Een veranderingsmanager voor de nv België

België voert heel wat internationale rangschikkingen aan. Spijtig genoeg zijn dat steeds vaker slechte lijstjes. Veel te moeilijke instroom van jongeren en migranten op de arbeidsmarkt. Veel te gemakkelijke uitstroom van ouderen uit de arbeidsmarkt. Een gebrekkige finan-ciële voorbereiding op de aanstormende vergrijzing. Verlies aan concurrentiekracht. Een hoge en oplopende overheidsschuld. Een weinig performante overheid.

Of je nu kijkt naar de rapporten van OESO, IMF, Europese Commissie of onlangs zelfs een boek van de kabinetschef van de premier, de conclusie is altijd dezelfde. Een grondige herstructurering van de economische hefbomen dringt zich op. Als de nv België een beursgenoteerd bedrijf zou zijn, wat zou de koers van het aandeel de afgelopen jaren dan hebben gedaan? Wat zouden de koersverwachtingen zijn voor het volgende decennium? Steraandeel of lood in de portefeuille?

Wie om zich heen kijkt, krijgt langzaam het idee dat niets meer wil lukken. Defaitisme lijkt zich meester te hebben gemaakt bij zowel de raad van bestuur in het Paleis der Natiën als bij het management in de Wetstraat. Gaande van een zoveelste bedrijf dat België de rug toekeert tot zelfs naming and shaming in internationale rapporten: weinig ontwikkelingen lijken nog echt indruk te maken.

Stilstand is echter geen optie. Als we willen dat de huidige generatie jongeren het over enkele jaren nog de moeite vindt om hier een toekomst op te bouwen, heeft het land dringend nood aan verandering. Het wordt een lange en moeilijke klus om de Belgische economie klaar te stomen voor alle uitdagingen van de volgende decennia. Zowel het huidige als het toekomstige management van de nv België moet zich dringend verdiepen in change management.

Managementauteur John Kotter onderscheidt acht stappen om te komen tot succesvolle en duurzame verandering in een organisatie. Die stappen zijn net zo goed toepasbaar op de economische structuur van een land.

Benadruk de crisis. Zonder een crisis ziet niemand de noodzaak van verandering. De recessie en de structurele zwakheden van België wat extra in de verf zetten, zou voldoende moeten zijn om de noodzaak van verandering duidelijk te maken.

Bouw een sterke coalitie. In een bedrijf gaat het om gelijkgestemden, belanghebbenden of het management, in een land mag coalitie vertaald worden als politieke coalitie. Alleen een coalitie die sterk is, raakt het eens over de strategie en is bestand tegen de spanningen die elke verandering met zich brengt.

Ontwikkel een visie voor verandering. Voor zover dat nog niet duidelijk was, is er een samenhangend en concreet plan nodig dat het probleem duidelijk maakt en de strategie uitlegt. De centrale boodschap en de strategie moeten in maximaal vijf minuten kunnen worden uitgelegd. Bijvoorbeeld: “Vijf jaar inspanningen leveren of de volgende decennia structureel verarmen.”

Communiceer de visie. Elke kans moet worden aangegrepen om het waarom en het hoe van de verandering te communiceren. Verandering brengt vaak onzekerheid met zich. Die moet ook aan bod komen. De boodschap (probleem, oplossing en strategie) zelf moet zoveel mogelijk worden herhaald.

Verwijder obstakels. Zelfs na het communiceren van de visie zullen er mensen of groepen blijven die zich verzetten tegen elke verandering. Het opsporen, overtuigen en overwinnen van de weerstandshaarden is cruciaal. Waarom verzetten ze zich tegen verandering? Hoe kunnen ze worden overtuigd? Of het gaat om politici, vakbonden, belangengroepen, ouderen of jongeren, het is cruciaal om iedereen aan boord te hebben.

Begin met kleine successen. Geen betere aansporing dan succes. Tussentijdse successen op korte termijn motiveren, ze houden de verandering aan de gang en beperken de kans op opflakkerende weerstanden.

Bouw verder op de successen. Successen zijn goed, nog meer successen zijn beter. De hervorming van een arbeidsmarkt, de afbouw van de overheidsschuld of de uitbouw van een performante overheid is een werk van lange adem. Zorg ervoor dat succesvolle hervormers – bijvoorbeeld een vakbond die pleit voor langer werken – herkend en erkend worden.

Veranker de verandering. Zonder een verankering van de verandering is het aanpakken van de arbeidsmarkt, efficiëntie van de overheid, economisch beleid, concurrentiekracht of overheidsfinanciën een zinledige oefening. Ze moet gepaard gaan met de ambitie om succesvol te willen zijn. De wil om te winnen moet een onderdeel worden van het bedrijfs-DNA van de nv België. Als dat niet het geval is, dan is elke verandering bij voorbaat gedoemd om te mislukken.

DE AUTEUR IS CHIEF ECONOMIST VAN PETERCAM.

Peter De Keyzer

Zowel het huidige als het toekomstige management van de nv België moet zich dringend verdiepen in change management.