Een bowlingbal is niet te stuiten

De familie De Clerck heeft haar tapijten, de familie Bert bioscopen, de familie Haspeslagh diepvriesgroenten. En de familie Valcke? Bowlingballen, bowlingschoenen, bowlingbanen. Na succes in eigen land bouwt Valcke in Noord-Frankrijk een tweede bowlingcomplex en begint weldra aan het derde.

“Wat vind je ervan? Dat wordt me nogal wat, hè,” zegt een bouwvakker in je reinste West-Vlaams op een bouwwerf in het Noord-Franse Senlis. Op de borden vooraan op de werf – ” Ici vient un nouveau complexe de bowling” – staan de namen van de twaalf bedrijven die dit bouwproject tot een goed einde moeten brengen: zes uit Frankrijk, zes uit Vlaanderen

De hoofdopdrachtgever heet Valcke Bowling Service uit Wevelgem, bij Kortrijk. Prijskaartje voor het complex met 28 bowlingbanen en een uitgebreid horecagedeelte: 5 miljoen euro. Ruim een derde komt uit eigen middelen, de rest werd in één maand tijd afgehandeld met een Franse grootbank. “Zo vlot zie ik de Belgische banken nog niet werken,” zegt Luc Valcke (47). Hij hoeft niet na te denken als de return on investment ter sprake komt. “In principe moeten we vanaf het eerste jaar winst maken,” zegt hij. Zijn vrouw An Maes, die de zaak mee beheert, knikt instemmend. In augustus opent het complex in Senlis zijn deuren. Wat is er belangrijk om weten als je een bowling bouwt? “De ligging, de ligging en de ligging,” zegt Valcke.

Het echtpaar Valcke is niet aan zijn proefstuk, maar breekt pas nu helemaal door met de bouw van drie Franse megacomplexen na elkaar. In België zijn ze met de exploitatie van vijf eigen bowlings en de verkoop van bowlingmateriaal actief sinds de tweede helft van de jaren zeventig. Frankrijk werd pas bekend terrein in 1998, toen ze in Rouen de grootste bowling van Frankrijk bouwden. Ook een megacomplex met 28 banen en horeca. Wat nu in de buurt van Senlis wordt gebouwd op twee hectare, is een exacte kopie van Rouen. “En de kans is vrij groot dat we in de Parijse periferie hetzelfde nog eens overdoen,” zegt Valcke. “Het is moeilijk te geloven, maar in de hele Parijse regio vind je alleen verouderde bowlings. Het is dus nu of nooit. Vermoedelijk dit jaar nog willen we beginnen. Maar dan stoppen we ermee. Dan is het echt mooi geweest.”

5000 paar bowlingschoenen

Zelf spelen ze nooit bowling – “Geen tijd,” zegt An Maes met pretoogjes -, maar over het spel weten de Valckes alles. Vader Valcke begon destijds met een bowling om weg te groeien uit de noodlijdende vlassector. De eerste bowling kwam er in 1966 in Wevelgem, nu nog steeds de uitvalbasis van de Valcke-groep (in totaal tachtig werknemers, 15 miljoen euro omzet in 2002). Zoon Luc liep vanaf midden jaren zeventig in de voetsporen van zijn vader. Zijn eerste stappen vergeet hij nooit meer. “Ik wilde verder gaan dan alleen maar een bowling exploiteren. Op vakantie in het Verre Oosten botste ik als bij toeval op een fabrikant die me in één klap 5000 paar bowlingschoenen wilde verkopen. Eén telefoontje naar het thuisfront was voldoende om het lot te kopen. Vader gaf me zijn fiat, maar zei er meteen bij dat ik ze zelf aan de man moest brengen. Ik ben de hele Benelux rondgegaan, tot ik de laatste schoen heb verkocht. Het was een ideale leerschool, want ik leerde cijferen. Van schoenen kwamen alle andere accessoires. Zo is het allemaal begonnen.”

