De PS wil het gat in de begroting dichten met een vermogensbelasting. De liberale partijen staan op hun achterste poten. De vraag is niet zozeer of zo’n belasting politiek haalbaar is, dan wel of ze in de praktijk uitvoerbaar is. Het gepalaver erover jaagt nu al vermogens weg.
Een vermogensbelasting organiseren, kan niet van vandaag op morgen en is dus geen instrument om de begroting te repareren, vindt Anton van Zantbeek, advocaat bij Rivus en professor aan de HUBrussel. “Snel geld vinden via een vermogensbelasting is onbegonnen werk. België heeft geen vermogenskadaster. Het duurt jaren om een apparaat op te bouwen om de vermogens te waarderen. De rechtbanken zullen op hun beurt jaren overbelast geraken met de betwistingen over de waarde van een schilderij, een stuk landbouwgrond of een antiek meubel. Er zijn andere manieren om snel en efficiënt nieuwe inkomsten te genereren: een hogere btw bijvoorbeeld.”
Mathieu Ex, advocaat bij het in vermogensplanning gespecialiseerde advocatenkantoor Greenille, merkt op dat de vermogensbelasting geregeld opduikt als verkiezingsthema, om daarna weer snel te verdwijnen. “België is een klein land met veel passage, ook van vermogende mensen. Die leiden meestal al een internationaal bestaan, zodat ze bij de invoering van een vermogensbelasting snel hun koffers kunnen pakken. Zelfs als een vermogensbelasting uiteindelijk ingevoerd kan worden, is de kans beperkt dat de opbrengsten opwegen tegen de kosten. Veel andere landen met een vermogensbelasting zijn daarvan teruggekomen wegens het geringe succes.”
Tabula rasa in de fiscaliteit
VUB-professor Jef Vuchelen pleit voor een tabula rasa in de fiscaliteit. “Het Belgische belastingsysteem kent al een halve eeuw een volledige stilstand, terwijl het onze economie hypothekeert”, stelt de econoom vast. “Wat willen we? Rijke Fransen naar Brussel lokken met een gunstig fiscaal statuut en de fabrieken in de rest van het land ‘wegbelasten’? Dat zijn we nu aan het doen met de hoge arbeidskosten. Het probleem is dat links de invoering van de vermogensbelasting beschouwt als een belasting die boven op de bestaande belastingen komt. En dat is in het belastingland België destructief voor de economie. Terwijl zo’n gefocuste belastingverhoging perfect te verdedigen is als ze gepaard gaat met een verlaging van de belasting op arbeid.”
Professor Erik Buyst van de KU Leuven nuanceert. “In andere landen werkt een vermogensbelasting ook, dus waarom zou dat bij ons niet kunnen? Als we op die manier andere lasten ernstig kunnen verlagen en de economie aanzwengelen, moeten we het durven te overwegen. Ik vrees echter wel dure opstartkosten en wegvloeien van kapitaal naar het buitenland.”
“Europese en internationale regels maken fiscale vrijhavens stilaan onleefbaar”, repliceert Vuchelen. “Onzichtbaar kapitaal moet zich een weg naar boven zoeken. De investering in een vermogenskadaster is dan ook het overwegen waard.”
Meerwaardebelasting als alternatief
CD&V verzet zich tegen een vermogensbelasting, maar pleit dan weer voor een meerwaardebelasting op aandelen. “Ik heb de indruk dat de ene zijde van het politieke spectrum de vermogensbelasting lanceert, die dan kan worden afgeschoten door de andere partijen. In ruil moeten ze dan wel een meerwaardebelasting toestaan”, meent Van Zantbeek. “Het is wel erg naïef te denken dat een vermogenskadaster voor aandelen zal werken. Ook de informatie-uitwisseling tussen de landen zal er weinig aan verhelpen. Er zijn ettelijke fiscale mogelijkheden om het bestaan en het beheer van aandelen anoniem te houden.”
Ook Erik Sansen van Cazimir Advocaten pikt signalen op dat er iets op til is. “De opheffing van het bankgeheim, de afschaffing van de aandelen aan toonder en de verhoogde roerende voorheffing voor mensen die hun vermogensopbrengsten niet wensen aan te geven, tonen aan dat er plannen zijn om ‘iets’ te doen in die richting. Het aantal mensen dat bereid is een hogere roerende voorheffing te betalen, als ze maar anoniem kunnen blijven, is een signaal. Dat wijst erop dat ook zo’n vermogensbelasting een doodgeboren kind is.”
