Een pijnlijke evolutie

Als een vennootschap een ‘geheim commissieloon’ toekent van 100 euro, kost haar dat in totaal 409 euro: 100 euro commissieloon en 309 euro belasting. Op geheime commissielonen is in de vennootschapsbelasting een bijzondere aanslag verschuldigd van 300 procent. Tel daar nog 3 opcentiemen aanvullende crisisbijdrage bij, en de aanslag stijgt naar 309 procent.

Deze belasting kent geen gradaties. Als zij verschuldigd is, is zij het tegen de volle 309 procent. Zij kan – minstens volgens de belastingadministratie – nooit verminderd worden. Goede of kwade trouw speelt geen rol. Of de genieter zelf op het commissieloon belast is geweest, speelt in principe ook geen rol. Tenzij in het eerder uitzonderlijke geval dat de genieter de inkomsten tijdig in zijn aangifte zou hebben vermeld.

Alle vennootschappen kunnen ermee in aanraking komen. Klein of groot maakt geen verschil. En het gebeurt vlugger dan verwacht. Dat een beloning niet op individuele loonfiches vermeld wordt, volstaat om de aanslag op geheime commissielonen van toepassing te maken. Op die manier hangt de bijzondere aanslag iedereen als een zwaard van Damocles boven het hoofd. Welke vennootschap maakt al eens geen fout bij het invullen van de individuele fiches? En hoeveel vennootschappen hebben nooit een wat (te) ruime invulling gegeven aan de mogelijkheid om hun werknemers of directieleden een belastingvrije kostenvergoeding toe te kennen? Als zij betrapt worden, dreigt de bijzondere aanslag. Onverbiddelijk.

In het verleden was de administratie nog bereid een oogje dicht te knijpen. Maar sinds een tiental jaar is haar houding almaar strakker geworden. Vandaag zijn er zogoed als geen uitwegen meer. Dat maakt van de geheimecommissielonenaanslag een van de meest geduchte wapens waarover de belastingadministratie beschikt.

Neem bijvoorbeeld een vennootschap die aan haar bedrijfsleider een bedrijfswagen ter beschikking stelt die hij ook voor privéverplaatsingen mag gebruiken. De bedrijfsleider geniet aldus een belastbaar voordeel van alle aard. De vennootschap moet dit voordeel rapporteren op een individuele fiche die zij bij de fiscus indient. Doet zij dit niet, dan riskeert zij zelf 309 procent belasting op het voordeel te moeten betalen.

In de praktijk wordt dit dikwijls opgelost door het voordeel alsnog op het debet van de rekening-courant van de bedrijfsleider in te schrijven. Die boeking heeft tot gevolg dat er in overeenkomstige mate een schuld ontstaat: de bedrijfsleider moet aan zijn vennootschap een bedrag dat overeenstemt met de waarde van het genoten voordeel. Op die manier is er geen voordeel meer. Er hoeft dus ook niets op individuele fiches te worden vermeld. Het probleem van de geheimecommissielonenaanslag is daarmee van de baan.

Tot ongeveer tien jaar geleden aanvaardde de fiscus deze handelwijze. Maar in de praktijk stelde zij vast dat nogal wat vennootschappen systematisch nalaten voordelen van alle aard op individuele fiches te vermelden, en pas in actie komen op het ogenblik dat zij daarop worden betrapt. Tien jaar geleden liet de belastingadministratie daarom weten dat zij de boeking in rekening-courant niet meer zou aanvaarden, zodra deze techniek pas gebruikt wordt nadat de vennootschap bij een controle op de vingers is getikt.

Nogal wat belastingcontroleurs legden het verbod naast zich neer. Zij zagen in de techniek van de boeking in rekening-courant een praktische oplossing om vennootschappen een uitweg te bieden, in die gevallen waarin zij de toepassing van de geheimecommissielonenaanslag als onbillijk ervaren.

Twee maanden geleden heeft het hoofdbestuur het verbod nog eens uitdrukkelijk herhaald. Het heeft er ten behoeve van zijn ambtenaren fanatiek aan toegevoegd dat het de naleving van het verbod intern gaat controleren.

Het gevolg zal zijn dat weinig of geen belastingcontroleurs nog zullen durven toestaan gebruik te maken van de boeking in rekening-courant om de zaken a posteriori recht te zetten; ook als de vennootschap volledig te goeder trouw is. Een pijnlijke evolutie.

De auteur is advocaat en hoofdredacteur van Fiscoloog. www.fiscoloog.be

JAN VAN DYCK

De bijzondere aanslag is een van de meest geduchte wapens van de fiscus.