Een vaccin tegen kanker

De Hoge Gezondheidsraad beveelt voortaan de vaccinatie aan tegen humaan papillomavirus. Dit nieuwe vaccin beschermt meisjes die nog geen seksueel contact hebben gehad tegen de belangrijkste oorzaak van baarmoederhalskanker.

Een vaccin tegen kanker? Dat kan inderdaad in het geval van baarmoederhalskanker. Deze kanker wordt immers uitgelokt door een virusinfectie, meer bepaald het humaan papillomavirus of HPV. Het virus wordt via seksueel contact overgedragen. Er zijn zo’n honderd verschillende stammen van dit virus bekend en sommige daarvan zijn in staat de binnenbekleding van de baarmoederhals zodanig te wijzigen dat kanker ontstaat. Een vaccin maken dat de kwaadaardige varianten van het HPV neutraliseert, voorkomt dus baarmoederhalskanker.

De besmettingen met dit virus nemen wereldwijd zo sterk toe dat ze momenteel worden beschouwd als de meest voorkomende vorm van seksueel overdraagbare aandoeningen. Zo’n 80 procent van de mensen komt ooit met het HPV-virus in aanraking, waarschijnlijk zonder er zelf last van te hebben. Het merendeel van die besmettingen vindt ongemerkt plaats. In iets minder dan 1 procent van de gevallen leiden ze tot kanker. Bij de overige wordt de aanval afgeweerd door de antistoffen die het afweersysteem uit zichzelf aanmaakt. Een goede weerstand is dan ook van levensbelang.

Kanker is een sluipende ziekte. Tussen de virusinfectie en het laatste voorstadium van kanker ligt meestal een periode van vier tot vijf jaar. Daarna duurt het nog tien jaar voor de kanker doorgroeit en kan gaan uitzaaien. Na verloop van tijd krijgt de vrouw last van bloedingen buiten de menstruaties of na het vrijen, al kunnen hier ook andere oorzaken in het spel zijn. Is het echter kanker, dan volgt een zware behandeling waarbij de baarmoeder wordt weggenomen en er soms ook wordt besloten tot bestraling. In België overlijden jaarlijks nog 700 vrouwen door baarmoederhalskanker. Meer dan 70 procent van deze tumoren wordt door het HPV veroorzaakt en kan dankzij vaccinatie worden voorkomen.

Eind vorig jaar kwam het eerste vaccin tegen baarmoederhalskanker op de markt (Gardasil van Sanofi Pasteur MSD). In de loop van dit jaar wordt al een concurrent verwacht: Cervarix van GSK. Beide zijn veilig en efficiënt. Het nieuwe vaccin is wel duur: voor de drie spuitjes Gardasil betaal je iets meer dan 400 euro. De overheid heeft al een terugbetaling beloofd. Sommige ziekenfondsen komen nu al tussen in de kosten voor vaccinatie van hun leden.

Uitstrijkje blijft

Om baarmoederhalskanker op het spoor te komen, is een simpel uitstrijkje (om de drie jaar voor vrouwen vanaf 25 jaar) voldoende. Het vaccin vervangt dit uitstrijkje niet. Het uitstrijkje brengt namelijk alle vormen van baarmoederhalskanker aan het licht, en niet alleen deze die door het virus worden veroorzaakt. Bovendien zou het zonde zijn om de vroegtijdige opsporing van kanker links te laten liggen. Het uitstrijkje is immers een snelle, eenvoudige, pijnloze en goedkope opsporingstechniek. En wanneer je baarmoederhalskanker ontdekt in een vroegtijdig stadium, betekent behandeling altijd genezing.

De Hoge Gezondheidsraad dringt daarom aan om een tandje bij te steken in de screening naar baarmoederhalskanker: die zou in de toekomst systematisch georganiseerd moeten worden. Volgens recente cijfers van het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg wordt bij slechts 59 procent van de vrouwen tussen 25 en 64 jaar een uitstrijkje gedaan. In landen waar vrouwen actief worden opgeroepen voor een uitstrijkje, ligt dat percentage op minstens 80 procent.

Het advies van de Hoge Gezondheidsraad kan geraadpleegd worden op volgend adres:

www.health.fgov.be/HGR-CSS in de rubriek ‘Adviezen en aanbevelingen’ met referentienummer HGR 8204.

Marleen Finoulst