Een meerwaardebelasting heeft enkel zin als ze wordt gecompenseerd door een mogelijke aftrek van minwaarden, stelt professor Vuchelen. “Dat kan de regering in een crisis budgettair duur te staan komen. En op die manier maak je een begroting wel zeer conjunctuurgevoelig.”
Axel Haelterman, professor aan de KU Leuven en vennoot van Freshfields, maakte in 2009 een academische denkoefening over de belasting op het rendement van vermogens. Oorspronkelijk dacht hij dat zo’n belasting een mooie doorsnede zou maken van het volledige financiële vermogen, ook als het verborgen zat in patrimoniumvennootschappen en tak23-producten. Maar al gauw besefte hij dat er wel degelijk nood zou zijn aan een duur en moeilijk te realiseren kadaster.
“Een ander element is dat zo’n volledig nieuwe belasting in de plaats zou komen voor iets dat zijn waarde en efficiëntie al heeft bewezen: de roerende voorheffing. Deze regering heeft die verhoogd, maar maakte de fout daar de aangifteverplichting aan te koppelen. Met als gevolg dat de ontwijkingsstrategieën toenamen. Schaf die aangifteverplichting af en die verhoogde roerende voorheffing zal weer geld opbrengen. Ik vrees echter dat bepaalde partijen zo tevreden zijn dat ze die konden invoeren, dat ze dat instrument nooit meer uit handen willen geven.”
Vermogende families vertrekken al
Van Zantbeek vindt de discussie over de vermogens- of de meerwaardebelasting dogmatisch, omdat het uiteindelijk een ‘verliesbelasting’ is. “Schep toch niet de indruk dat je die belasting op een eerlijke manier kan toepassen”, waarschuwt de advocaat, die vermogende families en particulieren helpt bij het beheren van hun vermogens. “Het zal vooral frustratie wekken bij de middenklasse, die gemakkelijk te treffen is en geen andere keuze heeft dan af te dragen aan de schatkist. De echt grote vermogens glippen tussen de vingers van de Belgische fiscus. Nu al hebben cliënten zich met al hun miljoenen – wit geld, voor alle duidelijkheid – in het buitenland gevestigd om te anticiperen op zo’n belasting.”
Ook Sansen voorspelt een fiscale exodus. “En dan worden er nog minder belastingen betaald. En wie betaalt dan de fiscale factuur? De middenklasse, die achterblijft. Ook heel wat van mijn cliënten zijn trouwens al verhuisd na de maatregelen die de regering-Di Rupo heeft ingevoerd.”
Sansen verwijst naar de verstrengde superboetes van 309 procent, de maatregelen rond de roerende voorheffing en de antimisbruikcirculaire. “Die mensen zijn ook de fiscale onzekerheid beu. In het Verenigd Koninkrijk, Luxemburg en andere landen moeten ze ook belasting betalen. Maar ze weten tenminste waar ze aan toe zijn. Niet alleen de fiscale meerkosten, maar ook de fiscale stemmingmakerij jaagt hen overigens de grens over. Vermogende mensen zijn het beu te worden afgeschilderd als oplichters.”
“Omdat de belastingbetaler zich niet comfortabel voelt in België, vloeien door allerhande constructies belastinginkomsten niet naar de plaats waar ze thuishoren: de schatkist”, beaamt Van Zantbeek. “Een kip die wordt opgejaagd, legt geen eieren.”
Als het van professor Vuchelen afhangt, bestaat dat soort van constructies niet meer en worden ook fiscale aftrekken afgeschaft. “Dat soort fiscale achterpoortjes dankt zijn bestaan aan lobbyisten, soms voor industriegroepen, soms voor vermogende particulieren”, stelt hij vast. “Waarom eisen de liberalen geen flat tax van 30 procent in ruil voor een vermogensbelasting? Wie kan daartegen zijn, behalve de fiscalisten die werk zullen verliezen? Welnu, om het met een boutade te zeggen: werkloze fiscalisten zijn goed voor de economie, want het bewijs dat de belastingwetten transparant zijn en niet geschreven door belangengroepen.”
HANS BROCKMANS
“Zelfs als een vermogensbelasting uiteindelijk ingevoerd kan worden, is de kans beperkt dat de opbrengsten opwegen tegen de kosten”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier