Een maçonnieke onthulling

De Gentse logebroeders van Le Septentrion vieren hun 200ste verjaardag met een opendeurdag. Een voorzichtige aanzet tot demystificatie van de vrijmetselarij.

In een nauw straatje in de Gentse binnenstad staat een aftands gebouw dat lijkt op een fabriekspand. Achter de vervallen gevel komen de logebroeders van Le Septentrion al 200 jaar samen.

Le Septentrion is een Franstalige club met 190 leden. Het is de eerste keer dat ze zelf de deur openzet. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebeurde het nog eens, maar voor een antimaçonnieke tentoonstelling die 12.000 bezoekers lokte.

“De logegebouwen zijn privé en gaan eigenlijk alleen open als ze geklasseerd zijn, bij een monumentendag of zo”, zegt Jimmy Koppen, onderzoeker aan de VUB en auteur over vrijmetselarij. “Die geheimzinnigheid is historisch gegroeid. De loges ontstonden in de achttiende, negentiende eeuw en hadden een grote politieke en maatschappelijke invloed. De leden moesten zichzelf beschermen, bijvoorbeeld omdat hun standpunten ingingen tegen die van de kerk.”

“Die discretie, sereniteit is ook nodig. De meeste leden komen uit de betere middenklasse – niet hoger, niet lager. Je kunt er zijn wie je bent en zeggen wat je wilt. Neem een magistraat. Die kan in het openbaar niet hetzelfde zeggen wat hij achter gesloten deuren kan vertellen. Tot slot is de geheimzinnigheid een deel van de aantrekkingskracht. In Nederland, de VS of Groot-Brittannië is de openheid veel groter, maar zie je de ledenaantallen dalen. Bij ons blijven die stabiel.”

Vochtige kamer

Le Septentrion huist in een stoffig interieur in empirestijl. De belangrijkste ruimte ligt op de eerste verdieping, de tempel. De zittingen verlopen volgens een vast schema en vaste regels, met een hoop ceremonieel en vestimentaire attributen – een schootsvel (soort schortje) en handschoenen.

“Alle grote thema’s des levens komen aan bod. Het is de bedoeling dat de vrijmetselaars zichzelf ontplooien. Door een beter inzicht in zichzelf te krijgen, zichzelf te verdiepen, willen ze een beter mens worden. Dat is het uitgangspunt van vrijmetselarij”, zegt Koppen.

Na de officiële zitting verzamelen de logebroeders in de ‘vochtige kamer’, de foyer. Daar wordt uiteraard voort gedebatteerd. En genetwerkt. “Al is het lidmaatschap eerder een gevolg van een netwerk dan de deur naar een netwerk.”

Politiek komt officieel niet aan bod. Na de zitting kan dat natuurlijk wel. “En vaak brengen de leden meer tijd door in de vochtige kamer dan in de tempel. Daar worden ideeën uitgewisseld, maar dat daar allerlei zaakjes geregeld worden, is de waarheid geweld aandoen”, verzekert Koppen.

Le Septentrion is nog te bezoeken tot en met 1 mei. Dat kan alleen via geleide groepsbezoeken en na reservering. In de Blauwe Zaal van het Liberaal Archief loopt tegelijk een gelegenheidstentoonstelling.

www.septentrion200.be

FREDERIC EELBODE