Een kwestie van leiderschap

Joe Biden en Donald Trump willen allebei weer kandidaat zijn voor het presidentschap in 2024. Maar misschien denken hun partijen daar anders over

Amerika staat op het punt getuige te zijn van een opwindend nieuw politiek tijdperk, of van een bikkelharde revanchematch waarop bijna niemand zit te wachten. Wie Donald Trump de ultieme genadeslag zal geven, zal de toekomst uitwijzen. Wordt het een tegenstander bij de voorverkiezingen? Of wordt het bij de presidentsverkiezingen van 2024 Joe Biden of een Democraat die een nieuwe richting in de partij belichaamt?

Voorlopig blijft het narcisme van Trump het zwarte gat waaromheen de Amerikaanse politiek draait. Om redenen die minstens even psychologisch als politiek zijn, vindt Trump dat hij geen andere keus heeft dan weer kandidaat te zijn. Hij loopt anders ook meer risico op een veroordeling in de vele straf- en civiele zaken tegen hem. Bovendien zou hij gedoemd zijn tot onbeduidendheid te verschrompelen en machteloos toe te zien hoe eerst de schijnwerpers, dan zijn sponsoren en misschien zelfs zijn fanatiekste supporters zich van hem afwenden. Vooral dat doet hem wellicht huiveren.

Maar bij de uitslagen van de tussentijdse verkiezingen bleek Trump opnieuw te verliezen, toen de kiezers veel van de door hem gesteunde kandidaten afwezen. Ondertussen meldde zich een mogelijke tegenstander voor de voorverkiezingen; Ron DeSantis, de gouverneur van Florida, is het nieuwe Republikeinse stemmenkanon. Geldschieters en functionarissen van wie er velen graag van Trump af willen, zullen DeSantis steunen.

Anderen zullen hun hoop vestigen op Glenn Youngkin, de gouverneur van Virginia, die een mildere, vriendelijkere versie brengt van de Republikeinse culturele en sociale kruistocht dan de gouverneur van Florida. Of voor Mike Pence, die onder Trump vicepresident was. Door zijn weigering om op verzoek van de president de verkiezingen van 2020 te vervalsen; kan hij zich aan de kiezers presenteren als iemand die zowaar integriteit bezit. Het wordt interessant om te zien hoeveel belang dat nog heeft.

Behaagziek

Misschien niet veel, want het is onmogelijk om Donald Trump helemaal af te schrijven. Hij weet hoe je invloed gebruikt en daardoor heeft hij lang een zwakke kaart optimaal kunnen uitspelen, met vreselijke gevolgen. Hij heeft zijn militante aanhangers vaak gebruikt als een wapen om mogelijke tegenstanders en critici te intimideren, met vooral bijzonder ernstige gevolgen op 6 januari 2021. Hoe meer tegenstanders het anti-Trump-kamp verdelen bij de voorverkiezingen, hoe beter voor hem.

Toch zal de aanpak van Trump hem ook parten blijven spelen bij de presidentsverkiezingen. Zijn beroemde uitspraak over de trouw van zijn aanhangers – dat hij iemand op Fifth Avenue zou kunnen doodschieten, zonder hun steun te verliezen – is maar het halve verhaal. Hij heeft het op zijn beurt telkens weer nodig geacht ook zijn loyaliteit aan hen te bewijzen. Hij kan niet eens opscheppen over zijn succes bij het bemachtigen van coronavaccins. Toen hij op een bijeenkomst zei dat hij een boosterprik gekregen had, werd hij op boegeroep onthaald. Die obsessie om zijn fanaten te behagen verklaart waarom Trump nooit een meerderheid achter zich had en daar ook nu geen enkele kans op maakt. De meeste Amerikanen zijn zijn hele optreden hartgrondig beu.

Kamala Harris

Ondertussen komt Joe Biden bij de Democraten onder druk te staan om zich niet weer kandidaat te stellen vanwege zijn hoge leeftijd en lage waarderingscijfers. Zodra een andere Democraat – Gavin Newsom, de gouverneur van California; Gretchen Whitmer, de gouverneur van Michigan; of Jared Polis, de gouverneur van Colorado – zijn kandidatuur aankondigt, zullen andere Democraten elkaar verdringen. De geschiedenis oordeelt hard over presidenten met serieuze tegenkandidaten bij de voorverkiezingen, maar Biden mag misschien voortploeteren. Als dat zo is, staan de Amerikanen straks misschien voor de keus tussen twee bejaarde vijanden, van wie een overgrote meerderheid zegt dat ze die niet wil.

Als Biden zo verstandig is zich terug te trekken, zal Kamala Harris haar rol als vicepresident en haar identiteit als zwarte vrouw aanvoeren als redenen waarom de Democraten zich rond haar moeten scharen. Sommigen zullen dat doen. Maar andere leden van het kabinet, onder wie de minister van Transport Pete Buttigieg en de minister van Economische Zaken Gina Raimondo, zullen met haar concurreren en er zal een verhit debat losbreken over de koers van de Democratische Partij.

De Amerikanen zijn bang geweest dat hun democratie ziek was. Maar nu een nieuwe generatie leiders de concurrentie aangaat in zowel de Republikeinse als de Democratische Partij, is de kans groot dat ze er een bezielende demonstratie van mogen beleven.