‘Een industrie op afgedankte elektro’

Recupel verwerkt bijna 10 kilo afgedankt elektro per Belg. Daarmee zijn we koplopers. Toch wil de recyclageorganisatie meer, vooral bedrijven sensibiliseren.

Recupel telt 4500 leden en verwerkt 103.000 ton afgedankt elektro per jaar. “We zijn het Europese nummer drie in inzameling van elektro, na de Scandinavische landen. Daar halen ze tot 20 kilo per inwoner. Dat is hier moeilijk haalbaar”, zeggen voorzitter Luc Meert en CEO Peter Sabbe.

Recupel werkt voor zeven sectorverenigingen die een milieubeheersovereenkomst sloten voor de ophaling en verwerking van hun afgedankte goederen, van grote en kleine huishoudelijke apparaten, audiovisuele en ICT-toestellen, elektrische gereedschappen, verlichting tot medische hulpmiddelen. “Vroeger werden kunststoffen, aluminium of koper gewoon verbrand. Nu creëren we daar een industrie op, met Belgische spelers die ook in Nederland en Noord-Frankrijk opdrachten binnenhalen.”

Een kwart van haar goederen zamelt de organisatie in via de een-voor-een-regel. Als je een nieuwe koelkast koopt, kan je de oude inleveren bij de verkoper. Net geen twee derde komt van containerparken, ongeveer een tiende via ketens voor hergebruik als de kringwinkels. Een erg klein percentage komt binnen via ijzer- en schroothandelaars.

Afrikaanse samenwerking

Recupel dekt nog lang niet de hele markt. “Elke Belg koopt voor 22 kilo elektro, maar dat is de afvalstroom van morgen”, zegt Sabbe. “Ons potentieel ligt lager, want het is gebaseerd op de consumptie van vroeger. Er blijft ook een aanzienlijke afvalstroom langs ons heen passeren. Als het economisch minder gaat, wordt meer groot wit ingezameld, ijskasten, wasmachines, dat soort dingen. In 2009 zagen we een stijging met een vijfde. Door de crisis lag de prijs van het koper laag en de demontage bleef achterwege. Nu is koper weer duur en zamelen we minder groot wit in.”

Die parallelle circuits kunnen vele vormen aannemen. Illegale export, maar ook liefdadigheidsinstellingen die gsm’s inzamelen voor de derde wereld. “Meestal weet niemand wat daarmee gebeurt zodra ze worden afgedankt. Het kan niet de bedoeling zijn dat in Afrika producten worden gedemonteerd en de schadelijke stoffen daar blijven.” Daarom werkt Recupel samen met Close the Gap, een ngo die in Nairobi vorige week een recyclagecentrum opende.

Ook in België is er nog werk aan de winkel. 400 bedrijven hebben een vergunning om afgedankt elektro in te zamelen, maar rapporteerden vorig jaar geen enkele kilo. Ofwel omdat ze de vergunning wel hebben, maar niet inzamelen, ofwel omdat ze hun goederen verkopen aan een schroothandelaar. Daarom heeft Recupel een charter uitgewerkt, een kleine 40 bedrijven schreef erop in. “Wij doen geen tussenkomst, maar vragen dat ze rapporteren hoeveel kilo ze uit de markt haalden en inleverden bij een erkende verwerker”, zegt Sabbe.

Toch blijven er nog genoeg uitdagingen, niet het minst de financiering van Recupel. De wetgeving bepaalt dat de organisatie overschakelt naar een pay as you go-systeem. Met de inkomsten van vandaag moeten de kosten van vandaag worden betaald. Tot 2009 werden provisies aangelegd om ook het historische afval te verwerken. Die provisies zijn over tien jaar weggewerkt. “Maar lagere metaalprijzen dwingen ons tot kostenverhogingen. Het duurt twaalf tot vijftien maanden voor we die bijdrageverhoging in kas krijgen, terwijl we niet om de twee maanden de bijdrage kunnen aanpassen.”

LUC HUYSMANS