Een vakantie, operatie inclusief

Steeds meer toeristen combineren een vakantietrip met een medische behandeling. Vooral India, Thailand en in mindere mate Oost-Europese landen lijken populaire bestemmingen. Belgen laten exotische operaties vooralsnog links liggen.

U rijdt met een Japanse auto, op uw telefoon en laptop prijkt Made in China. Die nieuwe tandimplantaten komen uit Estland, voor haar nieuwe borsten trok uw liefste naar Bangkok en zelf combineerde u een vakantietrip naar Tunesië met een liposculptuur om de gevolgen van te veel zakenlunches te camoufleren. Ja, het is een karikatuur, maar toch bevat dit beeld minder fictie dan op het eerste gezicht lijkt. Medisch toerisme zit wereldwijd in de lift. Ook de zorg voor lijf en leden is uitbesteedbaar, zo blijkt.

Betrouwbare statistieken zijn voorlopig niet voorhanden, maar her en der duiken verhalen op over het groeiende fenomeen. Vooral Aziatische landen als Thailand, Maleisië en India proberen het medische toerisme uit te spelen als economische troefkaart. Het Thaise ministerie van Volksgezondheid zag in 2005 de inkomsten via buitenlanders in de gezondheidszorg oplopen tot 473 miljoen euro. In India rekent de overheid er zelfs openlijk op dat het medische toerisme tegen 2012 jaarlijks 2,2 miljard euro zal opbrengen. De Indiërs zijn eigenlijk wat later op de kar gesprongen, maar hebben een erg gunstige uitgangspositie, omdat vele artsen een opleiding aan Amerikaanse of Britse universiteiten genoten hebben. Ze exporteren hun kennis naar de Indiase ziekenhuizen.

Bovendien ontwikkelt de ziekenhuiswereld in India zich in tandem met de geneesmiddelenindustrie. Dat leidt bijvoorbeeld in het Escorts Heart Institute and Research Center in Delhi tot 15.000 hartoperaties per jaar met een mortaliteitsratio van slechts 0,8 %. Daarmee doet het ziekenhuis beter dan het gemiddelde ziekenhuis in de geïndustrialiseerde wereld. En dat terwijl de kosten in Delhi tien tot vijftien keer lager liggen dan in Washington of Londen.

Waarom naar een buitenlands ziekenhuis?

Het zijn trouwens vooral Amerikanen, Britten of Canadezen die interesse hebben in medisch toerisme. “Wie goed is verzekerd, verkiest een behandeling dicht bij huis,” zegt Rita Baeten, van Observatoire Sociale Européen (OSE), een denktank voor sociale integratie in de Europese Unie. Zij werkt als onderzoekster mee aan een Europees meerjarenproject over grensoverschrijdende patiëntenstromen en is auteur van een van de schaarse studies met betrouwbare gegevens. “Wij observeerden vier motieven om de grenzen over te gaan voor gezondheidszorg: de vertrouwdheid met het systeem, de kwaliteit, de beschikbaarheid van zorg en de prijs. Een expat laat zich liefst behandelen in het land van zijn herkomst. Als dat motief niet speelt, kiezen patiënten voor een behandeling in het buitenland omdat de kwaliteit van een bepaalde ingreep er hoger ligt, omdat in eigen land die behandeling niet beschikbaar is of omdat er een substantieel prijsverschil is.”

In de VS vormt de groep onverzekerde en onderverzekerde burgers een potentiële markt van 45 tot 61 miljoen mensen. Voor hen is een prijs die tien keer lager ligt dan in eigen land wel degelijk een argument om hun dichtslibbende hart in een exotisch land van een bypass te voorzien. De Britten en Canadezen hebben andere redenen om medische hulp buiten de landsgrenzen te halen. Zij zoeken hun toevlucht in medisch toerisme omdat ze in eigen land botsen op lange wachtlijsten. Zoals Trends vorige week schreef, liggen dezelfde drijfveren mee aan de basis van het bescheiden succes van België bij buitenlanders als bestemming voor een medische ingreep (zie Trends, 22 juni 2006, blz. 46). Zij het dan dat ons land vooral bij de Nederlanders in de smaak valt.

Voor een maagring naar België

Uitzonderingen bevestigen in elk geval de regel. Het Deense reisbureau Cosmetic Travels ApS, biedt allerlei toeristische trips aan, operatie inclusief. Dat gaat van oogcorrecties tot de typische facelift. Maar voor het plaatsen van een maagring of de gastric bypass werkt het reisbureau sinds drie maanden samen met het Brugse AZ St-Jan. Zegt Atef El-kher, directeur van Cosmetic Travels: “We werven enkel patiënten vanuit de Scandinavische landen. Iedereen wil er tegenwoordig perfect uitzien, dus zoeken we dokters met veel ervaring die tegen concurrentiële prijzen werken. Dokter Dillemans in het St-Jansziekenhuis is zo’n autoriteit, het plaatsen van een maagring is in België relatief goedkoop en er zijn geen wachtlijsten om de ingreep te laten uitvoeren.”

Volgens het onderzoek van Rita Baeten is België voorlopig binnen de Europese Unie de grootste importeur van buitenlandse patiënten. Voorlopig, want Duitsland, de Oost-Europese landen en ook kandidaat-lidstaat Turkije werpen zich volop in de markt. Voor oogoperaties stuurde Cosmetic Travels dit jaar alleen al 2000 patiënten naar Turkije. Een echte grootheid in medisch toerisme zal België dus wellicht niet worden. “Logisch,” weet Ivan Vandermeren, hoofd van de studiedienst van de Socialistische Mutualiteiten. “We zullen nooit kunnen concurreren met het prijsniveau van bijvoorbeeld India of de Oost-Europese landen.”

