Een rode loper voor handel met voorkennis

U beschikt over voorkennis die u wilt verzilveren op de beurs, zonder een boete te krijgen of in de cel te belanden? Geef dan de informatie sluiks door aan iemand anders, en de kans is bijzonder klein dat u in België bestraft of veroordeeld wordt.

Voor gewiekste handelaren is dit dé manier om te handelen met voorkennis. Neem bijvoorbeeld de zaak-Bois Sauvage, dé testcase in België, omdat zowat het halve land als aandeelhouder van Fortis betrokken partij is. Bois Sauvage komt weg met een minnelijke schikking van 8,8 miljoen euro, wat zelfs minder is dan het door Bois Sauvage vermeden verlies van minstens 9,1 miljoen euro.

België rolt op die manier de rode loper uit voor handel met voorkennis, want de praktijk is heel lucratief en de pakkans is klein. En als het toch misloopt, valt er nog wel wat te regelen. De reputatieschade voor de betrokkenen is onvoldoende als afschrikkingseffect. Er is een unieke kans gemist om deze praktijken als een ernstig misdrijf te catalogeren en kandidaat-fraudeurs af te schrikken. De wetgeving rammelt en de strategie van minnelijke schikkingen faalt.

Eerst nog even de feiten in de zaak-Bois Sauvage. Op vrijdag 3 oktober 2008 wisten veel insiders dat Fortis Bank België later op de dag genationaliseerd zou worden, met groot waardeverlies voor de aandeelhouders van Fortis tot gevolg. Die dag werd bijzonder veel gehandeld in aandelen Fortis. De toezichthouder CBFA (nu FSMA) opende veertien dossiers en ondervroeg 640 insiders over handel met voorkennis. De holding Bois Sauvage verkocht die dag 3,6 miljoen aandelen Fortis, waaruit een voordeel van minstens 9,1 miljoen euro werd gepuurd. Zo’n transactie is heel ongewoon voor Bois Sauvage, toch zonder voorkennis.

Het vermoeden is groot dat Luc Vansteenkiste, toen als bestuurder van Fortis op de hoogte van wat zich afspeelde, Vincent Doumier, toen CEO van Bois Sauvage, tipte om aandelen Fortis te verkopen. Toch meent het gerecht dat een minnelijke schikking het hoogst haalbare is, omdat wellicht niet te bewijzen valt dat Luc Vansteenkiste cruciale informatie zou hebben doorgegeven aan Bois Sauvage. Vast staat alleen dat Luc Vansteenkiste op 3 oktober meteen na het volgen van de raad van bestuur van Fortis naar Vincent Doumier belde. Precies omdat de wetgeving eist dat er zwart op wit moet worden bewezen dat er cruciale informatie werd doorgespeeld én dat die informatie gebruikt is om de transactie uit te voeren, ligt de bestraffing van handel met voorkennis in België bijzonder moeilijk. 97 procent van de strafonderzoeken wordt geseponeerd bij gebrek aan bewijs en de administratieve boetes door de toezichthouder FSMA zijn op de vingers van één hand te tellen. De wetgever wil met deze strenge bewijslast voorkomen dat mensen veroordeeld worden op basis van vermoedens. Maar, en dit is een zeer delicaat vraagstuk, misschien is dat wel de prijs die moet worden betaald om handel met voorkennis aan banden te leggen.

Handel met voorkennis is niet alleen oneerlijk, onrechtvaardig en onethisch, de praktijk is ook zeer schadelijk voor de economie. Als beleggers het gevoel krijgen dat de beurshandel oneerlijk verloopt, dan zullen ze hogere risicopremies eisen voor ze aandelen kopen. Dat vertaalt zich in lagere aandelenkoersen en hogere kapitaalkosten voor alle ondernemingen, niet alleen voor de ondernemingen die zich schuldig maken aan handel met voorkennis. Een gelijk speelveld is van cruciaal belang voor een goede werking van de kapitaalmarkten. Wie dat voor eigen gewin op de helling zet, verdient weinig genade.

Toch zijn er ook economen die voor handel met voorkennis pleiten. “Er is meer insidertrading nodig”, zei Milton Friedman ooit, omdat dat een extra informatiekanaal is, dat aandelenkoersen sneller hun juiste waarde laat reflecteren en dat schandalen sneller aan de oppervlakte laat komen. Het doel mag echter niet alle middelen heiligen. In de VS, het mekka van het kapitalisme, wordt insidertrading al veel langer veel harder aangepakt. De wettelijke basis is er smal, maar de handel met voorkennis wordt bestreden met een strategie van afschrikking, onder meer door vooral bekende figuren hard aan te pakken. Daarbij wordt gebruikgemaakt van informanten en afluistertechnieken, alsof het om terrorisme ging. In de VS durft het gerecht ook bekentenissen uit te lokken in ruil voor strafvermindering. Het is vooral dat afschrikkingseffect dat mensen twee keer doet nadenken en hen binnen de lijntjes doet kleuren. België heeft in de zaak-Bois Sauvage precies het omgekeerde gedaan.

Volg Daan Killemaes ook op Twitter