al dertig jaar in een heel competitieve omgeving. Enige competitie- en realisatiedrang, iets wat traditioneel als een mannelijke eigenschap wordt gezien, is mij ook niet vreemd’, vertelt hij.
‘Tijdens mijn huwelijk heb ik gezien hoe mijn vrouw, naarmate ze de carrièreladder opklom, steeds meer mannelijke eigenschappen ontwikkelde en steeds meer mannelijke keuzes maakte. Daardoor veranderde niet alleen onze relatie, het maakte ook dat ons gezin niet meer optimaal functioneerde. Daarom heb ik op een bepaald moment besloten huisman te worden. De kinderen en ik genoten daarvan, maar voor mijn vrouw klopte het plaatje niet meer, met een man die de verzorgende rol opnam. Om het evenwicht te herstellen ben ik opnieuw gaan werken. Maar de relatie is uiteindelijk gestrand, waarna ik een tijdlang in de knoop heb gezeten.’
‘Ik heb vrienden die ik al vijftig jaar ken, sinds de kleuterschool. We kennen elkaar door en door. We doen veel samen, van caféavonden tot reizen, maar die twijfels en moeilijkheden heb ik met hen niet gedeeld. Dankzij mijn huidige vrouw ben ik bij een mannengroep terecht gekomen. Daar durf ik zaken te bespreken die ik met mijn vrienden niet deel. De gesprekken daar zijn veel diepgaander, misschien net omdat die mannen, anders dan mijn vrienden, mijn verleden, mijn partner, mijn ouders en mijn kinderen niet kennen. Ik begrijp mezelf als man ondertussen beter, en daardoor begrijp ik ook anderen beter, wat me helpt in mijn werk en mijn nieuw gezin, en maakt dat ik beter functioneer in het algemeen.’
‘Hoog tijd dat mannen een inhaalbeweging maken’
‘Het doet me plezier dat 120 mannen zich voor dit festival hebben ingeschreven’, benadrukt socioloog en genderexpert Katrien Van der Heyden, de auteur van het dit jaar verschenen boek Is bont en blauw een mannenkleur? ‘Want dat evenement past in een ruimere maatschappelijke trend: we zien dat steeds meer mannen zich niet langer goed voelen bij de enge en stereotiepe manier waarop mannelijkheid door de maatschappij wordt gedefinieerd.’
‘Van kindsaf worden jongetjes in een mannelijke rol geduwd, die inhoudt dat ze vooral sterk moeten zijn en hun emoties beter wegslikken dan ze te uiten. Met soms kwalijke gevolgen. Het is geen toeval dat meer mannen zelfmoord plegen dan vrouwen, dat ze vaker betrokken zijn bij geweld, dat ze vaker afhaken in het onderwijs.’
‘Bijeenkomsten waarop mannen met andere mannen op een constructieve, authentieke en verbindende manier in gesprek kunnen gaan over mannelijkheid of over de manier waarop we de genderstereotypen kunnen doorbreken, zijn dan ook absoluut nuttig en nodig. Dat is ook wat de vrouwenbeweging al heel lang en met succes doet in verband met vrouwelijkheid. Het is hoog tijd dat mannen een inhaalbeweging maken.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier