‘Een ridder te paard met neergeklapt vizier’

‘Drive your dream’ is het thema van het 89ste vrijetijds- en bedrijfswagen- en motorensalon in de Heizel van zaterdag tot 23 januari. De Nederlander Warna Oosterbaan zocht uit waarom zo veel mannen de droom van een motor achternarijden.

Wat maakt de motor zo aantrekkelijk? In de jaren veertig en vijftig was de motorfiets het motorvoertuig voor Jan met de pet. Een auto was te duur, een motorfiets was financieel haalbaar. Maar de tijden veranderden. De auto werd goedkoper en de motorfiets werd sinds de jaren zeventig van betaalbaar vervoermiddel een duur vrijetijdsobject.

De rol van goedkoop woon-werkvoertuig als alternatief voor de auto is de jongste jaren overgenomen door de scooter, vooral de 125 cc-versie. Daarmee mag je op de weg met het rijbewijs B, zonder nog een extra examen af te leggen om het rijbewijs A te verkrijgen. De 125 cc-scooters en in mindere mate de 125 cc-motorfietsen zijn populair in ons land. Maar de scooter is niet echt een droommachine, tenzij het om een Vespa gaat (zie kader Dolce far niente).

De Nederlandse auteur Warna Oosterbaan (63) schreef het boek ‘Motorziel. Kleine sociologie van een machine’. Oosterbaan rijdt al 40 jaar met de motor. “Ik ben altijd gefascineerd geweest door motorfietsen en heb me afgevraagd hoe dat komt. Ik denk dat het in een combinatie van een paar dingen zit. Onder meer de techniek die zo mooi zichtbaar is, die zo ongecompliceerd is. Eigenlijk is de motorfiets het eenvoudigste gemotoriseerde vervoermiddel.”

“En je voelt het rijden ook heel sterk aan den lijve. Het is niet zoals in een auto waar je op een bank zit en aan een rond wiel draait. Je moet op de motor je hele lichaam in de strijd gooien. De motorfiets is een extensie van het lichaam en geeft het enorme reuzenkrachten.”

Een gevaar op de weg

De motorrijder daagt ook de elementen uit. In de regen rijden is niet echt fijn. Te warm weer is ook niet alles. En motorrijden is niet zonder gevaar. “Ik weet zeker dat iedereen die motorrijdt, dat gevaar ook kent en er ook veel aan denkt en sommige mensen zoeken dat gevaar op. Je hebt jonge jongens die met 200 kilometer per uur voorbijrijden, kriskras door het verkeer. Tot die categorie behoor ik niet.”

“Iedereen – opgroeiende jongens, jongere mannen en misschien ook wel oudere mannen – heeft een grote behoefte aan avontuur en met dat avontuur hangen ook risico’s en gevaren samen. Een motorfiets geeft je de gelegenheid om met die gevaren om te gaan en ook om die te leren beheersen. Dus motorrijden is ook een training in de omgang met gevaar, met risico’s – op een betrekkelijk onschadelijke manier omdat je het precies zo gevaarlijk kunt maken als je zelf wilt.”

Motoren hebben pk-aantallen waar een gemiddelde auto niet eens aan komt. Die motoren wegen daarenboven een stuk minder dan een auto. Daardoor krijg je een kick van de enorme acceleratie en je kunt er ook de blits mee maken. Op de Yamaha R1 supersportmotor schakel je bij 147 kilometer per uur over naar de tweede versnelling…

“Er is geen voertuig dat sneller accelereert dan een sportmotor”, zegt Oosterbaan. “Geen enkele sportwagen kan daartegen op. Met een gewone motor ga je al sneller, laat staan met een sportmotor. Dus dat is angstaanjagend. Het is ook levensgevaarlijk. Probeer die 170 pk maar eens aan het wegdek te slijten. Daarom komen er ook allemaal van die traction control-systemen en noem maar op.”

Oosterbaan heeft het niet zo voor het aanbod van zware en pk-rijke motoren die vooral gericht zijn op dat publiek van veertigplussers. “Het probleem is dat die doelgroep te veel geld heeft. Als ze iets kopen, dan moeten ze voor hun gevoel ook iets heel bijzonders hebben, het equivalent van een Mercedes of een BMW5. Die mensen zijn over het algemeen zelf veel te zwaar. Dan hebben ze het idee dat ze ook een zware motor moeten hebben. Die gaan toch niet op zo’n licht motortje zitten.”

Rebels

Blijft er nog een element over van motorrijden: het Wild One- en Hell’s Angels-imago dat aan de motor kleeft, vooral aan de Harley-Davidsons. Het rebelse. De motorrijder teert niet alleen op dat imago in het weekend, maar is ook rebels door op die gevaarlijke motor te stappen in een samenleving die alles wil voorkomen en beheersen.

“Daar flirten motorrijders ook mee. Dat imago laten ze zich graag opkleven, ook al zijn ze nog zo’n brave huisvader.” Een voordeel van motorrijden is dat je door kleding en helm anoniem in het verkeer bent. “Dat is een aparte sensatie en dat geeft ook een enorm gevoel van vrijheid. Je kunt totaal incognito door het verkeer zeilen. Je kunt iedereen voorbijrijden. Je bent een soort ridder te paard met neergeklapt vizier.”

“Dat vind je ook terug in al die films en boeken die over motorrijden zijn gemaakt. Daarin komt het motorrijden terug op een aantal oude bestaande archetypen. De cowboy, de ridder te paard, de eenzame reiziger. Dat zijn beelden waar motorrijders mee te maken hebben en die ze ook gebruiken in hun eigen hoofd. Die komen tegemoet aan een heel belangrijk element van het motorrijden: de romantiek. Het is een buitengewoon romantische manier om je voort te bewegen, omdat het eigenlijk toch heel irrationeel is. Ik bedoel, als je er verstandig over nadenkt, dan doe je dat niet.”

AD VAN POPPEL