Een draak van een zeepbel

Na jaren van mindere prestaties zijn de Chinese aandelenmarkten in minder dan tien maanden in waarde verdubbeld. Experts waarschuwen voor een zeepbel.

Herinnert u zich nog de dotcomgekte van eind jaren negentig, toen elke internetonderneming die naar de beurs trok, haar beurskoers in korte tijd zag verveelvoudigen? De sterke rally van de Chinese aandelenmarkten lijkt ook enkele trekjes van die dotcomgekte te vertonen. Toen het Chinese vastgoedbedrijf Shanghai Duolun Industry besliste zijn naam te veranderen in P2P Financial Information Services, schoot het aandeel in één dag 10 procent omhoog — de maximaal toegestane stijging op de Chinese beurzen. Dat het bedrijf de website www.p2p.com had gekocht — zonder dat het van activiteit veranderde — was voldoende voor beleggers om de koers in de hoogte te jagen.

De Chinese aandelenmarkten zijn in minder dan tien maanden in waarde verdubbeld. Ook de dagelijkse handelsvolumes slaan records (zie grafiek Beurskoersen en handelsvolumes pieken). De gemiddelde koers-winstverhouding van de Shanghai Composite-index bedraagt 22. Dat lijkt redelijk in vergelijking met de vorige zeepbel van 2007, toen de gemiddelde koers-winstverhouding boven 45 was gestegen. Maar het fondsenhuis Schroders wijst erop dat de grote banken dat cijfer naar beneden trekken. 70 procent van de aandelen op de beurs van Sjanghai noteert tegen een koers-winstverhouding van meer dan 50. De ChiNext-index, een verzameling van kleine snelgroeiende ondernemingen, noteert zelfs tegen 95 keer de verwachte winst.

Oververhitting en afkoeling

Het is opmerkelijk dat de oververhitting van de Chinese beurzen gepaard gaat met een scherpe afkoeling van de Chinese economie. Dat was anders tijdens de beurspiek van 2006 en 2007, toen de Chinese economie nog een dubbelcijferige groei neerzette. Niet alleen de officiële, maar ook de officieuze statistieken — zoals die over de elektriciteitsproductie, het aantal treinladingen en de export — wijzen op een scherpe daling van de groei en de inflatie (zie grafiek Chinese economie vertraagt).

Dat is slecht nieuws voor de bedrijfswinsten, die al gebukt gaan onder de hoge schuldgraad van ondernemingen. De verwachte daling van de bedrijfswinsten valt moeilijk te rijmen met de steeds hoger oplopende beurskoersen.

Nieuwe beleggers

Maar als het niet de economie en de bedrijfswinsten zijn die de Chinese beurzen de hoogte injagen, wat zit er wel dan achter deze rally? Er is eerst en vooral het pure gewicht van de honderdduizenden nieuwe beleggers. De Chinezen vinden massaal de weg naar de beurs: het aantal openingen van beleggersrekeningen heeft het niveau van de vorige zeepbel in 2007 geëvenaard (zie grafiek Chinezen gaan massaal naar de beurs). Nu op de Chinese vastgoedmarkt het vet van de soep lijkt en spaargeld maar weinig meer rendeert, zijn aandelen des te aantrekkelijker. De bevolking wordt tot beleggen aangezet door de Chinese staatsmedia, die maandenlang hebben gehamerd op het feit dat aandelen goedkoop zijn.

Volgens Mark Mobius, beheerder bij het fondsenhuis Franklin Templeton, is dat een bewuste strategie van de Chinese overheid. “De beurshausse heeft heel wat semi-overheidsbedrijven de kans gegeven zich tegen interessante voorwaarden te herfinancieren via de uitgifte van nieuwe aandelen”, vertelt Mobius.

Bovendien versoepelde de overheid de regels op leveraged trading, waardoor beleggers geld lenen om aandelen te kopen. Dat heeft geleid tot een exponentiële groei van de margeschulden (zie grafiek Chinezen lenen om aandelen te kopen). China heeft die regels onlangs opnieuw wat strenger gemaakt, maar zonder de bedoeling de beurshausse te stoppen. “De Chinese overheid wil dat de beursrally aanhoudt”, aldus Mobius.

Onderwogen in Chinese aandelen

Ook buitenlandse beleggers versterken het opwaartse momentum. Velen zijn, na jaren van matige beursprestaties, onderwogen in Chinese aandelen. De sterke stijging van de afgelopen tien maanden zal velen overhalen opnieuw in Chinese aandelen te stappen. De stijgende handelsvolumes in Hongkong zijn daar een teken van. De Chinese overheid laat sinds november toe dat grote buitenlandse investeerders beleggen in aandelen die noteren op de beurs van Sjanghai via het Shanghai-Hong Kong Stock Connect-systeem.

“De kans is groot dat de MSCI World-index binnenkort ook aandelen opneemt die noteren in Sjanghai”, vertrouwt Mobius ons toe. Omdat de helft van de groeimarktfondsen op de een of andere manier zijn verbonden aan de MSCI World-index, zou dat betekenen dat ze allemaal die aandelen gaan kopen als ze in de index worden opgenomen.

Ten slotte hopen beleggers op stimuleringsmaatregelen van de Chinese overheid en de centrale bank om de groei aan te zwengelen. Ze hopen op een herhaling van het omvangrijke investeringsprogramma dat de Chinese overheid na de financiële crisis van 2008-2009 heeft opgestart om de oplopende werkloosheid en de daarmee gepaard gaande sociale onrust de kop in te drukken. De centrale bank heeft onlangs al de rente verlaagd en de reservevereisten voor de banken versoepeld.

Barsten

Zoals met elke zeepbel is het onduidelijk tot hoever ze opgeblazen kan worden, wanneer ze zal barsten en wat de aanleiding daarvoor zal zijn. De Chinese overheid kan roet in het eten gooien door de regels voor leveraged trading verder te verstrengen, of door niet over te gaan tot stimuleringsmaatregelen. De centrale overheid wil de economie op een duurzaam groeipad zetten, en zou daarom kunnen beslissen door de zure appel heen te bijten en een aantal wantoestanden — zoals de hoge schulden en overcapaciteit — te laten corrigeren. In tegenstelling tot de vorige crisis zou ze kunnen beslissen de problemen niet op te lossen met extra schulden, en armlastige overheidsbedrijven en lokale besturen tot hervormingen kunnen dwingen.

Beleggers kijken ook met argusogen naar de Amerikaanse centrale bank. Als die beslist de rente te verhogen, kan een omgekeerde beweging op gang komen waarbij beleggers geld uit de meer risicovolle groeilanden halen, om het te beleggen in opnieuw meer renderende Amerikaanse overheidsobligaties.

Lange termijn

Wil dat zeggen dat u het beste wegblijft van Chinese aandelen? Mobius is duidelijk: hij blijft beleggen in China, al verwacht hij dat de zeepbel op een bepaald moment uitmondt in een correctie van 20 procent. Wanneer dat zal gebeuren, kan hij niet vertellen: “Een beurshausse blijft meestal langer duren dan iedereen verwacht.” Mobius benadrukt het belang van een langetermijnvisie. “De mensen hebben zo veel schrik om op korte termijn geld te verliezen dat ze het langetermijnverhaal uit het oog verliezen”, geeft hij mee. Volgens Mobius zit in het Chinese verhaal nog altijd veel potentieel.

Mathias Nuttin

De oververhitting van de Chinese beurzen gaat gepaard met een scherpe afkoeling van de Chinese economie.