Een dag in Sint-Joost-ten-Node

Wat betekent de Europese Unie voor u persoonlijk? Het zou een mooie vraag zijn voor De Slimste Mens. Welke antwoorden geven Europese burgers op die vraag? Al even nagedacht? Volgens de jongste eurobarometer denken Europeanen het eerst aan het vrije verkeer van mensen (45 procent) en dan aan de euro (40 procent). Na ‘vrede’ (24 procent) volgt de eerste uitgesproken negatieve associatie: ‘geldverkwisting’ (23 procent). ‘Culturele verscheidenheid’ en ‘bureaucratie’ scoren met 21 procent precies even hoog.

Het stemt me al bij al optimistisch. Europa is in de hoofden van de burgers meer dan een economische en politieke unie alleen. De Europese Unie behelst ook reizende, studerende, werkende, zoekende, migrerende mensen die elkaar ontmoeten en beter leren kennen.

Culturele diversiteit: het is de eerste prioriteit die de Europese Unie naar voren schuift in haar culturele strategie. De lidstaten mogen dan al bevoegd zijn voor cultuur, de EU wil de culturele rijkdom bewaren en stimuleren. Dat lijkt ook aardig te lukken: ergens achteraan de eurobarometer bengelt ‘het verlies van culturele identiteit’ (12 procent).

Vorig weekend opende op de Armand Steurssquare in Sint-Joost-ten-Node Le rêve. De tentoonstelling met lokale beeldhouwkunst is een jaarlijks initiatief van de vzw Les Amis du Square Armand Steurs. Om het park te doen herleven, klopten de Vrienden aan bij zowat alle mogelijke subsidiërende instanties. Armand Steurs was van 1885 tot 1899 burgemeester van Sint-Joost. Hij richtte in 1891 de Brusselse Intercommunale Watermaatschappij op om de Brusselse voorsteden van helder water uit het hinterland te voorzien. Drie fonteinen met waterpartijen en een gedenkplaat herinneren aan zijn weldaad.

Sint-Joost is de kleinste en dichtstbevolkte deelgemeente van Brussel. Op 1,1 vierkante kilometer huizen 26.658 mensen. De gemeente hoeft niet onder te doen voor een megapool als Bombay. Overdag komen daar nog eens een 70.000 pendelaars en eurocraten bovenop. Ja, dan is zo’n fraai gerenoveerd park uit het interbellum een verademing.

Op de vernissage loop ik verschillende bestuursniveaus tegen het lijf: Emir Kir, staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor Stedenbouw en Openbare Netheid, en Bea Meulemans. Deze geëngageerde VRT-producer werd bij de jongste gemeenteraadsverkiezingen verkozen tot sp.a-schepen voor Nederlandstalige Cultuur, Gelijke Kansen, Erediensten, Integratie en Samenlevingsopbouw. Ik feliciteer hen voor de openbare netheid en de samenlevingsopbouw op de Square. Gemeentelijke parkwachters houden op een niet-repressieve manier een oogje in het zeil in de Sint-Joostse parken. “Ze kennen de zeden en gewoonten van de bevolking”, vertelt Bea. “Ze weten hoe ze met de verschillende groepen en de vele jongeren op het plein moeten omgaan.”

“Sint-Joost is een microkosmos voor de toekomst”, vindt ze. Ik hoor haar niet mopperen over samenlevingsproblemen en onontwarbare bestuurlijke knopen. Cultuur ziet ze als de weg bij uitstek naar sociale cohesie en integratie. Als VRT-producer specialiseerde ze zich in jazz en wereldmuziek. Dat helpt haar om contacten te leggen met en tussen de bevolkingsgroepen. Sint-Joost telt 152 nationaliteiten en 60 talen. Marrokanen en Turken zijn samen goed voor ongeveer 60 procent van de bevolking. Daarnaast heb je ook Afghanen, Afaren, Koerden – juist, die zitten niet bij de 152 nationaliteiten -, de Europese gemeenschap en ook de Frans- en Nederlandstalige ‘oude’ Belgen. Tijdens het gemeentelijke lichtfeest vindt er op het Sint-Joostplein een Django Reinhardt-event plaats naar aanleiding van het eeuwfeest van de Belgisch jazzgitarist. Ook plaatselijke Roma-groepen treden er op. Op het lichtfeest zie je eurocraten, Roma’s en gepensioneerde Turken samen soep drinken… Het wordt laat. Ik moet me verontschuldigen, Bea. Morgen is er weer een dag.

De volgende ochtend hoor ik dat de preformatie spaak loopt in het kluwen gevormd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, BHV en de financieringswet.

Heeft Brussel de honderden miljoenen extra euro’s nu wel of niet nodig? De studies van de universitaire faculteit Saint-Louis (FUSL) en van het Vlaams Instituut van Economie en Samenleving (Vives) aan de KU Leuven spreken elkaar tegen. FUSL raamt de jaarlijkse meerkosten en winstderving van de hoofdstad op 490,5 miljoen. Vives noemt de onderfinanciering van Brussel een mythe. Er lijkt wat te zeggen voor de pro’s en de contra’s. Als Europese metropool komt Brussel een stevige financiële injectie toe. Maar dan dringen zich wel transparantie en een betere governance op. Een gezond beheer in hartje Europa komt alle Brusselaars en Belgen – oud én nieuw – ten goede.

DE AUTEUR IS DIRECTEUR-GENERAAL VAN HET PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN.

Paul Dujardin

Sint-Joost-ten-Node telt 152 nationaliteiten en 60 talen, een microkosmos voor de toekomst.