Een Dexia-kuur voor Europa

De rotte appels moeten uit de mand voor de hele oogst om zeep is. Dat principe is eindelijk toegepast op Dexia, en moet nu ook Europa redden. En snel, want er verspreidt zich al een kwalijk rottingsgeurtje.

In het geval van Dexia kunnen de talrijke vergissingen uit het verleden de relatief gezonde Belgische bank niet meer besmetten. In het geval van Europa moeten de Griekse appel en de kredietwaardigheid van andere zuiderse eurolanden uit de mand, maar dat vraagt grote ingrepen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Nicolas Sarkozy beloven in november een “alomvattend” plan te presenteren, maar dezelfde politici hebben ons geleerd eerst te zien en dan te geloven.

Intussen stijgt al een rottingsgeur uit de Europese mand op. Het Europese banksysteem dreigt in een comateuze toestand weg te zinken omdat de bankiers elkaar andermaal niet meer vertrouwen. En als de financiële bloedsomloop stilvalt, dan sterft het economische weefsel snel af. Kortom, dan krijgen we de Grote Recessie editie 2011-2012. De banken vertrouwen elkaar niet meer omdat ze van elkaar weten hoeveel risicovolle overheidsobligaties ze in portefeuille hebben en hoe zwak hun kapitaalbasis is. Een gezond banksysteem wordt alleen maar mogelijk als de slechte banken eruit gaan of genezen worden, en als de dreigende verliezen doorgeslikt worden.

Eerst moet de Griekse hypotheek gelicht worden. Griekenland is, net zoals Dexia dat was, niet meer te redden. De Griekse staatsschuld is te hoog en de concurrentiepositie en industriële basis zijn te zwak. Nooit kan het land zijn schulden afbetalen, en de huidige aanpak veroordeelt Griekenland tot een deflatoire depressie. Griekenland kan alleen een nieuw perspectief krijgen via een zware schuldverlichting, van 50 tot 80 procent. Zo’n operatie kan echter alleen maar uitgevoerd worden als ten eerste de Europese banken geherkapitaliseerd worden om deze verliezen op te vangen, en ten tweede de besmetting naar andere landen wordt ingedijkt.

De eerste voorwaarde moet vervuld worden met ‘pistool tegen de slaap’-kapitaalverhogingen. De banken hebben het, vaak tot hun scha en schande, traditioneel bijzonder moeilijk toe te geven dat ze vers kapitaal nodig hebben. Europa moet de banken daarom verplichten vers kapitaal te aanvaarden, zoals de VS dat in oktober 2008 gedaan hebben. De VS riepen de systeembanken rond de tafel, en verplichtte hun het kapitaal te aanvaarden dat de overheden hun toeschoven. Wie weigerde, zou het leven zuur gemaakt worden. De bankiers rond de tafel wikten en knikten.

Ten tweede moet dus het besmettingsgevaar uit de markt gehaald worden. De angst dat de private obligatiehouders straks ook verlies moeten nemen op hun Spaans of Italiaans papier, gijzelt Europa. Merkel en Sarkozy raakten het precies een jaar geleden eens over het principe dat de private sector mee in het bad moet als het mis gaat. Dat principe is op langere termijn heel lovenswaardig om discipline af te dwingen, maar ligt mee aan de basis van de huidige crisis. Rond Griekenland is daarom een dubbele schutskring nodig. Eén: een forse verhoging van de slagkracht van het noodfonds, tot minstens 2000 miljard euro, zodat het op een geloofwaardige manier Spanje en Italië de hand boven het hoofd kan houden. Maar de steun aan die landen kan leiden tot uitstel van noodzakelijke besparingen en hervormingen. Vandaar dat ook meteen werk moet worden gemaakt van een politieke Europese unie, die de macht heeft bij de lidstaten discipline af te dwingen. Europa is daar nog niet rijp voor, maar de klok tikt. In het dossier-Dexia is te lang gedraald, met alle gevolgen van dien. Als Europa dezelfde fout maakt, dan is er niemand meer om de scherven op te ruimen en de zaak te redden. Dan kan de Europese appelmand op de composthoop.