Een nieuwe adem voor kristal

© Raphaël Demaret

Val Saint Lambert heeft barre tijden achter de rug, maar nu krijgt de kristalfabriek een nieuwe adem onder impuls van Rowena en George Forrest. Nieuwe collecties en moderne marketing moeten soelaas brengen. Zonder te raken aan het manuele vakmanschap.

In handen van George Forrest

Val Saint Lambert werd in 1826 opgericht en heeft zo goed als alles geslepen: verbluffende stukken bedoeld voor tsaren en maharadja’s, maar evengoed glasserviezen en vazen met kleurrijke accenten voor duizenden Belgische gezinnen. Honderd jaar terug beleefde de prestigieuze kristalfabriek haar hoogtepunt, met 5000 medewerkers. Vanaf 1945 boette de kristalfabriek aan prestige en economisch belang in. In de twee afgelopen decennia – waarin vijf overnemers elkaar opvolgden – ging het snel bergaf. Op de enorme en desolate site blijft een twintigtal ambachtslieden en werknemers aan het werk.

Sinds 2018 krabbelt de fabriek overeind onder impuls van de Belgische ondernemer George Forrest en zijn dochter Rowena Forrest, die de artistieke leiding heeft. De omstreden zakenman is met zijn Forrest Groep in de Democratische Republiek Congo actief in onder meer de mijnbouw en de bouwsector, maar zijn participatie in Val Saint Lambert – hij heeft 75 procent van de aandelen – is een persoonlijke investering.

Volgens het handelsinformatiekantoor Trends Business Information had Val Saint Lambert in 2018 een brutomarge van 535.408 euro en bedroeg de winst dat boekjaar 19.057 euro.

