Een lamp die geurt en pronkt

Van ontsmettingsapparaat bestemd voor ziekenhuizen en lijkenhuisjes is de Lampe Berger uitgegroeid tot een geurverspreider die een ware must is in elke chique woonomgeving. Hippe designers en dito kunstenaars zorgen ervoor dat Berger voeling houdt met de tijdgeest.

Het is en blijft een vreemd voorwerp, zo’n Berger-lamp. Ze hoort eigenlijk thuis in een ander tijdperk en we zouden ze evengoed kunnen onderbrengen in de categorie van de wat stoffige snuisterijen, zo ergens tussen het pronktafeltje en het kanten kleedje.

Maar het nu 106 jaar oude, befaamde flaconlabel met zijn geurige eigenschappen heeft lang nog niet afgedaan. De collectie signatures 2004-2005, een van de twee grote families samen met het gamma tendances (dat paradoxaal genoeg het meest traditioneel oogt), ademt perfect onze tijdgeest uit.

Aan de omvang van het voorwerp is in al die tijd nauwelijks iets veranderd. Het is ongeveer 20 cm hoog. Maar de interpretatie wisselt met het temperament van de ‘solisten’ en groeit soms uit tot een compleet nieuwe partituur, zoals bij de Cactus – fluorescerend groen met plantaardige uitsteeksels – in geëmailleerd steengoed van de jonge ontwerper DavidBoulangé.

Of Space, een subliem gevormde ufo in verzilverd metaal van Jean-Baptiste Sibertin Blanc. Deze laatste is een ‘signatuur’ .

Violoncelle, in brons en Baccarat-kristal werd dan weer ontworpen door Arman, sinds de jaren zestig een emblematische persoonlijkheid in de beeldhouwkunst. Andere vormgevers zoals StefanoPoletti of PascalMorabito, tevens een befaamd juwelier, zijn eveneens op het appel. Laatstgenoemde is de ontwerper van de Paraboloïde, een tweekleurige, zwart-witte halve bol met een grote formalistische eenvoud. Zoals gebruikelijk heeft Berger zich daarbij geassocieerd met een eersterangs fabrikant. In dit geval verleende Artoria, de befaamde porseleinfabrikant uit Limoges, zijn medewerking.

Van het lijkenhuisje naar de woonkamer

De vorm van de Berger-lamp mag zich dan al plooien en wringen naargelang van de verbeelding van de kunstenaars, het principe van de lamp is echter al een eeuw lang hetzelfde gebleven. MauriceBerger nam er in 1898 een octrooi op en hij bracht zijn product aanvankelijk op de markt met strikt ‘hygiënistische’ bedoelingen, een term die toen erg in de mode was. Het ontsmettingsapparaat dat zowat de glamour van een zinken bus had, heette toen nog ‘ozosenteur’ en was vooral bestemd voor ziekenhuizen en lijkenhuisjes.

Het procédé steunde aanvankelijk op de koude verstuiving van alcohol, maar enkele jaren later werd er een brander aan toegevoegd en werd het een systeem voor katalytische verbranding. De methylalcohol die toentertijd gebruikt werd, verspreidt een geur van formol, wat het gebruik ervan beperkte tot de medische kringen.

In 1927 kwam de opvolger van Maurice Berger, Jean-Jacques Failliot, op het lumineuze idee om de methyloplossing te vervangen door ethylalcohol, die een aangename appelgeur verspreidt. Dankzij die vondst kon het bedrijf een klantenkring van particulieren aanboren. Met de hulp van gerenommeerde flaconontwerpers ( Lalique, Gallé, Tharaud en – toen al! – Baccarat) breidde de nieuwe patron het gamma uit tot een honderdtal verschillende lampen. In de jaren dertig haalde de verkoop 200.000 stuks per jaar en werd er ook al geëxporteerd naar Canada, Nederland en België.

In de recente geschiedenis van het bedrijf valt de overname in 2003 van de parfumonderneming Indigo op. Het geheel werd omgedoopt tot Toulouse parfum industrie en naast de Berger-lamp kwam er ook Berger-parfum op de markt. Sinds dit jaar biedt het merk een twintigtal geuren aan, gaande van wilde braambes en rosée d’Iris tot muntblaadjes, Sofia-rozen en dragon.

Mooi en gezond

Bij al die exotische namen en aantrekkelijke vormen zou men bijna vergeten dat de Berger-lamp ook nog altijd aanspraak maakt op haar zuiverende eigenschappen. Het procédé voor de verstuiving van alcohol dat nog steeds gebruikt wordt, leidt immers tot de vernietiging van 67 % van de klassieke bacteriën en kiemen, zoals de schimmels en de giststoffen die zich in de lucht bevinden.

Maar, hoe doeltreffend de reinigende werking van de Berger-lamp ook is, het is wel degelijk om haar esthetische kenmerken dat de verzamelaars van dergelijke voorwerpen zich in 1993 verenigd hebben om onder elkaar tips uit te wisselen.

De Berger-look herinnert duidelijk aan de kunst van de ontwerpers van parfumflesjes, van de juweelmakers die bijzonder gezochte kunstwerkjes vervaardigen. Wie niet het geluk heeft een vintage-exemplaar op de kop te kunnen tikken, kan nog altijd te rade gaan bij de huidige productie. Heel wat van die stukken onderhouden nog nauwkeurig de mythe van het kunstig vervaardigde product, gesierd met amethisten, verlucht met genrestukjes, gehuld in een reproductie van de danseressen van Degas of art-nouveaumotieven. Het patina is natuurlijk een andere kwestie, maar daarvoor volstaat het een eeuwtje of twee te wachten…

Antoine Moreno

Een Lampe Berger vernietigt 67 % van de klassieke bacteriën en kiemen in de lucht.