Belgen op zoek naar buitenlandse zorgen

Het omgekeerde fenomeen – Belgen die elders hun heil zoeken – bestaat natuurlijk ook. “Al gaat dat bijna uitsluitend over grensgeneeskunde,” zegt Rita Baeten. “We zijn een klein land met mensen die in grensgemeenten gemakkelijk naar buitenlandse ziekenhuizen kunnen, omdat er nauwelijks taalbarrières zijn. In Luxemburg is de trektocht naar het buitenland nog veel groter. Voor het prijsgeoriënteerde medisch toerisme naar exotische oorden staan Belgen veel minder in de rij dan bijvoorbeeld de Britten of Nederlanders. Dat komt omdat hier geen wachtlijsten zijn en de prijs minder een beslissende factor is.”

Dat het fenomeen ook ons land heeft bereikt, valt af te leiden uit een parlementaire vraag die Pierre Chevalier (VLD) in mei 2005 stelde aan minister van Volksgezondheid Rudy Demotte (PS). De liberale senator uitte vooral zijn bezorgdheid over de mogelijke complicaties die opduiken bij een medische behandeling in het buitenland. De minister repliceerde dat Belgen relatief weinig op zoek gaan naar een medische behandeling in het buitenland. “Het gaat vooral om non-vitale geneeskundige zorg, zoals esthetische chirurgie of tandheelkunde die, op enkele uitzonderingen na, weinig of niet wordt gedekt door de ziekteverzekering,” antwoordde minister Demotte.

België kan echter onmogelijk de ogen sluiten voor de globalisering van de gezondheidszorg. Berichten over behandelingen in gespecialiseerde klinieken op exotische plaatsen bereiken stilaan ook onze contreien. Het is daarom niet onlogisch dat in de toekomst ook Belgen meer naar het buitenland trekken voor medische zorgen. Trouwens: via de toenemende aandacht voor kwalitatieve ondersteuning en nazorg in het land van herkomst, proberen de aanbieders van medisch-toeristische trips in te spelen op de mogelijke bezwaren van patiënten uit geïndustrialiseerde landen.

Zo claimt het Amerikaanse bedrijf MedRetreat dat het een kwaliteitscontrole doet bij zijn partners en uitsluitend werkt met hospitalen die voldoen aan strenge kwaliteitseisen. MedRetreat is een typisch voorbeeld van een bemiddelaar voor medisch toerisme. Het bedrijf richt zich op Noord-Amerikaanse patiënten en biedt chirurgische ingrepen, cosmetische chirurgie en tandheelkunde aan in zeven landen (Maleisië, Thailand, India, Argentinië, Brazilië, Turkije en Zuid-Afrika). Het probeert via een wervende website de voordelen van een buitenlandse behandeling uit te leggen. Het verschil met het gros van de aanbieders is dat MedRetreat er veel aan doet om over te komen als een transparant bedrijf, inclusief persmededelingen en contactgegevens.

Bij Belgen blijft het beperkt

De interesse in medisch toerisme blijft bij Belgische patiënten voornamelijk beperkt tot drie therapeutische gebieden: plastische chirurgie, oogoperaties en tandzorg. Het gaat telkens om non-vitale geneeskunde, die niet wordt gedekt door de ziekteverzekering. Voor een borstvergroting, facelift of liposuctie komt het ziekenfonds in de meeste gevallen immers niet tussenbeide. Enkel bij verminking door een ongeval betaalt de ziekteverzekering zulke esthetische ingrepen terug. In zo’n situatie wordt de prijs van een bepaalde ingreep wel een beslissende factor. Het prijsargument speelt ook voor oogoperaties en tandimplantaten.

In onze lokale ziekenhuizen bedragen de prijzen voor een borstvergroting ongeveer 3400 tot 3800 euro, een facelift gebeurt vanaf 2995 euro en een liposuctie kost ten minste 1475 euro. Een zoektocht op het internet levert verschillende mogelijkheden op voor een gecombineerde trip in het buitenland, inclusief de operatie. Eigenlijk is het aanbod nauwelijks te overzien. Een Belgische aanbieder hebben we echter niet gevonden. Een bureau dat al meermaals de Franse pers haalde is Cosmetica Travel, dat in de Alyssakliniek in Tunesië een borstvergroting aanbiedt voor 2500 tot 3000 euro. In de prijs zit een zesdaags herstelverblijf in een vijfsterrenhotel. Vergeleken met een gangbaar Belgisch tarief van 3400 euro, kost dezelfde ingreep dus minder én de klant krijgt er een gratis vakantie bij. Mevrouw komt niet alleen bruin terug, maar in een klap met grotere borsten.

Voor oogoperaties – de typische laserbehandeling Lasik – betaalt u bij een Belgische oogarts 1100 tot 1200 euro. Via het Nederlandse bureau Human First is het mogelijk een citytrip naar Istanbul te boeken en tegelijk de ogen te laten ‘laseren’ voor 1670 euro. Dat is weliswaar meer, maar er zit wel een vakantie aan vast. Voor tandzorg is Hongarije naar verluidt een populaire bestemming. Ook Polen, Thailand en de Baltische staten Letland en Estland profileren zich op dat terrein. Een bleekbeurt voor uw gebit kost in Boedapest 200 tot 430 euro en een implantaat heb je er voor 500 tot 860 euro. De röntgenfoto’s en de visite bij de tandarts in het hotel zijn gratis. Ter vergelijking: in België worden het bleken van tanden en een implantaat niet terugbetaald door het ziekenfonds. Het prijskaartje voor een tandimplantaat in België bedraagt 1200 tot 2000 euro. Tijd voor een citytrip aan de Donau?

Roeland Byl