KEIEN Uit de smeltpot, waar kristal ziedt bij een temperatuur van 1200 graden, haalt de meester-glasmaker met een blaaspijp van roestvrij staal een massa gesmolten glas - het 'keien'. Hij wil een kobaltblauw voorwerp maken. Op de post zet hij een staafje kristal dat  in de massa is gekleurd. Dat laat hij smelten om er een knikkertje van over te houden. Dat nestelt zich midden in de gloeiend hete bol en zal zijn pigmenten geleidelijk egaal verspreiden.
KEIEN Uit de smeltpot, waar kristal ziedt bij een temperatuur van 1200 graden, haalt de meester-glasmaker met een blaaspijp van roestvrij staal een massa gesmolten glas – het ‘keien’. Hij wil een kobaltblauw voorwerp maken. Op de post zet hij een staafje kristal dat in de massa is gekleurd. Dat laat hij smelten om er een knikkertje van over te houden. Dat nestelt zich midden in de gloeiend hete bol en zal zijn pigmenten geleidelijk egaal verspreiden.© Raphaël Demaret
BLAZEN De glasmaker gaat op zijn bank zitten en blaast in de blaaspijp tot hij een hol voorwerp verkrijgt. Net zoals het opblazen van een ballon is het begin het lastigst, nadien is het een kwestie van doseren. Hij blaast en steekt het voorwerp meermaals weer in de oven.
BLAZEN De glasmaker gaat op zijn bank zitten en blaast in de blaaspijp tot hij een hol voorwerp verkrijgt. Net zoals het opblazen van een ballon is het begin het lastigst, nadien is het een kwestie van doseren. Hij blaast en steekt het voorwerp meermaals weer in de oven.© Raphaël Demaret
VORMGEVEN Terwijl de glasmaker blaast, laat hij  de massa vloeibaar glas onafgebroken draaien. Door die rotatie en met behulp van de klots - een uitgehold blok in perenhout - kan hij de bol kristal voortdurend opnieuw centreren en mooi homogeen en in de juiste as houden. Dat is precisiewerk, want het is zaak de bol in een as te houden die symmetrisch loopt met het gekleurde knikkertje.
VORMGEVEN Terwijl de glasmaker blaast, laat hij de massa vloeibaar glas onafgebroken draaien. Door die rotatie en met behulp van de klots – een uitgehold blok in perenhout – kan hij de bol kristal voortdurend opnieuw centreren en mooi homogeen en in de juiste as houden. Dat is precisiewerk, want het is zaak de bol in een as te houden die symmetrisch loopt met het gekleurde knikkertje.© Raphaël Demaret
IN DE MAL Zodra de bol mooi homogeen en gekalibreerd is, wordt er een laatste keer in geblazen. Ditmaal blaast de glasmaker in een mal die de bol zijn uiteindelijke vorm geeft. Nadat het voorwerp uit de mal is gehaald, moet het nog worden losgemaakt van de blaaspijp. Dat doet de meester-glasmaker door er een kerf in te trekken die hij kortstondig koelt. Tijdens het afkoelen krijgt het voorwerp geleidelijk zijn definitieve kleur. Het afgewerkte voorwerp heeft nog  altijd een temperatuur van 200 tot 300 graden. Het is tijd om het 24 uur in de koeloven te zetten.
IN DE MAL Zodra de bol mooi homogeen en gekalibreerd is, wordt er een laatste keer in geblazen. Ditmaal blaast de glasmaker in een mal die de bol zijn uiteindelijke vorm geeft. Nadat het voorwerp uit de mal is gehaald, moet het nog worden losgemaakt van de blaaspijp. Dat doet de meester-glasmaker door er een kerf in te trekken die hij kortstondig koelt. Tijdens het afkoelen krijgt het voorwerp geleidelijk zijn definitieve kleur. Het afgewerkte voorwerp heeft nog altijd een temperatuur van 200 tot 300 graden. Het is tijd om het 24 uur in de koeloven te zetten.© Raphaël Demaret
ZAGEN EN SCHETSEN Zodra het geblazen voorwerp is afgekoeld, zaagt de meester-glasmaker het kapje af en vijlt hij de bovenste randen vlak. Op het oppervlak schetst hij met de losse hand en met een speciale stift de merktekens, de lijnen en de vakjes van het decoratieve motief dat in het voorwerp moet worden geslepen. De vaas op de foto - een onderdeel van  de nieuwe collectie Hommage à Mondrian - zal worden versierd met geometrische vormen die knipogen naar het werk van de Nederlandse abstracte kunstenaar.
ZAGEN EN SCHETSEN Zodra het geblazen voorwerp is afgekoeld, zaagt de meester-glasmaker het kapje af en vijlt hij de bovenste randen vlak. Op het oppervlak schetst hij met de losse hand en met een speciale stift de merktekens, de lijnen en de vakjes van het decoratieve motief dat in het voorwerp moet worden geslepen. De vaas op de foto – een onderdeel van de nieuwe collectie Hommage à Mondrian – zal worden versierd met geometrische vormen die knipogen naar het werk van de Nederlandse abstracte kunstenaar.© Raphaël Demaret
SLIJPEN Nu het schema op de vaas is getekend, neemt de slijper plaats tegenover de slijpschijf. De schijf wordt voortdurend bevochtigd om verhitting van het kristal te vermijden. Er zijn verschillende types slijpschijven voor het grove werk en om nauwkeurig groeven  en hoeken te slijpen. Om het gewenste reliëf aan te brengen, beschikt de slijper over een dertigtal slijpschijven met uiteenlopende korrelgroottes,  kalibers en randen.
SLIJPEN Nu het schema op de vaas is getekend, neemt de slijper plaats tegenover de slijpschijf. De schijf wordt voortdurend bevochtigd om verhitting van het kristal te vermijden. Er zijn verschillende types slijpschijven voor het grove werk en om nauwkeurig groeven en hoeken te slijpen. Om het gewenste reliëf aan te brengen, beschikt de slijper over een dertigtal slijpschijven met uiteenlopende korrelgroottes, kalibers en randen.© Raphaël Demaret
POLIJSTEN Op een draaibank met een vilten wiel werkt de polijster de merktekens van de schets en de resterende onvolkomenheden weg. Vervolgens wordt het voorwerp gereinigd door de werking van een wiel in zachter vilt en een zachte kleipasta, zodat het mooi glanst. Tot slot gaat het voorwerp in een bad met zuur. Dat reinigt diepgaand, zodat de glans, de helderheid, de transparantie en de zuiverheid van het kristal tot hun recht komen.
POLIJSTEN Op een draaibank met een vilten wiel werkt de polijster de merktekens van de schets en de resterende onvolkomenheden weg. Vervolgens wordt het voorwerp gereinigd door de werking van een wiel in zachter vilt en een zachte kleipasta, zodat het mooi glanst. Tot slot gaat het voorwerp in een bad met zuur. Dat reinigt diepgaand, zodat de glans, de helderheid, de transparantie en de zuiverheid van het kristal tot hun recht komen.© Raphaël Demaret
Een nieuwe adem voor kristal

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content