Valcke Bowling Service bouwt en exploiteert bowlings voor derden in West- en Oost-Europa en het Midden-Oosten, of voor eigen rekening. Het bedrijf heeft zes eigen bowlings: Wevelgem (1966), Moeskroen (1988), Gent (1990), Roeselare (1992), Antwerpen (1993) en Rouen (1998). Valcke is ook groothandelaar van bowlingmateriaal. De exploitatie van de banen vertegenwoordigt 40 % van de omzet, de groothandel de rest.

De keuze voor de zone d’activités commerciales – de ZAC, zoals de Fransen zeggen – van het onooglijke Saint Maximin, een deelgemeente van Senlis zo’n vijftig kilometer ten noorden van Parijs, verrast enigszins. Maar Valcke heeft zijn huiswerk goed gemaakt. In een straal van dertig kilometer woont een kwart miljoen mensen die ook wel eens een verzetje willen. De ZAC is een verzamelplaats voor allerhande commerciële activiteiten: autoverkopers, pizzeria’s en hamburgertenten, grootdistributeurs, winkels enzovoort. Er is een permanente va-et-vient. Alleen een vijfsterrenbowling ontbrak nog. “In Rouen hebben we het aan den lijve ondervonden,” zegt Luc Valcke. “Het volstaat bijna om de deuren te openen en het volk komt. Je hoeft echt geen grote campagnes te voeren. Fransen zijn meer nog dan Belgen uit op vertier. Maar een megabowling zonder een restaurant, brasserie of café erbij maakt hier geen kans. De Fransen zijn nog echte bon-vivants.”

De burgemeester rekruteert

Van gratis grond of bergen subsidies – de klassieke Franse lokkers – heeft Valcke in Saint Maximin niets gezien. De plaatselijke gemeente wordt geleid door een communistische burgervader die immens populair is. “Niemand hoeft hier op steun te rekenen,” zegt Luc Valcke. “Maar iedereen wil er wél graag bij zijn. Omdat de buurt goed draait.” Met het lokale gemeentebestuur is de relatie prima, zegt Valcke. Je loopt zo bij de burgemeester binnen. Niet voor financiële steun, wel voor een duwtje in de rug als er jobs ingevuld moeten worden. Zodra de bowling operationeel is, heeft hij een dertigtal mensen nodig. “Adverteren om personeel te zoeken, hoeft hier niet. Je moet gewoon de burgemeester op de hoogte brengen hoeveel en welke jobs je precies verlangt. Hij brengt de mensen aan, wij maken de keuze. Dat is makkelijk voor een investeerder die van ergens anders komt. Bovendien kost een loon hier nog altijd 10 % minder aan de werkgever dan in België.”

Terwijl Luc Valcke in eigen land meer met administratieve zaken bezig is dan hem lief is, wordt zijn dossier in Frankrijk efficiënt en vlot afgehandeld. “Je kan daar alleen maar van dromen in België. Bij ons komen ze liever met weer een nieuwe regeltje uit weer een nieuwe wet aandraven.”

De Belgische overheid laat uitbaters bovendien niet toe veel te verdienen op een pintje, zegt Valcke. De Franse overheid voert meer een gedoogbeleid, zolang je maar binnen hun wettelijke kader blijft. “Ze begrijpen hier nog dat een investeerder zijn duur geïnvesteerde centen op de een of andere wijze wil terugverdienen. Bij ons ervaar je dat nog amper.”

Over 5 jaar verzadigd

Het bouwen van eigen bowlingbanen in Frankrijk is voor Valcke de slagroom op de taart. Zijn groothandel in bowlingmateriaal heeft de voorbije jaren immers al opvallend veel marktaandeel veroverd in de hexagoon: van 14 % in 1980 naar 46 % nu. “We reizen constant naar alle uithoeken van het land,” zegt Valcke. “Er zijn in Frankrijk weinig of geen bowlings die we niet kennen of niet beleveren.”

De twee nieuwe, eigen bowlings komen er dankzij een grondige marktkennis. “Nu kan het nog net,” zegt Valcke. “Over vijf jaar zal het te laat zijn. Dan zal ook de Franse markt verzadigd zijn, net als de Belgische nu.”

“Adverteren om personeel te zoeken, hoeft hier niet. Je zegt gewoon tegen de burgemeester hoeveel en welke jobs je precies verlangt.”