Een zanger is woest

Een, naar men mij vertelt, behoorlijk goed zingende knaap die zijn nieuwe cd promoot, heeft in grote mildheid aan de wereld kennis gegeven van zijn allerindividueelste emotie. Neen, verliefd is hij niet, boos evenmin. Woest wel. Op de hele politieke wereld. Voor het gemak worden ze allemaal in dezelfde goorbruine zak gestopt. Zo wordt hij niet moe van nuanceren. Hij is zo heel erg ontstemd dat hij lekker stout zal wezen, en op 13 juni geen bolletjes zal kleuren.

De boodschap wordt, ijverig geholpen door nieuwsverkopers gespecialiseerd in ‘ingeblikte sensatie’, een hype. Wat dan weer bewijst dat de zanger toch wel een snaar heeft betokkeld die aanslaat bij het straatgevoel. De nadenkende toeschouwermerkt immers dat er nogal wat fout loopt in die politieke wereld. Het regent er hippe oneliners. Goed in het oor liggend en makkelijk te onthouden. Onmogelijke beloftes worden zo als zoete broodjes aan de man gebracht. Veranderingsprocessen die jaren vergen, worden opgediend als fastfood.

Jobhopping is ook in. Je kunt zelfs kandidaat zijn om met veel stemmen verkozen te worden, en daarna lekker blijven zitten. Of nog: je wipt elke verkiezing naar een andere zetel. Konijnen, uit eigen kweek of niet, worden uit de hoge hoed getoverd. Om stemmen te lokken, en soms, heel erg soms, blijken het al eens verstandige beestjes te zijn. Belangrijkst is het verkopen onder de noemer ‘nieuw’. Wat heerlijk rijmt op ‘met ons zal het veranderen’. Heel praktisch, want het zegt niets. En het geeft de kiezer de indruk dat nu eens al zijn wensen vervuld zullen worden. Want ‘het oor zal te luisteren gelegd worden’. Door de toehoorder te begrijpen als ‘we doen wat je vraagt’.

Politiek is al te veel een zijtak geworden van de studierichting ‘reclame’ en marketeers maken er de dienst uit. En deels heeft de straat gelijk: sommige politieke balansen zijn droevig te noemen. Hoelang bijvoorbeeld belooft men al de vereenvoudiging? Hoelang praat men al niet bladzijden vol over een beter functionerend staatsapparaat? Zonder veel resultaat. Onvrede is dan een begrijpelijk gevoel.

Jammer genoeg stopt daar de oprisping van onze zanger. Want de opgediende soep smaakt niet alleen slecht wegens de gebruikte groenten. Neem nu de balletjes in de soep, de pers. Ze is verslingerd aan oneliners, aan indiscreties tijdens onderhandelingen, aan het opblazen van verklaringen van deze of gene om wat ruzie te stoken en zo kranten te vullen en tv-shows te kruiden. De politicus krijgt 35 seconden om een moeilijk probleem uit te leggen. In praatprogramma’s wordt hij voortdurend onderbroken, want de vedette is de journalist. Komt er van de genodigde geen kort krachtig, en dus simplifiërend, statement, dan valt er voor de volgende show geen uitnodiging in de bus. Een ijverige, goed werkende parlementair met keiharde dossierkennis, blijft dus thuis. Niemand kent die, en stemmen raapt die niet.

De werkzaamheden in het parlement worden beoordeeld via een telraam. Wie heeft de meeste vragen gesteld? Al zijn het dan meestal vragen in de zin van ‘is het de minister bekend, zo ja waarom niet’ en ‘een krant schreef’. Duikt er een probleem op, dan wordt de geinterviewde, nog voor die de kans krijgt alle info te verwerken, de vraag van 100.000 of niets gesteld: ‘wat zal je er aan doen’. Bovendien wordt de illusie gepromoot dat er in de staatszaken geen fouten mogen gebeuren. Een lijn die blijkbaar niet aangehouden wordt door diezelfde pers als het over haarzelf gaat.

Een leuk toemaatje: al wie kan slecht spreken over deze of gene maatregel wordt gepromoveerd tot expert en aan het woord gelaten. Conform het principe ‘goed nieuws verkoopt niet’. Infotainment staat op de vlag geborduurd. Perceptie wordt werkelijkheid.

En dan is er nog de kiezer. Hij deelt de kaarten. Maar als je de resultaten bekijkt, holt die ijverig achter de oneliners aan. Gelooft in de meest onmogelijke beloftes. Stemt jolig voor frisse gezichten die onbeschreven bladen zijn, niet besmet met de erfzonde van de voorgangers. Is verliefd op ‘verandering’. En zolang de kiezer dat gedrag beloont, zijn alle partijen genoodzaakt mee te spelen. Om toch maar niet te verliezen. Want stemmen zijn zetels en zetels zijn macht. De nederlaag wordt bovendien gepeperd door de pers met de vraag aan de voorzitter of hij nu niet snel ontslag wil nemen.

Het negatieve resultaat op het rapport is dus aan een samenspel van diverse factoren te wijten, niet alleen aan de professionals van de politiek. En wat de zanger vergeet, is dat het stemrecht een kostbaar goed is, waar je niet lichtzinnig mee speelt. Ik herinner me de zwarte vrouw in Zuid-Afrika die urenlang stond te wachten, trots en geëmotioneerd dat ze nu haar stem mocht uitbrengen na jarenlange strijd en talloze doden. Al moet het nieuwe parlement wel eens de moed hebben om boven elke partijdiscipline te debatteren en zonodig te beslissen over de opkomstplicht.

DE AUTEUR IS VOORZITTER VAN THE BRUSSELS AIRPORT COMPANY.

Luc Van den Bossche

Politiek is al te veel een zijtak geworden van de studierichting ‘reclame’ en marketeers maken de dienst uit.